سينماي مستند نيازمند پاتوق ثابت اكران است

به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار سينمايي ايرنا، چهارمين و آخرين جلسه از مجموعه نشست‌هاي «مستند سينمايي» با حضور سيد محمدمهدي طباطبايي‌نژاد (مديرعامل مركز گسترش سينماي مستند و تجربي)، جعفر صانعي مقدم (نايب رئيس انجمن تهيه‌كنندگان انجمن سينماي مستند)، امير حسين علم الهدي (دبير شوراي سياست گزاري گروه هنر و تجربه) و مرتضي رزاق‌كريمي (دبير بخش سينما حقيقت جشنواره فيلم فجر) برگزار شد و حاضران در اين نشست به بررسي «اهميت اكران آثار مستند» پرداختند.
طباطبايي‌نژاد در پاسخ پرسش ابتدايي جلسه مبني بر اينكه «چرا اكران فيلم مستند مهم است؟» گفت: يك واقعيت اين است كه بايد تلويزيون را به عنوان خاستگاه اصلي سينماي مستند بدانيم.
او با بيان اينكه «شايد در آينده فضاهاي تازه عرضه بوجود آيد» ادامه داد: اگر به 20 سال قبل بازگرديم راديو رسانه جدي بود ولي الان به خاطره‌ جمعي ما بدل شده و اين شرايط مداوم تغيير مي‌كند؛ اما امروز فضاي وي.او.دي امكانات متفاوتي را بوجود مي‌آورد.
رئيس مركز گسترش خاطرنشان كرد: از سال‌ها قبل اتفاق بدي براي توليدكنندكان مستند رخ داد كه متاسفانه پيگيري نشد. شما اگر مستند خود را به صورت جهاني ارائه كنيد، تعداد نمايش‌ها و مدت زمان مشخصي براي پخش تعيين مي‌شود. درحاليكه صداوسيما خود را مجاز مي‌داند آثار را در تمام شبكه‌ها به هر ميزان كه دلش خواست و به مدت نامعلوم پخش كند. اين به معني از دست رفتن بازار بيست و چند شبكه‌اي است.
او ادامه داد: بنابراين در شرايطي كه مستندساز هيچ امكاني براي مهمترين بازار در اختيار ندارد فضاي اكران اهميت پيدا مي‌كند. 7 درصد از اكران هنروتجربه به آثار مستند اختصاص يافته و ما بايد تكليف خودمان را با بازار مشخص كنيم.
طباطبايي‌نژاد عرضه و درآمدزايي را دو معضل اصلي سينماي مستند دانست و گفت: همچنان تصور مي‌كنم فضاي اكران فيلم‌هاي خاص به محل خاص نياز دارد و عرضه پراكنده آثار چيزي جز دلخوشي چند اكران محدود عايدي ديگري نخواهد داشت. سينماتك‌ها در جهان اين وظيفه را برعهده گرفته‌اند و مخاطب خود را به دست آورده‌اند.


**علم‌الهدي: توليد مشاركتي راه نجات سينماي مستند
علم‌الهدي: نبايد فراموش كنيم سرانه تعداد سينماها در ايران حتي از كشورهاي منطقه كمتر است ومردم هر هشت سال يكبار به سينما مراجعه مي‌كنند. گروه هنر و تجربه 15 درصد فضاي اكران را در اختيار سينماي مستند قرار داد كه فضاي خوبي به نظر مي‌رسد. تغيير عادت در فضاي عمومي نيازمند صبر بيشتر است. امروز در استان‌ها شرايط مثبتي بوجود آمده كه اگر بتوانيم فراگيري 30 درصدي گروه هنر و تجربه را حفظ كنيم اتفاق مثبتي تلقي مي‌شود.
اين مدير فرهنگي با تغيير پرسش ابتدايي نشست به «چه كنيم سينماي مستند ديده شود؟» اظهار كرد: با توجه به سازوكارهاي جهاني تلويزيون حرف اول و آخر را مي‌زند ولي ما در ايران بخصوص در مورد آثار مستند جدي؛ نمي‌توانيم از تلويزيون انتظار داشته باشيم چنانكه 25 دقيقه از مستند «چنارستان» در پخش تلويزيوني حذف شد. يا مثلا مستند «شش قرن و شش سال» كه فروش خوب خانكي را تحربه كرد.
او تصريح كرد: ما همه چيز را در داخل ايران تعريف مي‌كنيم ولي بازار جهاني براي ايران فضاي متفاوتي را بوجود مي‌آورد. به نظر مي‌رسد در داخل يك حصاري هستيم كه بايد خودمان توليد و مصرف كنيم و گويي توجه نداريم مي توان حوزه عرضه را براي هشت ميليارد نفر تعريف كرد. البته وقتي تيراژ كتاب به دويست نسخه رسيده نمي‌توان انتظار چنداني داشت چون تماشاي فيلم مستند مانند كتاب خواندن است.
علم‌الهدي خاطرنشان كرد: سينماي مستند به دليل بيان عريان حقيقت اهميت پيدا مي‌كند و تلويزيون از اين نوع بيان واهمه دارد و بعضا به سراغ مستندهاي گزارشي مي‌رود.

**طباطبايي‌نژاد: اكران از سه منظر براي مستندساز مهم است
طباطبايي‌نژاد در پاسخ به پرسش صانعي مقدم كه چرا اكران فيلم مستند مهم است گفت: طبيعي است فردي كه اثري را توليد مي‌كند به تمام شرايط بازگشت سرمايه توجه خواهد داشت. اكران محل كسب درآمد براي فيلم؛ اكران سينما وجاهت هنري و رضايت‌مندي كارگردان را به همراه دارد؛ نكته سوم مخاطب است كه سينما در كنار تلويزيون امكان ديگري محسوب مي‌شود.
بهترين مستند فضاي عرضه بيشتر از 10 هزار نسخه را پيدا نكرده در حاليكه در سينماي مستند يك شوخي است. و اميدوارم در آينده فضاي «اينترانتي» امكان بهتري را فراهم آورد.

**فراگيري وي‌.‌او‌.دي تير خلاص به اكران
علم‌الهدي در همين رابطه بيان كرد: وي او دي مي‌تواند تير خلاص به اكران باشد؛ مانند اواخر دهه هفتاد كه ويدئو آزاد شد و بعد به همراه ماهواره‌ها به شدت اكران را تحت تاثير قرار دادند. امروز شما مي‌توانيد با پرداخت 9 دلار بهترين فيلم‌ها و سريال‌ها را از طريق شبكه «نت فليكس» تماشا كنيد و وي. او.دي مي‌تواند ضربه ديگري بر عادت سينما رفتن مردم تلقي شود. سينماي ايران راهي جز به رسميت شناختن سرمايه‌گذاري و مشاركت خارجي ندارد و به نظرم سينماي مستند در درجه اول قرار مي‌گيرد.

**فضاي اينترانت جايگزين پخش سينمايي و تلويزيوني خواهد شد
طباطبايي‌نژاد گفت: جهان در حال گذر است و بايد واقعيت‌ها را بپذيريم. اينكه وي‌.‌او‌.دي شرايط متفاوتي را بوجود خواهد آورد امري قابل پيش‌بيني به نظر مي‌رسد، ولي بايد ببينيم ما به عنوان برنامه‌ريز قرار است چه كنيم؟ اما در بحث گسترش عرضه به مخاطب قطعا وي.او.دي شرايط بهتري را فراهم مي‌آورد كه بايد به آن فكر كنيم. بويژه كه فيلم مستند اثري آگاهي بخش است و با سرگرمي تفاوت دارد. امروز مي‌توان پيش‌بيني كرد كه پخش اينترنتي 10 سال آينده حتي جايگزين تلويزيون شود.
اين مدير با ارائه مثالي از فروش آنلاين كتاب در كشور چين ادامه داد: ما سال گذشته ارائه اينترنتي آثار مستند را آغاز كرديم كه ابتدا 2 ميليون ريال عايدي داشت ولي امسال به‌صورت ميانگين به 50 ميليون ريال رسيده است. تلاش ما حركت به سوي ارائه مستندها از طريق اينترانت است كه براي مخاطب هزينه مادي كمتري دارد. عضويت افراد در فضاهاي پخش اينترانتي طي 5 سال آينده به ضرورت جدي مانند تلفن همراه تبديل مي‌شود. بخشي از نگراني‌ها واقعي به نظر مي‌رسد ولي بايد به اين فكر كنيم كه چگونه قرار است با امكان جديد مواجه شويم.

**تجربه نشان داده فرصت‌ها به بحران بدل مي‌شود
علم‌الهدي در ادامه نشست بيان كرد: چين در سرانه مطالعه و خريد كتاب سير صعودي را پشت سر مي‌گذارد و تا 5 سال آينده آمريكا را پشت‌سر مي‌گذارد. درآمد فعلي اين كشور 7 ميليارد دلار است و 22 هزار سالن سينما فعال هستند كه ظرف 5 سال آينده به بيش از 45 هزار سالن سينما ارتقا خواهد يافت.
او افزود: فراموش نكنيم تنها برنده بازار وي او دي‌ها شركت‌هايي هستند كه پهناي باند بيشتري در اختيار مخاطب قرار مي‌دهند و اين شكل توليد را تغيير خواهد داد. تمام فناوري‌ها فرصت‌ هستند ولي تجربه يك دهه اخير كشور در حوزه تكنولوژي‌ و پديده‌هاي ارتباطي نشان مي‌دهد اين فرصت‌ها ابتدا به تهديد و سپس به بحران بدل شده‌اند كه اميدوارم مسئولان برنامه‌ريزي خوبي براي آن زمان وي.او.دي داشته باشند.
علم‌الهدي درباره همراهي وزارت ارشاد با گروه هنر و تجربه اظهار كرد: مشكل حادي در زمينه سينماي مستند گروه هنر وتجربه نداشته‌ايم و همه مسئولان همراه هستند. اگر ماجرايي هم بوجود آمده با گفتگو برطرف شده است. به اين دليل كه همه مي‌دانيم بايد براي گسترش اين فرهنگ با صبر و تحمل بيشتري مواجه شويم.

**رزاق‌كريمي: سينماي مستند به پاتوق ثابت نياز دارد
مرتضي رزاق‌كريمي در پاسخ به پرسشي پيرامون چه فيلمي بسازيم كه مورد توجه واقع شود؟ گفت: نظام توليد، توزيع و نمايش استاندارد وجود ندارد اما طي سال‌هاي اخير در حال شكل‌گيري است. بايد به سوي استانداردسازي پيش برويم كه بخش توليد تا حدي در همين مسير حركت كرده ولي بايد به اين نكته فكر كنيم كه قرار است فيلم كجا اكران يا پخش شود. اينجا تهيه كننده اهميت پيدا مي‌كند كه بايد تكليف فيلم را در چنين مرحله‌اي روشن كند.
او ادامه داد: ممكن است پخش آثار مستند در سينما توجيه اقتصادي نداشته باشد اما اگر فيلم بتواند حداقل 30 درصد از هزينه ساخت را بازگرداند موفق عمل كرده است. سينماي مستند ما از نظر موضوع و بعضا شيوه روايت پيشروتر از سينماي داستاني عمل مي‌كند كه استقبال مردم در جشنواره فيلم فجر و سينما حقيقت اين موضوع را تاييد مي‌كند.
دبير بخش «سينما حقيقت» سي‌وچهارمين جشنواره فيلم فجر خاطرنشان كرد: تنها پخش فيلم مستند اهميت ندارد، بلكه گفتگوهايي كه بعد از آن شكل مي‌گيرد مهمتر به نظر مي‌رسد. بنابراين بايد به فكر پاتوقي ثابت براي نمايش آثار باشيم كه گروه هنروتجربه مي‌تواند بهترين كمك را در اين مسير داشته باشد.
سي و چهارمين جشنواره فيلم فجر 12 بهمن آغاز و فردا پنجشنبه با معرفي آثار و برترين هاي هربخش به كار خود پايان مي دهد.
فراهنگ**9246**1569