به گزارش ایرنا جازموریان به عنوان مهمترین حوزه آبریز جنوب استان كرمان كه این روزها به بیابانی بی آب و علف و محل چرای شتر و دام های مردم محلی تبدیل شده، چشم به راه تصمیم مسئولان استانی و كشوری در راستای رساندن آب به لب های تشنه این پدیده طبیعی و در نهایت جلوگیری از گرد و غبار ناشی از خشك شدن این تالاب است.
هر چند گاهی طغیان هلیل رود، چنان دستمالی نم دار، لب های تشنه و ترك خورده تالاب جازموریان را تر می كند اما هرگز نتوانسته سیرابش كند.
جازموریان به عنوان یكی از بزرگترین حوزه های آبریز فلات مركزی ایران و جنوبشرق كشور در گذشته از ده ها رودخانه فصلی و دو رودخانه دایمی هلیل رود جیرفت و بمپور استان سیستان بلوچستان تامین آب می شد و به دلیل كاهش نزولات آسمانی، خشكسالی متوالی و كم آب شدن رودخانه ها جازموریان نیز به طبع آن خشكیده است.
زمین به بیابانی بی آب و علف، ترك خورده و عرصه مملو از شن و ماسه باتلاق جازموریان دیگر حتی چراگاه دام های مردم منطقه هم نمی تواند باشد و مهاجرت را بر پیشانی مردم این منطقه رقم زده است.
آنچه اكنون بیش از هر موضوع دیگری ذهن و فكر مردم و مسئولان استان و كشور را در مورد خشك شدن جازموریان به خود مشغول كرده افزایش میزان ریزگردها در این مناطق است كه كارشناسان یكی از دلایل عمده آن را خشك شدن این تالاب می دانند.
بسته شدن رودخانه های دایمی و احداث سدهای بالادست آن، اشك چشم جاز را خشك كرده و ناله ترك هایش را درآورده است.
فرماندار قلعه گنج در جنوب استان كرمان با اشاره به نشست اخیر استاندار كرمان با معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست كشور به منظور احیای تالاب جازموریان گفت: در حال حاضر طرح مطالعاتی تالاب جازموریان در حال اجراست.
وحدت عیدی روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: با توجه به از بین رفتن تالاب جازموریان بر اثر كم توجهی در سال های گذشته، نشستی با حضور استاندار كرمان و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در زمینه احیای این تالاب برگزار شده است.
وی با بیان اینكه مصوبات خوبی در این نشست برای احیای تالاب جازموریان در نظر گرفته شده است گفت: هفت هزار و 500 میلیون ریال برای مطالعه این طرح اختصاص یافته است.
وی اظهار كرد: تالاب جازموریان 320 هزار هكتار وسعت دارد و این تالاب در دو استان كرمان و سیستان و بلوچستان واقع شده است.
فرماندار قلعه گنج افزود: 70 درصد تالاب جازموریان در استان كرمان و 30 درصد در استان سیستان بلوچستان قرار دارد.
وی گفت: 75 درصد تالاب جازموریان در شهرستان قلعه گنج و 25 درصد در شهرستان رودبار جنوب استان كرمان واقع شده است.
وی بیان كرد: اهمیت تالاب جازموریان كمتر از دریاچه ارومیه نیست لذا دولتمردان برای نجات این تالاب تلاش كنند.
عیدی افزود: جازموریان اوایل دهه هفتاد زنده بود، اكوسیستم منطقه را تنظیم می كرد و منبع تامین علوفه دام های كشور محسوب می شد.
وی گفت: اكنون 45 روستا این شهرستان در معرض تهدید شن های روان تالاب هستند.
فرماندار قلعه گنج افزود: حفظ و حراست از منابع طبیعی یكی از اولویت های دولت است و جایگاه ویژه ای برای ادامه حیات جامعه دارد.
وی تصریح كرد: تخریب منابع طبیعی نه تنها موجب فرسایش خاك می شود بلكه وجود ریزگردها را در منطقه دوچندان می كند كه نتیجه این افزایش ریزگردها بروز و شیوع بیماری های متعدد است.
وی گفت: آبگیری سد جیرفت در بالادست رودخانه هلیل كه منتهی به جازموریان است، اختصاص ندادن حق آبه این تالاب و خشكسالی های اخیر موجب از بین رفتن تالاب شده است.
عیدی اظهار كرد: تالاب با توجه به خشكسالی های متوالی از بین رفته و فقط در فصل بارش، دشت جازموریان سرسبز می شود لذا از این سرسبزی 250 هزار راس دام سبك و سنگین استفاده می كنند.
وی گفت: در حال حاضر تالاب جازموریان خشك است ولی با توجه به بارش 58 میلیمتری باران در بهمن ماه سال جاری سرسبز است كه علوفه دام شهرستان های نزدیك به این تالاب در دو استان كرمان و سیستان و بلوچستان را تامین می كند.
فرماندار قلعه گنج افزود: در حال حاضر كار مطالعاتی در تالاب در حال اجراست و از استاندار كرمان و معاون رئیس جمهوری به دلیل تلاش های بی وقفه برای احیای تالاب جازموریان تشكر می كنم.
مدیركل حفاظت محیط زیست استان كرمان نیز گفت: تالاب جازموریان ادواری و فصلی است كه دو سوم در كرمان و یك سوم در سیستان و بلوچستان قرار دارد.
محمود صفرزاده با بیان اینكه چرای بی رویه دام پوشش گیاهی جازموریان را از بین برده است گفت: ریزگردها، شهرستان های جنوبی را تحت تاثیر قرار داده حتی استان های كشور را هم متاثر كرده است.
وی از خشكسالی، احداث سد، برداشت بی رویه آب، كشاورزی غیراصولی و افزایش جمعیت به عنوان نمونه ای از دلایل خشك شدن جازموریان نام برد و گفت: اقدامات و مطالعات اولیه به منظور احیای تالاب جازموریان انجام شده است.
وی تصریح كرد: حساس سازی دستگاه های مرتبط در زمینه خشك شدن تالاب جازموریان و پیامدهای آن از جمله اقدامات اداره كل حفاظت محیط زیست استان كرمان است.
مدیركل حفاظت محیط زیست استان كرمان با اشاره به توجه ویژه استاندار كرمان به احیای تالاب جازموریان گفت: رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز در چند نوبت سفر به كرمان این موضوع را بررسی كردند و قرار شد بعد از مطالعات اولیه توسط دانشگاه ها كارگروه ملی احیای تالاب جازموریان تشكیل شود.
وی از مدیریت جامع حوزه آبریز به عنوان مهمترین اقدام برای جلوگیری از خشك شدن تالاب جازموریان نام برد و افزود: مطالعات در برنامه های كوتاه میان و بلند مدت باید مبنای كاملا علمی داشته باشد.
صفرزاده اظهار كرد: خانم ابتكار دستور داده چارچوب احیای تالاب جازموریان بر مبنای چارچوب احیای دریاچه ارومیه در كرمان طرح ریزی شود.
وی گفت: سند مقابله با ریزگردها نیز به شورای برنامه ریزی و توسعه استان كرمان ارسال شده است كه در این سند برآنیم تا با جذب اعتبارات در راستای كاهش ریزگردها در استان كرمان و شهرستان ریگان در شرق استان اقدام كنیم.
وی افزود: كارگروه هایی در استان كرمان به منظور مقابله با ریزگردها تشكیل شده است و این كارگروه ها متشكل از دستگاه های مرتبط است كه هر كدام با توجه وظایف در راستای كاهش و مقابله با این پدیده، اقداماتی را انجام می دهند.
مدیركل حفاظت محیط زیست استان كرمان گفت: نشست هایی نیز در سازمان حفاظت محیط زیست برگزار و مقرر شده، اعتبارات ملی و استانی به منظور مهار ریزگردها در استان كرمان اختصاص یابد.
وی ادامه داد: مشكل تالاب جازموریان فرا استانی است و باید در سطح ملی به آن توجه شود.
صفرزاده گفت: احیای تالاب جازموریان باید مبتنی بر كار مطالعاتی دقیق باشد و مراكز پژوهشی و علمی بین المللی، ملی و استانی مشاركت و مشاورت داشته باشند تا این تالاب احیا و مدیریت شود.
معاون امور عمرانی استاندار كرمان نیز با اشاره به وسعت دشت جازموریان، خاطرنشان كرد: این دشت با شیب تقریبا صفر در سال حدود چهار هزار و 500 میلیمتر تبخیر دارد.
ابوالقاسم سیف اللهی گفت: ایجاد ریزگردها و از بین رفتن گونه های گیاهی و تهدید حدود 300 گونه جانوری از عمده ترین مشكلات ناشی از خشكی و عدم تغذیه آبی مناسب این منطقه است.
وی اظهار كرد: اگر امروز برای تالاب جازموریان در سطح ملی چاره اندیشی نشود در آینده نزدیك با بحران بزرگی مواجه خواهیم شد.
وی پیشنهاداتی مانند جلوگیری از برداشت بی رویه از سفره های آب زیرزمینی، اقدامات فرهنگی و اجتماعی، تعیین حق آبه از رودها، توجه ملی به موضوع، تشكیل ستاد ملی و تعیین مدیر ملی بین دستگاهی برای نجات تالاب را مطرح كرد.
معاون استاندار كرمان افزود: تامین منابع مالی لازم در قالب طرح ملی و اخذ مصوبه از هیات دولت به صورت ویژه و اقدامات هماهنگ بین دستگاهی وزارتخانه های كشاورزی، نیرو، وزارت كشور (سازمان مدیریت بحران و استانداری كرمان) منابع طبیعی و آبخیزداری نیز می تواند در رفع مشكل تالاب جازموریان موثر واقع شود.
وی از وجود 19 هزار حلقه چاه آب غیرمجاز در منطقه جازموریان واقع در محدوده استان های سیستان بلوچستان و كرمان خبر داد و گفت: از این مجموع پنج هزار حلقه چاه غیرمجاز در سیستان بلوچستان و 14 هزار حلقه چاه آب غیرمجاز در استان كرمان قرار دارد.
سیف اللهی تاكید كرد: برداشت های بی رویه آب از این چاه ها تاثیر بسزایی در خشك شدن تالاب جازموریان داشته است.
وی گفت: معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز طی چند روز گذشته در همایش محیط زیست مطرح كرد كه تالاب جازموریان پیش از این بخش عمده علوفه دام های كشور را تامین می كرده در حالی كه اكنون در تولید 25 درصد از ریزگردهای كشور نقش دارد.
وی اظهار كرد: رفع مشكل تالاب جازموریان در جلسه ستاد مدیریت بحران و وزارت نیرو، سازمان جنگل ها و آبخیزداری با حضور استاندار مصوب و قرار شد در دستور كار شورای عالی مدیریت بحران كشور قرار گیرد.
وی افزود: رفع مشكل تالاب جازموریان در سفر رئیس جمهوری به كرمان نیز مطرح و به صورت ملی اقدام می شود.
معاون عمرانی استاندار كرمان گفت: قرار است مطالعات لازم برای احیای تالاب جازموریان با محوریت جهاد دانشگاهی و دانشگاه های كرمان و با همكاری سازمان حفاظت محیط زیست مشابه دریاچه ارومیه انجام، طرح جامع تهیه و به صورت ملی پیگیری شود.
وی تصریح كرد: برای احیای این تالاب حداقل در درازمدت 10 هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز است.
سیف اللهی گفت: احیای تالاب جازموریان برای نخستین مرتبه توسط علیرضا رزم حسینی استاندار كرمان مطرح شد و این تالاب از نظر امنیتی، اقلیمی و استراتژیكی از اهمیت بالایی برخوردار است.
وی تاكید كرد: اگر در زمینه احیای تالاب جازموریان به سرعت كاری نشود هزینه تخریب زیست محیطی آن گسترش خواهد یافت.
تالاب جازموریان، حوضه ای آبریز و دریاچه ای به همین نام در جنوبشرق ایران است كه دشت های حاصلخیز قلعه گنج و رودبار جنوب در استان كرمان و دشت های ایرانشهر، بمپور، سردگان، دلگان، سرتختی و اسپكه در استان سیستان و بلوچستان را شامل می شود.
پوشش گیاهی این منطقه را در اصطلاح محلی 'جاز' می نامند و كثرت آن را 'موریان' می گویند كه به همین سبب، این ناحیه به جازموریان معروف شده است.
مردم جنوب كرمان، مدت هاست به تدبیر مسئولان كشور و استان برای احیای تالابی چشم دوخته اند كه سال ها زیستگاه پرندگان، منبع تامین علوفه جنوب و شرق كشور و عامل تنظیم اكوسیستم منطقه بود و امروز امیدواری برای این اقدام دوچندان شده است.
بخش جازموریان در فاصله 65 كیلومتری مركز شهرستان رودبار جنوب است.
گزارش از نجمه حسنی و هادی شفیعی
3029/7450/3028
كرمان - ایرنا - صدای خشك شدن تالاب جازموریان كه زمانی نه چندان دور به عنوان مهمترین حوزه آبریز جنوبشرق كشور، عامل تنظیم اكوسیستم منطقه بود از جنوب كرمان هم فراتر رفته است.
