به گزارش دریافتی شامگاه سه شنبه ایرنا، رئیس جهاد دانشگاهی استان کرمان با اعلام این مطلب گفت: تالاب جازموریان یکی از تالاب‌های فصلی و مهم اکولوژیکی کشور است حوزه آبریز این تالاب با مساحتی بالغ بر ۶۹ هزار کیلومتر مربع و در ارتفاع ۳۰۰ متری از سطح دریا به عنوان یکی از تالاب‌های فصلی مشترک بین سیستان و بلوچستان و کرمان واقع شده است.
رضا کامیاب مقدس افزود: این تالاب در مواقع پرآبی ۳۳۰۰ کیلومتر مربع و در مواقع کم آبی به طور متوسط ۲ هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع آبگیری می شده است. این تالاب به وسیله ده‌ها رودخانه فصلی و دو رودخانه دائمی هلیل رود و بمپور تغذیه می‌شود، افزون بر این دو رودخانه، در این حوضه آبریز ۹۱ رودخانه کوچک و بزرگ جریان داشته است اما تالاب جازموریان این روزها به بیابانی بی آب و علف و محل چرای شترها و دام‌های مردم محلی تبدیل شده است.
وی با اشاره به وجود ۱۷ شهرستان در حوزه آبریز تالاب با جمعیتی بالغ بر یک میلیون و ۲۶۰ هزار نفر اظهار داشت: یکی از مهمترین تاثیرات جازموریان تنظیم اکوسیستم منطقه و در مرحله دوم تامین معیشت مردم در جنوب استان کرمان و سیستان و بلوچستان بوده است.
رئیس جهاد دانشگاهی استان کرمان تصریح کرد: این تالاب از معدود تالاب‌های آب شیرین کشور می‌باشد که در گذشته مرکز تامین علوفه جنوب شرق کشور بوده و همچنین آب مورد نیاز دام‌های منطقه را تامین می‌کرده است.
وی افزود: تالاب جازموریان تا چند دهه قبل به واسطه بارش مناسب نزولات جوی در این منطقه در ماه‌های زیادی از سال مرطوب و آبگیری می‌شد به گونه‌ای که شاهد پوشش گیاهی و تنوع زیستی و جانوری مناسبی در این منطقه بودیم و همین امر سبب ایجاد اثرات اقتصادی و اجتماعی مثبتی در پیرامون این تالاب شده بود.
مجری تدوین برنامه جامع تالاب جازموریان با بیان اینکه تالاب جازموریان زیستگاه مناسب گیاهی و جانوری است گفت: در تالاب جازموریان پوشش گیاهی شامل درختچه‌هایی از قبیل گز، کلیر و کهور و گونه‌های بوته‌ای که در حاشیه منطقه قرار گرفته و همچنین گیاهان علفی یکساله که پس از خشک شدن قسمت‌هایی از تالاب رشد می‌کنند، محیط و مامن مناسبی جهت لانه سازی پرندگان خشک‌زی و کنار آبزی بوجود می‌آورد.
وی ادامه داد: همچنین در این تالاب گونه‌های جانوری شامل گراز، گربه وحشی و جنگلی، خرگوش، خدنگ و غیره و پرندگان آبزی و کنار آبزی از قبیل فلامینگو، گلاریول، انواع مرغابی، سانان، گیلانشاه، فالاروپ، آبچلیک، سلیم، تلیه، چاخ لق، دیدومک، چوپ پا، آووست، کاکایی و غیره و پرندگان خشک‌زی مانند هوبره، انواع باقرقره، شبگرد بلوچی، انواع چک چک و چکاوک، فاخته، قمری و غیره و همچنین گونه‌های مختلف خزندگان مشاهده شده است.
کامیاب مقدس با بیان اینکه تالاب جازموریان همواره یک کانون اقتصادی و اجتماعی در پیرامون خود به همراه داشته است اظهار داشت: متاسفانه در چند دهه گذشته این تالاب به دلایل متعددی از جمله کاهش نزولات جوی و خشکسالی حاکم بر منطقه، وجود بیش از ۱۱ هزار حلقه چاه غیرمجاز، عدم معیشت مبتنی بر واقعیت اکولوژیکی منطقه، رهاسازی نشدن حقابه در زمان مناسب و سایر موارد دیگر رو به خشک شدن رفته و پوشش گیاهی خود را نیز از دست داده است.
وی با اشاره به آثار سوء ناشی از خشک شدن تالاب جازموریان گفت: ریزگردها یکی از اثرات سوء بسیار مهم ناشی از خشک شدن تالاب جازموریان می‌باشد به گونه‌ای که براساس برخی آمار تالاب جازموریان منشاء بیش از ۲۰ درصد از ریزگردهای کشور می‌باشد که بخش‌های وسیعی از استان کرمان و استان‌های همجوار را تحت تاثیر قرار می‌دهند و باعث بروز آسیب‌های متعددی در جامعه از جمله مسائل بهداشتی، مهاجرت، اثرات منفی اجتماعی و اقتصادی در منطقه گردیده است.
رئیس جهاددانشگاهی استان کرمان با اشاره به بارش‌های ابتدای سال جاری در این منطقه گفت: خوشبختانه امسال با توجه به بارش‌های اخیر در این منطقه وضعیت تالاب نسبت به سنوات گذشته بهتر شده اما با توجه به میزان تبخیر بالا در این منطقه بارش‌ها به تنهایی کمکی در راستای حیات دوباره تالاب نخواهد کرد. آنچه که در تالاب جازموریان مطرح است بحث احیای پایدار این تالاب بوده که لازم است با مدیریت علمی و همه جانبه در راستای حفظ و احیای این تالاب استراتژیک در منطقه و کشور؛ اقدامات لازم صورت گیرد.
وی همچنین با اشاره به تبعات ناشی از خشک شدن تالاب جازموریان و حساسیت مدیریت استان برای حل مشکلات ناشی از این بحران اظهار داشت: احیای تالاب جازموریان یکی از دغدغه‌های مهم مدیریت استان و محیط زیست بوده و این مهم با رویکرد ملی در حال پیگیری است به طوری که از سال ۹۵ بدنبال پیگیری‌های مسئولان استانی به صورت جدی تر احیای این تالاب در دستور کار سازمان محیط زیست کشور قرار گرفت.
رئیس جهاددانشگاهی استان کرمان بیان کرد: برنامه مدیریت جامع تالاب‌های کشور در واقع یک سند و مرجع کاری برای شرایط کنونی تالاب‌ها و چشم اندازی از وضعیت بلند مدت آن بوده و ابزاری برای تحلیل عملکردهای زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی تالاب و اولویت بندی اهداف است.
وی ادامه داد: در همین راستا و در پی برگزاری جلسات متعدد با مدیران و کارشناسان سازمان محیط زیست کشور و اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمان مقرر شد در گام اصلی و مقدماتی به منظور احیای این تالاب و کاهش ریزگردها با منشاء این تالاب، برنامه جامع و مدونی با انجام اقدامات اصولی، علمی و با توجه به شناخت وضعیت منطقه و ذینفعان تالاب صورت گیرد.
کامیاب مقدس با بیان اینکه برنامه تدوین طرح جامع احیای تالاب جازموریان از سال ۹۶ با تعیین اعتبار ۲۱۰ میلیون تومانی توسط جهاددانشگاهی استان کرمان آغاز شده است اظهار کرد: این طرح دارای یک شرح خدمات جامع ملی است که با نظارت سازمان حفاظت محیط زیست کشور در حال انجام است و در چند مرحله از جمله شناسایی وضعیت فعلی تالاب، شناسایی ذینعفان مرتبط، احصا و تعیین اقدامات اولویت دار تالاب، پایش اقدامات، تعیین ساختار اجرایی مدیریت طرح و تهیه نقشه پهنه بندی نقاط حساس تالاب در حال اجرا می‌باشد.
مجری طرح تدوین برنامه جامع تالاب جازموریان ادامه داد: همچنین در قالب قرارداد دیگری با مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان اعتبار با اداره کل محیط زیست استان کرمان، مقرر گردید جهاددانشگاهی یکی از اقدامات اولویت دار احصا شده از برنامه جامع مدیریت تالاب از جمله «مطالعه و اجرای طرح‌های کنترل و بهره برداری از سیلاب‌های حوزه» «انجام مطالعات بیلان جامع آبی حوزه آبخیز» را اجرا کند.
وی با تاکید بر اینکه تدوین این سند مبتنی بر مدیریت از پایین به بالا بوده که برای تصویب به مراجع بالاتر ارایه می‌گردد اظهار داشت: در همین راستا نیز به دنبال جلب مشارکت همه گروه‌های ذینفع از جمله کارشناسان، مدیران، دوستداران محیط زیست، سازمان‌های مردم نهاد و مردم بومی منطقه هستیم.
کامیاب مقدس افزود: در همین زمینه نیز چهار کارگاه با مشارکت و استقبال بسیار خوب دستگاه‌های اجرایی شمال و جنوب استان کرمان و استان سیستان و بلوچستان از جمله ادارات کل محیط زیست، فرمانداران شهرستان‌های حوزه آبریز، شرکت آب منطقه‌ای، سازمان مدیریت و برنامه ریزی، منابع طبیعی، جهادکشاورزی، امور عشایری، هواشناسی، مدیریت بحران استانداری، دانشگاه تحصیلات تکمیلی و نمایندگان کشاورزان و سازمان‌های مردم نهاد و با موضوعات «تعیین ذینفعان»، «تدقیق ذینفعان و تعیین محدوده اثر آنها، تعیین کارکردها و مشکلات تالاب»، «تعیین اقدامات اولویت دار» و «پایش اقدامات و تعیین ساختار اجرایی مدیریت تالاب» در شهرهای کرمان، قلعه گنج و چابهار همراه با بازدید میدانی از تالاب برگزار شد.
وی با اشاره به اینکه در بحث تالاب جازموریان دیدگاه‌های بسیار متناقضی وجود دارد تصریح کرد: در این کارگاه‌ها متخصصین اظهار نظرهای مختلفی از وضعیت و روند احیای این تالاب مطرح کردند اما در نهایت با اتکا به آمار و ارقام و نظر متخصصان جمع بندی‌های خوبی تاکنون صورت گرفته و این برنامه در مراحل نهایی تدوین کار قرار دارد که معتقدیم یک برنامه عملیاتی با پشتوانه بسیار غنی از نظرات کارشناسان و مشارکت ذینفعان واقعی خواهد بود.
رئیس جهاددانشگاهی استان کرمان با تاکید بر اینکه روش پیش گرفته شده برای تدوین طرح جامع احیای تالاب جازموریان یک روش علمی، مدون و منطبق بر متدهای احیای سایر تالاب‌های کشور بوده است افزود: این طرح با نظارت مستقیم سازمان محیط زیست کشور و با مشارکت تنگاتنگ اداره کل محیط زیست استان کرمان در حال انجام است.
وی گفت: در همین راستا و از دل این برنامه مدیریتی، ۲ طرح از اقدامات اولویت دار احصا شده شامل «تعیین نیاز آبی تالاب جازموریان با منشاء گرد و غبار» و «طرح تدوین و اجرای برنامه معیشت پایدار جایگزین سازگار با تالاب جازموریان» هم اکنون توسط دانشگاه تحصیلات تکمیلی و علوم پیشرفته کرمان و مرکز تحقیقات کشاورزی استان کرمان در حال اجرا است.
مجری تدوین برنامه جامع تالاب جازموریان ادامه داد: ضمن آنکه براساس همین نقشه راه تدوین شده و با پیگیری‌های مستمر اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمان، اعتبار قابل ملاحظه‌ای به منظورانجام برخی اقدامات اولویت دار از جمله «تدوین و اجرای طرح مدیریت گردشگری پایدار تالاب»، «مرمت و بازسازی سازه‌های حفاظتی در حوزه آبریز»، «تجهیز دبیرخانه‌های مدیریت زیست بومی تالاب در شهرستان‌های قلعه گنج و روبار جنوب» در راستای احیای تالاب جازموریان در سال جاری به سازمان‌های ذیربط اختصاص داده شد.
وی با اشاره به لزوم حساس سازی وضعیت تالاب به منظور توجه بیشتر مسئولین کشوری به احیای این تالاب گفت: حساسیت سازی و در واقع مشخص کردن اهمیت موضوع از درجه بسیار بالایی برخوردار است. احیای تالاب امری بسیار مهم و ارزشمند است و از سوی دیگر باید معضلات و مشکلات خشک بودن این تالاب برای همگان مشخص گردد که معتقدیم با مشارکت همه مسئولان، دستگاه‌های اجرایی و شهروندان حوزه آبریز در ۲ استان کرمان و سیستان و بلوچستان می‌توانیم این موضوع را به سرانجام خوبی برسانیم.
کامیاب مقدس با بیان اینکه باید براساس اطلاعات و روش‌های علمی برنامه جامع و عملیاتی برای احیای تالاب جازموریان تدوین کنیم تاکید کرد: نباید تحت تاثیر جو و در واقع اظهارنظرهای غیرعلمی قرار بگیریم.و مباحث نظیر تالاب جازموریان بسیار پیچیده و دارای ابعاد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی گسترده‌ای است اما ما باید به عنوان محقق، کار واقعی خودمان را انجام دهیم و به عنوان مثال اگر قرار باشد معیشت بخش‌هایی از استان تغییر کند این موضوع باید با جرات اعلام شود.
وی ادامه داد: متاسفانه در گذشته تنها به دنبال آن بودیم که بسیاری از مشکلات را با مساله آب حل کنیم. برای حل مشکلات اشتغال، اقتصاد، جلوگیری از مهاجرت و غیره به آب پناه می‌بردیم و معیشتی را شکل دادیم که در طول سالیان گذشته به شدت مبتنی بر آب بوده اما امروز این نوع معیشت با واقعیت‌های حال و نزولات جوی و تغییراتی که در بارش‌ها و اقلیم منطقه رخ داده؛ دیگر سازگاری ندارد بنابراین از اینکه روش‌های جایگزینی برای معیشت اعلام شود نباید واهمه داشته باشیم.
رئیس جهاددانشگاهی استان کرمان با تاکید بر اینکه باید به دنبال معیشت‌های جایگزین باشیم اظهار داشت: باید این واقعیت را بپذیریم که در مناطقی از استان کرمان و حتی کشور، دیگر کشاورزی به روش سنتی توجیه اقتصادی ندارد اما می‌توان در همان مناطق از روش‌های نوین آبیاری استفاده کنیم. یا دربرخی مناطق استان کرمان باید به صورت جدی به مقوله چاه‌های غیر مجاز ورود پیدا کرده و یا به بحث حقابه توجه ویژه داشته باشیم.
وی افزود: در واقع قضاوت‌ها و برنامه ریزی ما باید مبتنی بر روش‌های علمی و استفاده و بهره گیری از نظرات کارشناسانه باشد و اجازه ندهیم سایر دیدگاه‌های غیرعلمی دخالتی در کارمان داشته باشد، گرچه این کار سخت بوده و مقاومت‌های زیادی را به همراه خواهد داشت ولی ما باید متعهد باشیم یک کار علمی برای استان و کشور انجام داده که نتایج آن برای مردم خوب، مفید و ثمربخش باشد.
۷۴۳۷/ ۵۰۵۴
نظر شما