ارتفاعات و دشت هاي سرسبز برخي مناطق خراسان شمالي فروردين و ارديبهشت ماه رويشگاه انواع گل هاي وحشي بخصوص لاله واژگون است كه منظره چشم نواز، دل انگيز و رويايي را به وجود آورده است.
رويش هزاران لاله واژگون در ارتفاعات اين استان چشم اندازي بكر و كم نظير ايجاد كرده است كه گردشگران و طبيعت گردان فقط يكبار در طول سال مي توانند شاهد آن باشند.
لاله واژگون را مي توان در چند نقطه ايران از جمله كوه هاي بهار، پلنگ و جوزك در خراسان شمالي مشاهده كرد اما ديدن اين گل زيباي وحشي به رنگ هاي زرد و بنفش در كوه و دشت هاي خراسان شمالي، از اين جهت متفاوت و ممتاز است.
عمده رويشگاه هاي اين گونه كمياب گياهي در كوه خمبي و سراي در شهرستان گرمه، دوراهي دشت، كوه بهار، كوه پلنگ و جوزك در شهرستان مانه و سملقان، كوه اسدلي در ميانه بجنورد و اسفراين و كوه تكل قوز در شهرستان راز و جرگلان شناسايي شده است.
لاله هاي واژگون با همه زيبايي مسحور كننده، سر به زير و تسليم، خود را به نسيم دل انگيز بهاري سپرده و با هر نرم بادي از سويي به سويي خم مي شوند كه تماشاي آنها بيننده را به افتادگي در برابر ذات احديت فرامي خواند.
مديركل منابع طبيعي و آبخيزداري خراسان شمالي در اين باره مي گويد: لاله واژگون از گياهان علفي پيازدار چند ساله از خانواده سوسني ها با نام علمي
(fritillna) است كه در مناطق وسيعي از فلات ايران مي رويد.
رضا باغبان در گفت وگو با ايرنا افزود: اين گل ها به دليل اينكه مقدار زيادي شبنم در بين گلبرگ هاي آن جمع شده و سپس به زمين مي چكد، گل اشك يا اشك مريم نيز نام گرفته است.
وي گفت: عمر اين گياه بسيار كوتاه و گل دهي آن بسته به نوع اقليم مناطق مختلف متفاوت است به طوري كه در خراسان شمالي در فروردين و در ساير مناطق تا اواسط ارديبهشت ماه ديده مي شود.
باغبان افزود: تاكنون بيش از 60 گونه مختلف اين گونه گياهي در دنيا و 15 گونه آن در ايران شناسايي شده است.
مديركل منابع طبيعي و آبخيزداري خراسان شمالي گفت: گونه گرگاني لاله واژگون با ارتفاع 50 تا 80 سانتيمتر با گل هاي زرد كمرنگ متمايل به ليمويي قابل مشاهده است.
وي به جنبه هاي مختلف ارزشي اين گونه گياهي اشاره كرد و افزود: لاله واژگون علاوه بر زيبايي طبيعي ، خواص دارويي نيز دارد.
باغبان گفت: عمده خاصيت دارويي اين گونه مربوط به پياز آن است كه در قسمت زيرين يقه گياه زير خاك مدفون شده و چنانكه در منابع آمده دارويي موثر براي درمان روماتيسم و درد مفاصل و پاك كننده كبد است.
وي افزود: اين گياه از نظر دارويي در رده گياهان سمي قرار دارد و مصرف خودسرانه آن مي تواند مشكل ساز شود كه حتما بايد زير نظر پزشك استفاده شود.
وي اظهار كرد: اين گياه در زمان هاي بسيار قديم از جنبه هاي مختلف مورد استفاده انسان ها بوده و آثاري از آن در نقش ستون هاي سلسله ساساني در موزه طاق بستان در كنار نقش پادشاهان ساساني ديده مي شود.
مديركل منابع طبيعي و آبخيزداري خراسان شمالي گفت: در ميان لاله هاي شناخته شده ايراني لاله واژگون از شهرت و زيبايي منحصر به فردي برخوردار است و همه ساله تعداد زيادي از مردم در فصل بهار براي تماشا به رويشگاه هاي آن مي روند.
وي از تعرض به عرصه هاي رويش اين گونه زيباي گياهي انتقاد كرد و افزود: چراي احشام در عرصه هاي رويش اين گونه، برداشت غيرمجاز آن براي عرضه در بازار و تخريب رويشگاه هاي آن براي توسعه كشتزارها از مسائلي است كه حيات اين گونه گياهي را تهديد مي كند.
لاله واژگون خراسان شمالي از نظر ارتفاع و رنگ با لاله واژگون استان هاي چهارمحال وبختياري و كهكيلويه وبوير احمد متفاوت است و با دو رنگ زرد و بنفش كمرنگ در خراسان شمالي و در ارتفاعات بالاي 1500 متر مي رويد.
شناسايي، معرفي و حفظ اين گل وحشي زينتي و ديگر گونه ها در استان مي تواند نقش موثري در رونق صنعت گردشگري منطقه داشته باشد.
لاله واژگون از زيباترين گياهان زينتي دنيا است كه بازارپسندي بالايي دارد و بازارهاي كشورهاي اروپايي و آمريكايي توجه خاصي به اين گياه نشان مي دهند، اين گل به دليل دارا بودن ساقههاي بلند و قوي مي تواند به عنوان گل شاخه بريدني به اقصي نقاط دنيا صادر شود.
لاله واژگون مقاومت زيادي در برابر سرما و سازگاري ويژه با دامنه هاي سنگلاخي و صخره اي دارد و چنانچه زيستگاه اين گل به وسيله انسان و دام تخريب نشود، توانايي پوشاندن عرصه هاي وسيعي از طبيعت را با رويش هزاران شاخه زيبا دارد.
لاله واژگون از جمله گياهان در خطر انقراض در كشور است كه هرساله به دليل برداشت بي رويه گل و پياز از رويشگاه هاي طبيعي، بيش از پيش در معرض نابودي قرار دارد.
شكل، رنگ و اندازه آن بسيار مناسب براي بوستان ها و باغ هاست و ميتواند رقيبي جدي براي لالهها و سنبلهايي باشد كه اكنون در تمام نقاط جهان كشت ميشود و اين گونه قابليت فروش به صورت گياه گلداني را نيز دارد.
استان خراسان شمالي به دليل وجود مناطق كوهستاني، عرصه هاي جنگلي و مراتع سرسبز، از تنوع كم نظير گياهي برخوردار است و تاكنون 350 گونه گياهي در آن شناسايي شده كه 50 درصد اين گونه ها جنبه دارويي و صنعتي نيز دارد.
در اين استان سال گذشته توسط اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري، فرهنگ و ارشاد اسلامي خراسان شمالي و شهرداري جشنواره لاله هاي واژگون در منطقه خمبي و سرابي شهرستان گرمه در ارديبهشت برگزار و با استقبال خوبي مواجه شد.
هدف از برگزاري اين جشنواره معرفي اين جاذبه طبيعي و شناساندن رويشگاه لاله هاي واژگون به مردم و جذب گردشگر به اين منطقه عنوان شده بود.
لاله واژگون در استان خراسان شمالي از گونه هاي خيلي كمياب گياهي است و چيدن آن توسط بهره برداران و تبديل رويشگاه هاي اين گونه به كشتزارهاي گندم و جو از عوامل تهديد آن است.
لاله واژگون علاوه بر ارزش تفرجگاهي و ايجاد چشم انداز قابل توجه، داراي ارزش دارويي نيز هست به طوري كه جوشانده پياز خشك شده اين گياه براي رفع دل پيچه، بي خوابي نوزادان و دفع مرض استسقاء (تشنگي) موثر است.
محل رويش اين گياه در دو سه سال گذشته مختص استان چهارمحال و بختياري و استان هاي غربي و جنوبي كشور تلقي مي شد اما مناطقي از خراسان شمالي از قبيل كوه هاي خمبي و سراي در شهرستان گرمه، قسمت هاي غربي كوه آلاداغ، منطقه جوزك، كوه پلنگ و بزداغي در مانه و سملقان، كوه بهار و سالوك در جاجرم، قسمت هايي از كوه اسدلي در بجنورد و كوه تكل قوز در نوار مرزي راز و جرگلان محل رويش اين گل است.
لاله واژگون روييده در استان هاي غربي و جنوبي كشور با همتايان آنها در خراسان شمالي از لحاظ رنك تفاوت هايي دارد به طوري كه لاله هاي خراسان شمالي به رنگ زرد و بنفش و گل هاي رسته بر دامنه هاي استان هاي جنوبي و غربي به رنگ قرمز است.
3007/ 6042/ 1650
بجنورد- ايرنا- رخ نمايي كمياب ترين گل هاي جهان، لاله هاي واژگون زرد و بنفش در ارتفاعات خراسان شمالي و جلوه گري آن از جاذبه هاي بهاري است كه بر بلنداي كوهسارها و در خنكاي مرغزارهاي سرسبز چون تابلوي بي بديل خودنمايي مي كند.
