مشیری در 30 شهریور سال 1305 در تهران به دنیا آمد. پدر و مادر او در ادبیات و شعر سررشته داشتند و پدربزرگ مادری اش «میرزا جوادخان موتمن‌الممالك» از شاعران دوره ناصری بود.
مشیری از دوره خردسالی به شعرعلاقه داشت و در دوره دبیرستان و سال نخست دانشگاه دفتری از غزل و مثنوی فراهم كرد. وی دوره آموزش های دبستانی و دبیرستانی را در مشهد و تهران به پایان رساند و سپس وارد دانشگاه شد و در رشته ادبیات فارسی در دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت.
مشیری تحصیل در رشته ادبیات را ناتمام رها كرد و به سبب دلبستگی بسیاری كه به حرفه روزنامه نگاری داشت از همان جوانی وارد فعالیت مطبوعاتی شد و بیش از 30 سال در این حوزه كار كرد. وی سال‌ها عضو هیات تحریریه مجله های «سخن»، «روشنفكر»، «سپید و سیاه» و چند نشریه دیگر بود. مشیری از سال 1324 در وزارت پست و تلگراف و تلفن و سپس شركت مخابرات ایران مشغول به كار و در سال 1357 بازنشسته شد.
وی در دوران شاعری خود، در هیچ عصری متوقف نشد، از این رو شعر مشیری بازتابی از همه مظاهر زندگی و رخدادهای پیرامون او است. همچنین مشیری از جمله شاعرانی است كه در آلبوم های موسیقی گوناگون، از شعرهایش استفاده شده است.
از آثار وی می توان به «تشنه توفان»، «گناه دریا»، «نایافته»، «مروارید مهر»، «ابر و كوچه»، «آواز آن پرنده غمگین»، «از خاموشی»، «آه باران»، «تا صبح تابناك اهورایی» و «لحظه ها و احساس» اشاره كرد. مشیری در آبان سال 1379 در سن 74 سالگی دیده از جهان فرو بست.
***سبك و زبان شعری
مورخان ادبی ،شعر فارسی را به 2 دوره ی كلی تقسیم می كنند؛ دوره ی نخست كه اشعار در قالب شعرهای كلاسیك سروده می شدند و دوره ی دوم كه با عنوان «شعر نو» شناخته می شود. شعر نو فارسی، آزادی و اختیار بسیاری را از نظر فرم و محتوا به شاعر می‌دهد. شعر نو می تواند دارای وزن یا بی وزن باشد چرا كه استفاده از قافیه در شعر نو آزاد است.
از نظر سبك شعری می توان گفت شعرهای مشیری بین «شعر سنتی» و «شعر نو نیمایی» است. او در سه دفتر نخست خود بیشتر به گروه نیمه سنتی كه شعرشان در میان شعر سنتی و شعر نو قرار می گیرد، پایبند است اما بعدها از تعداد اشعار نیمه سنتی اش كاسته شده و بر اشعار آزاد و نیمایی اش افزوده می شود. (1)
مشیری همچون سعدی، زبانی ساده و به دور از پیچیدگی را بر می گزیند، به طوری كه می توان زبان شعر وی را مانند سعدی برخوردار از ویژگی «سهل و ممتنع» دانست. در انتخاب درون مایه نیز او از مفاهیم انسانی عمیق غافل نمانده است.(2)
***شاعری با حس های خاطرانگیز
نوستالژی (غم غربت) واژه ای است كه از روان شناسی وارد ادبیات شده است و در بررسی های ادبی به شیوه ای از نگارش گفته می شود كه بر پایه آن شاعر یا نویسنده در سروده یا نوشته خویش، گذشته و سرزمینی كه یادش را در دل دارد، حسرت آمیزانه و دردآلود ترسیم می كند و به قلم می كشد.(3)
مشیری از جمله شاعرانی است كه شعرهایش دارای بن مایه های قوی نوستالژیك است. بر این اساس وی نوستالژی عشق، غربت و مرثیه برای عزیزان از دست رفته را به خوبی در اشعار خود پرورانده است. در شعر مشیری حقیقت و مهربانی به دیگران در آرمان شهر- دنیای آرمانیِ به تصویر كشیده شده- تجلی می یابد.
***درونمایه اشعار مشیری
شعر مشیری از نظر قالب و محتوا متاثر از اصول رمانتیسم و جریان شعر رمانتیك فارسی است. با این حال وی در میان سروده های خود تنها به بیان عواطف، احساس و مسایل شخصی بسنده نكرده و در بسیاری از موارد موضوع های اجتماعی و انسانی را درونمایه اشعار خود قرار داده است.
بر همین اساس می توان گفت كه وی همواره به مخاطب شعر خود فكر می كند و شرایط اجتماعی، تاریخی و فرهنگی او را در نظر می گیرد؛ به همین دلیل شعرش از نفوذ و اقبال اجتماعی بالایی به ویژه در میان نسل جوان برخوردار است.
مشیری هر چه از نظر زمانی جلوتر می رود، فاصله اش میان «انسان-شاعر»، «طبیعت» و «عشق» كمتر شده و اندیشه های اجتماعی در كنار مضمون های غنایی را مطرح می كند.(4)
***نقد و بررسی
مشیری شاعری نوپرداز همراه با اندیشه و آفرینش های نو با زبانی ساده، روشن و درخشان است. وی بی رنگ و ریا عشق را می ستاید و به معنای واقعی كلمه یك شاعر رمانتیك و احساساتی است. می توان محورهای اصلی شعر مشیری را عشق، مهرورزی و انسان گرایی دانست.
دیدگاه های مختلفی درباره شعرهای مشیری وجود دارد. «محمد شمس لنگرودی» پژوهشگر و مورخ ادبی معاصر ایرانی در مقایسه شعر مشیری با «نیما یوشیج» می نویسد: شعر مشیری و شعر نیما، به نوعی در عرصه شعر مدرن قرار می‌گیرند. تفاوت شعر نیما و مشیری، در نوع تفكر و زبان آن است و در واقع شعر نیما از لحاظ ذهنی پیچیده است. زاویه هایی كه مشیری از آن به شعر می‌پردازد، زوایه‌هایی است كه خیلی از مردم در مقطع سنی نوجوانی درگیر آن بوده‌اند و خیلی‌ها حتی اگر سن شان هم بالا رفته باشد، باز از لحاظ عاطفی، در آن مرحله مانده‌اند. اگر بخواهیم با تمثیلی شعر مشیری را بیان كنیم، باید بگویم كه شعر مشیری، شعر نوجوانی تاریخی مدرن ایران است.(5)
«منوچهر آتشی» شاعر فقید معاصر معتقد است كه مشیری با وجود حس روشن‌گرایی بسیار زیبایش، از نظر شكل، ساختار و حتی دیدگاه‌های زیبایی شناسی، دنباله رو نیما ماند؛ یعنی نتوانست به اوج شعر نیمایی برسد. شاعرانی همچون «مهدی اخوان ثالث»، «احمد شاملو» و «سهراب سپهری» كه شاگردان خلف نیما بودند، توانستند موفق شوند اما مشیری همیشه وسواس كلمه و زیبایی كلمه داشت و در استفاده بسیار معنایی و منطقی از كلمه، دقت بسیاری می كرد.(6)
برخی منتقدان ادبی بر این باورند كه شعر مشیری فاقد ابهام گرایی های شاعرانه است. در همین زمینه «عبدالحسین زرین كوب» درباره شعر مشیری می نویسد: حرف هایی را كه مشیری می زند برای خود او و نه ابهام گرایی رندانه است. شعر او، سخن شاعری است كه دوست ندارد در پناه جبهه، مكتب و دیدگاه خاصی قرار گیرد و خود را از اهل دورانش جدا سازد.
پی نوشت ها:
1- دهقانیان، جواد، «بررسی تطبیقی مضامین عاشقانه در آثار فریدون مشیری و نزار قبانی»، نشریه ادبیات تطبیقی دانشگاه شهید باهنر كرمان، سال چهارم، شماره 8، بهار و تابستان1392، ص91
2-همان، ص92
3- شریفیان، مهدی، «بررسی فرآیند نوستالژی (غم غربت) در اشعار فریدون مشیری»، فصلنامه علوم انسانی دانشگاه الزهرا، شماره 69و68، زمستان 1386 و بهار 1387، ص65
4- زرقانی، سیدمهدی، «چشم انداز شعر معاصر ایران»، نشر ثالث، سال 1384، ص489
5- «شعر فریدون مشیری از نگاه‌های مختلف»، تارنمای خبرگزاری ایسنا، قابل دسترس به نشانی: http://www.isna.ir/fa/news/92080300809
6-همان
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
پژوهشم**458**9275**9279
تهران- ایرنا- «فریدون مشیری» از برجسته ترین شاعران معاصر است كه بیشتر شعرهایش دارای درونمایه ای عاشقانه است. شعر معروف وی «كوچه» نام دارد و از این رو مشیری را به عنوان شاعر كوچه خاطره ها می شناسند.
