چرایی حضور ایران در «سازمان شانگهای»

شاید به همین دلیل است كه در كنار عضویت هند و پاكستان در سال جاری میلادی مسئله عضویت رسمی جمهوری اسلامی ایران نیز مورد توجه جدی چین و روسیه قرار گرفته است.
سازمان همكاری شانگهای در كنار مسائل فوق مجبور است اهدافی چون توسعه انرژی، منابع تامین انرژی، یكپارچگی اقتصادی منطقه ای، اجرای طرح های مشترك اقتصادی و تجاری و بخصوص مسئله اجرای برنامه ابتكاری احیای جاده ابریشم چین را مد نظر قرار دهد.
وجود چنین اهدافی است كه باعث می شود تا اعضای رسمی سازمان همكاری شانگهای نتوانند از نقش مهم جمهوری اسلامی ایران غافل شده و در تغییر وضعیت عضویت ایران از عضو ناظر به عضو رسمی بیش از این تعلل كنند.
از سوی دیگر چینی ها به این نتیجه رسیده و اعتراف كرده اند كه یكی از اصلی ترین اركان اجرایی جاده ابریشم نوین ایران است و بسیاری از طرح های مربوط به این برنامه با همكاری مشترك ایران اجرا خواهد شد و از این طریق است كه جاده ابریشم به جز ایران به كشورهای آسیای مركزی مرتبط می شود.
روزنامه «چاینا دیلی» چین در تازه ترین گزارش خود با اشاره به برگزاری اجلاس سران سازمان شانگهای در روزهای 23 و 24 ژوئن (سوم و چهارم تیر) در ازبكستان می نویسد: سازمان درهای خود را برای عضوگیری های بیشتر باز كرده است و می كوشد تا با كشورهای دیگر نیز مناسبات توسعه یافته تری داشته باشد.
این گزارش می افزاید كه سازمان همكاری شانگهای بناچار باید برای توسعه برنامه های خود و تحقق اهداف گذشته، حال و آینده؛ اعضای جدیدی بگیرد و برای همین مباحثات و رایزنی های زیادی در این باره میان اعضای رسمی در جریان است.
برای سازمان همكاری شانگهای برخی از اعضا با اهمیت تلقی می شوند و به همین دلیل است كه پس از ورود رسمی پاكستان و هند دو قدرت هسته ای دنیا كه با یكدیگر منازعات فراوانی دارند و حساسیت ها در باره مناقشات آنها بالاست باید مورد ایران نیز به بحث گذاشته شود.
در كنار كشورهای آسیای مركزی و افغانستان كه به لحاظ امنیتی برای سازمان شانگهای اهمیت دارند ایران هم به دلایل فوق از جمله مشاركت در منابع انرژی، طرح های زیربنایی جاده ابریشم و موقعیت ژئوپلتیك، اهمیت ویژه ای دارد.
افزون بر این چین اكنون با بزرگترین مشكلات امنیتی در اطراف و مناطق و آبهای همجوار خود روبروست و می كوشد تا از سازمان همكاری شانگهای به عنوان یك تشكل امنیتی استفاده كند و این سازمان نیز از مواضع پكن حمایت نماید.
وارد شدن كشورهای دیگر از جمله پاكستان، هند، ایران و یا افزوده شدن بر شركای گفت و گو به جمع كشورهای حاضر در این سازمان، در واقع موجب خواهد شد تا چین بتواند با قاطعیت بیشتری در برابر آمریكا و هم پیمانانش در دریای جنوبی و دریای شرقی ایستادگی كند.
چین بتدریج یاران خود را در آسیای جنوب شرقی از دست می دهد و لابی آمریكا به ثمر نشسته و فیلیپین و ویتنام به صف متحدان آن كشور وارد شده اند و اندونزی هم با ناوهای جنگی اش بتازگی با پكن سرشاخ شده است و طبیعتا در چنین شرایطی چین به دنبال یاركشی خواهد بود و برایش بهترین مكان سازمان همكاری شانگهای است.
بنابر این هر چقدر به تعداد اعضای رسمی و ناظر و شریكان گفت و گو در سازمان افزوده شود راه برای تحقق اهداف و قدرتمندتر شدن سازمان هموار می شود و در كنار قدرتمند تر شدن چین و روسیه و بالا رفتن قدرت چانه زنی آنها در برابر غرب ، منطقه نیز از امنیت بالاتری برخوردار می شود و هر یك از اعضای جدید نیز مسئولیت های مختلفی را بر عهده خواهند گرفت.
چین بارها در كنار روسیه حمایت خود را از ورود ایران به این سازمان اعلام كرده است و این موضوع در دیدار رییسان جمهوری ایران و چین در تهران بار دیگر مورد تاكید قرار گرفت.
«پانگ سن» سفیر چین در ایران هم می گوید كه هیچكس نمی تواند جایگاه مهم ایران به عنوان یك گذرگاه در جاده ابریشم و در تنگه هرمز و خلیج فارس را نادیده گرفته و نقش تعیین كننده این كشور در عرصه انرژی را مورد اهتمام قرار ندهد.
بنابر این با اشاره به مطالب فوق، رفع موانع حقوقی و تحریم های غرب علیه كشورمان و همچنین حمایت سران شانگهای، انتظار می رود، ایران عضویت كامل این سازمان را در نشست شانزدهم در تاشكند به دست آورد.
اعضای سازمان همكاری شانگهای شامل شش عضو ثابت چین، روسیه، قزاقستان، ازبكستان، تاجیكستان، قرقیزستان و پنج عضو ناظرجمهوری اسلامی ایران، هند، پاكستان، مغولستان و افغانستان است.این سازمان سابقه فعالیت 15 ساله دارد.
در زمان حاضر كشورهای عضو سازمان امنیتی و ‌اقتصادی همكاری شانگهای معادل 30 میلیون و 189 هزار كیلومتر مربع مساحت، سه پنجم گستره آسیا و حدود سه میلیارد نفر جمعیت را دارا هستند.
سازمان همكاری شانگهای سازمانی میان ‌دولتی است كه برای همكاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی تشكیل شده‌است.
آساق**231**1597