اصغر عبدلی یكشنبه در گفت وگو با ایرنا اظهار كرد: پیش از این تصور می شد كه فقط یك گونه از ماهی مهاجم 'تیلاپیا' در منابع آبی خوزستان وجود دارد، اما در مطالعات اخیر علاوه بر نوع تیلاپیا ' زیلی' دو گونه دیگر به نام های 'اوره ئوس' و 'نیل' در رودخانه كارون شناسایی شده است.
وی با اشاره به انجام مطالعات درباره گونه تیلاپیا زیلی در خوزستان اظهار كرد: در این مطالعات منابع آبی اصلی خوزستان كه احتمال وجود این ماهی در آنها وجود داشت شامل تالاب های شادگان و هورالعظیم و رودخانه های كارون، دز، كرخه، جراحی و زهره بررسی شد.
مسئول گروه مطالعاتی 'تیلاپیا' گفت: بررسی، نمونه برداری و مطالعات میدانی نشان داد كه همه منابع آبی خوزستان به جز رودخانه زهره به تیلاپیا زیلی آلوده شده اند.
به گفته وی، وجود این گونه هنوز در هورالعظیم ثبت نشده اما با توجه به ظهور آن در شاخه های رودخانه كرخه احتمال زیادی وجود دارد كه به این تالاب نیز وارد شده اما هنوز جمعیت آن زیاد نشده باشد.
وی اظهار كرد: مشخص نیست این ماهی مهاجم چگونه به آب های خوزستان راه پیدا كرده است كه این مساله نیاز به بررسی های بیشتری دارد.
عبدلی با بیان اینكه در كشور هیچگونه نظارتی از سوی شیلات و محیط زیست روی جابجایی گونه ها انجام نمی شود، گفت: زیستگاه اصلی تیلاپیا قاره آفریقاست و ورود آن به صورت طبیعی به آب های خوزستان غیرقابل قبول بوده و بطور قطع با دخالت انسان این اتفاق افتاده است.
وی افزود: یكی از راه های ورود این گونه می تواند آب های عراق یا تركیه باشد زیرا پیش از این گزارش هایی از مشاهده ماهی در عراق داشتیم و نسبت به آن هشدار داده بودیم.
* پیروزی تیلاپیا در تالاب شادگان
عضو هیات علمی گروه تنوع زیستی و مدیریت اكوسیستم های پژوهشكده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی اظهار كرد: تیلاپیا در عرصه رقابت در تالاب شادگان پیروز شده است و تالاب شادگان بیشترین آلودگی ناشی از این گونه مهاجم را دارد.
وی با بیان اینكه تیلاپیا تبدیل به یك آفت در تالاب شادگان شده است، افزود: این گونه مهاجم اثرات زیست محیطی بر تالاب داشته و به گونه های بومی آسیب رسانده است.
عبدلی تاكید كرد: اكنون جمعیت ماهیان بومی مانند شیربت، بنی، حمری و شلیج بسیار كاهش یافته است كه كاهش صید و بیكاری صیادان را به دنبال داشته است.
وی وجود این گونه ماهی را در تالاب شادگان یك فاجعه توصیف كرد و افزود: در تالاب شادگان ماهی تیلاپیا حدود 50 درصد صید صیادان را به خود اختصاص داده كه نشان می دهد تیلاپیا گونه غالب شده است.
عبدلی اظهار كرد: تالاب شادگان كه پناهگاه ماهیان بومی بوده اكنون به اشغال این گونه مهاجم درآمده كه تمام منابع غذایی تالاب را مصرف می كند.
وی اضافه كرد: این گونه مهاجم تبدیل به آفتی برای منطقه و جوامع محلی و صیادان بومی شده، و جامعه صیادی در شادگان ممكن است در آینده مجبور شوند شغل خود را تغییر دهند.
این پژوهشگر، زهاب نیشكر را بهترین زیستگاه ماهی تیلاپیا عنوان كرد و گفت: افزایش آلودگی و شوری آب به ویژه در تالاب شادگان محیط مناسبی برای رشد و تكثیر این گونه فراهم كرده است.
وی وضعیت منابع آبی خوزستان به ویژه تالاب شادگان را تجربه تلخی دانست كه باید برای كشور درس عبرت شود.
عبدلی هشدار داد: در هورالعظیم نیز باید اقدامات كنترلی برای جلوگیری از رشد این گونه انجام شود.
* خوزستان قرنطینه شود
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی نسبت به آلوده شدن منابع آبی كشور به این گونه نیز هشدار داد و تاكید كرد: جابجایی این گونه از خوزستان چه در استخرها و چه منابع طبیعی باید به حالت قرنطینه و حفاظت شده انجام گیرد.
وی افزود: هر نوع از تیلاپیا با ورود به آب های طبیعی، غیراقتصادی می شود زیرا تولید مثل بالا و جثه كوچكی دارد و رقیب غذایی ماهی های بومی است.
عبدلی با اشاره به درخواست سازمان شیلات كشور برای پرورش ماهی تیلاپیا اظهار كرد: با توجه به اینكه هیچگونه سامانه كنترلی در كشور وجود ندارد پرورش چنین ماهی به صلاح نیست و پرورش این گونه اشتباه محض است و شیلات باید از شرایط خوزستان درس عبرت بگیرد، البته محیط زیست پرورش این گونه را ممنوع اعلام كرده است.
وی با بیان اینكه ورود تیلاپیا زیلی به استخرهای پرورش ماهی 30 درصد خسارت به بار آورده، افزود: بزرگترین نگرانی ورود این گونه به دریاچه سدهاست.
به گفته وی، در بسیاری از كشورها با ورود گونه های غیربومی و مهاجم مقابله می كنند و بهترین راهكار جلوگیری از ورود این گونه هاست.
* زهاب نیشكر، خوراك تیلاپیا
این استاد دانشگاه همچنین درباره راهكارهای مقابله با این گونه مهاجم گفت: در مكان های با وسعت كم و قابل كنترل كه تنوع زیستی زیادی نباشد می توان از سم برای از بین بردن آن استفاده كرد اما این روش برای خوزستان غیرقابل اجراست.
وی حذف این گونه مهاجم را نیازمند نگاه اكوسیستمی و عملكرد جامع دانست و افزود: راهكار دیگر این است كه اكوسیستم را اصلاح كنیم تا تعداد گونه های بومی بیشتر شود و همزمان باید گونه هایی همچون ماهی شیربت، بنی و شلج تكثیر و رها سازی شود.
عبدلی با بیان اینكه باید آلودگی های منابع آبی كه به نفع تیلاپیاست حذف شود اضافه كرد: بنابراین مدیریت صید، مدیریت تكثیر و رهاسازی گونه های بومی و مدیریت كیفیت آب باید انجام شود.
وی ادامه داد: یكی از اثرات افزایش شوری این است كه ماهیان بومی دوام نمی آورند و عرصه برای رشد تیلاپیا باز می شود.
عبدلی در ادامه گفت: مرحله دوم مطالعه با عنوان اثر اجتماعی اقتصادی این گونه روی جوامع محلی، پراكنش و ویژگی های زیستی این گونه در حال انجام است كه نیاز به حمایت مالی دستگاه های اجرایی و استانداری خوزستان دارد.
وی خاطرنشان كرد: در صورت حمایت مالی از این مطالعات می توان روند مبارزه را تسریع و راهكارهای بهتری برای مقابله ارائه كرد.
عبدلی اظهار كرد: مساله تیلاپیا تلنگری است برای اینكه به اكوسیستم های خوزستان توجه بیشتری شود زیرا اگر به داد آنها نرسیم روبه انقراض می روند.
بر اساس این گزارش، تیلاپیا یكی از 100 گونه مهاجم شناخته شده در جهان است كه نوع 'تیلاپیا زیلی' در سال 90 برای نخستین بار در خوزستان و در رودخانه كارون مشاهده شد. جثه كوچك، همه چیزخوار بودن، سرعت رشد بسیار زیاد، مقاومت بسیار نسبت به شرایط محیطی و كنترل دشوار از ویژگی های این گونه است. مهم تر از همه اینكه رقیب قدرتمند غذایی برای گونه های بومی و محلی به شمار می رود و عرصه را بر آنها تنگ می كند. اداره كل حفاظت محیط زیست خوزستان نسبت به رشد این گونه در منابع آبی هشدار داده و معتقد است تا 10 سال آینده اثرات آن مشخص می شود.
7151/ 6037
اهواز – ایرنا – عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی نسبت به آلوده شدن همه منابع آبی خوزستان به ماهی مهاجم 'تیلاپیا' هشدار داد و گفت: تعداد گونه های شناسایی شده از این ماهی مهاجم در آب های خوزستان به سه گونه افزایش یافته است.
