علی بالی روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا اظهار كرد: گرم شدن زمین و تغییرات اقلیم بسیاری از كشورها از جمله ایران را تحت تاثیر قرار داده است؛ ایران از جمله كشورهایی است كه این تغییرات تاثیرات منفی بر آن می گذارد به گونه ای كه پیش بینی ها نشان می دهد تا چند سال آینده 1.5 تا 2 درجه افزایش دما خواهیم داشت.
وی با بیان اینكه این افزایش دما باعث می شود آب با سرعت بیشتری تبخیر شود، افزود: بارندگی ها نیز كاهش یافته و یا نامنظم شده اند، بنابراین عوامل انسانی و طبیعی موجب فشار بیشتری بر اكوسیستم می شوند.
بالی به نقش انسان در كاهش منابع آبی و خشك شدن زمین اشاره كرد و گفت: كشاورزی های ناپایدار، استفاده بیش از حد از آب های زیرزمینی، شور و قلیایی شدن خاك، چرای بیش از حد دام، فشار زیاد به جنگل ها و مراتع و تغییر كاربری اراضی از جمله عوامل انسانی است كه موجب می شود فعالیت های انسانی نقش تشدیدكننده را در كاهش منابع آبی و روند بیابان زایی ایفا كند.
وی افزود: در گزارش های مختلف سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری، UNDP و سایر نهادها، به برخی راهكارها مانند معیشت جانبی، كاهش چرای دام، كاهش بهره برداری از سفره های آب های زیرزمینی، كاهش استفاده از كودها و سموم و كنترل فرسایش به عنوان راهكار اشاره شده است.
بالی اظهار كرد: امروزه فرسایش به عنوان عاملی در تخریب سرزمین در كشور ما به فراوانی دیده می شود به طوری كه اكنون حدود 75 میلیون هكتار از اراضی كشور تحت تاثیر فرسایش آبی، 20 میلیون هكتار فرسایش بادی و حدود پنج میلیون هكتار تحت تاثیر فعالیت های كشاورزی قرار دارند كه باید برای كنترل آن چاره ای اندیشیده شود زیرا ادامه این روند به توسعه بیابان در كشور دامن می زند.
وی گفت: مساله این است كه همیشه گمان می كنیم بیابان در نواحی خشك و نیمه خشك وجود دارد، در حالی كه این وضعیت به تدریج خود را در بخش هایی از مازندران و گلستان نیز نشان می دهد، اگر نخواهیم با جدیت به این مسائل فكر كنیم ممكن است 20 یا 30 سال دیگر بخش هایی از گلستان یا مازندران در معرض بیابانی شدن قرار گیرند.
بالی ادامه داد: ممكن است اكوسیستم جنگلی و جامعه گیاهی تغییر كند؛ برخی از گیاهان نابود و گونه های دیگری جایگزین آنها شوند، بنابراین در بحث بیابان زایی باید این حساسیت را داشته باشیم كه ممكن است نه فقط در نواحی خشك و نیمه خشك مركزی بلكه برای كل كشور نیز این مشكل رخ دهد.
وی تاكید كرد: موضوعی كه در ایران نسبت به آن غفلت شده و نتوانستیم آن را عملیاتی كنیم با اینكه سازمان مدیریت و برنامه ریزی كشور و استانداری ها هم درگیر آن هستند، بحث آمایش سرزمین است؛ در آمایش سرزمین است كه می توان فهمید زیست بوم های حساس و شكننده چیست و در چه شرایطی قرار دارند.
بالی افزود: وقتی این زیست بوم ها شناسایی شوند، می توان برای آنها برنامه ریزی داشت، چالش های مختلفی در این زمینه وجود دارد كه یكی از آنها این است كه نحوه مدیریت و رویكرد یكپارچه برای حل یك موضوع را نداریم؛ به عنوان مثال وزارت نیرو، جهاد كشاورزی، سازمان حفاظت محیط زیست و استانداری ها در برخی موارد به رغم تمایل به همكاری، به دلیل برخی مشكلات ساختاری و قانونی نتوانسته اند همگرایی مناسبی داشته باشند.
** فرسایش
فرسایش آبی عبارت از جداسازی، جابجایی و از بین رفتن مواد خاك توسط آب است كه این فرآیند ممكن است به شكل طبیعی انجام گیرد یا اینكه توسط فعالیت های انسان تشدید شود، شدت فرسایش ممكن است از بسیار آهسته تا بسیار سریع بسته به خاك و شرایط آب و هوایی و محیطی متغییر باشد.
وجود پوشش گیاهی مانعی برای فرسایش خاك است و زمانی كه خاك لخت باشد آب در حال سقوط یا عبور با قدرت بیشتری به خاك برخورد می كند و یا از آن رد می شود كه موجب پراكنده شدن دانه های خاك می شود و در این حالت فرسایش رخ می دهد و از آنجا كه پوشش گیاهی كشور در حال كم شدن است، فرسایش خاك توسط آب های جاری و سیلاب ها بیشتر شده است.
فرسایش موجب از بین رفتن خاك سطحی می شود و ادامه این روند كاركرد آن را برای بخش های مختلف از جمله كشاورزی كاهش می دهد.
این فرسایش توسط باد و فعالیت های كشاورزی نیز به وجود می آید زیرا زمانی كه باد می وزد و پوشش گیاهی وجود نداشته باشد، موجب جابجا شدن ذرات خاك می شود. در بخش كشاورزی نیز زمانی كه كشاورزی زمین های خود را به علت بی آبی رها می كند، دیگر رطوبتی وجود ندارد تا ذرات خاك را در كنار هم نگه دارد بنابراین با هر حركتی به هوا بلند می شود.
علمی 9014**1834
تهران- ایرنا- رییس گروه بررسی های جغرافیایی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: بررسی ها نشان می دهد حدود 75 میلیون هكتار از اراضی كشور تحت تاثیر فرسایش آبی، 20 میلیون هكتار فرسایش بادی و حدود پنج میلیون هكتار تحت تاثیر فعالیت های كشاورزی قرار دارند.
