پس از حمله های خونین تروریست های تكفیری در تركیه، عراق و فرانسه، نوبت به مردم افغانستان رسید تا قربانی جنایات داعش شوند. در حمله روز شنبه دوم مردادماهِ سه تن اعضای داعش به جنبش اعتراضی موسوم به جنبش روشنایی، 80 نفر كشته و بیش از 230 تن دیگر زخمی شدند. البته قطار جنایات تروریستی در افغانستان باقی نماند و دیروز (یكشنبه سوم مردادماه) انفجاری انتحاری در «كاظمین» عراق، نزدیك به 60 نفر كشته و زخمی برجای گذاشت.
هر چند در وضعیت كنونی وقوع حمله های تروریستی را می توان به صورت روزانه از جانب تروریست های داعشی در سراسر جهان انتظار داشت اما فعال شدن این گروه در افغانستان برای برخی ناظران پرسش هایی را به دنبال می آورد. عملیات تروریستی كابل زمانی رخ داد كه اعضای حركت اعتراضی موسوم به «جنبش روشنایی» تلاش داشتند خیمه هایی را برای ادامه تحصن برپا كنند. تصمیم چند ماه پیش دولت كابل برای تغییر خط انتقال برق وارداتی تركمنستان از «بامیان» به «سالنگ» زمینه ساز سلسله ای از اعتراض ها شد كه در نهایت، شماری از اعضای جنبش قربانی عملیات تروریستی شدند.
حمله به تجمع اعتراض آمیز جنبش روشنایی نشان می دهد كه داعش توانسته است نفوذ خود در افغانستان را تقویت كند و به تهدیدی جدی علیه ثبات سیاسی و امنیت در افغانستان تبدیل شود.
آن چه در بررسی عملیات داعش در كابل اهمیت می یابد، موضع گیری سخنگوی طالبان علیه تروریست ها بود. در این زمینه «ذبیح الله مجاهد» سخنگوی طالبان اندك زمانی پس از عملیات تروریستی كابل اعلام كرد كه این گروه هیچ ارتباطی با انفجارها ندارد و آن را محكوم می كند. وی حتی به صراحت اعلام كرد كه دشمنان افغانستان برای ایجاد تفرقه، تعصبات قومی و مذهبی میان مردم این كشور دست به چنین كاری می زنند.
شواهد زیادی در مورد افزایش فعالیت های داعش در افغانستان وجود دارد و از زمانی كه «ابومحمد العدنانی» سخنگوی این گروه خبر ایجاد ولایت خراسان را در افغانستان اعلام كرد و فیلم هایی از حضور اعضای داعش در افغانستان انتشار یافت، حضور داعش در افغانستان جدی تر نمایان شد.
داعش به افغانستان به عنوان منطقه ای مهم و كانونی برای جذب نیروهای تازه از آسیای مركزی و پاكستان می نگرد و شواهد نشان می دهد كه این گروه در مناطق «فراح»، «هلمند»، «زابل»، «غزنین»، «فاریاب» و «قندوز» حضور ملموسی دارد.
با وجود برخی تشابه های ایدئولوژیكی میان داعش و طالبان، حضور داعش در افغانستان از همان آغاز اعلام حضور این گروه با مخالفت طالبان مواجه شد. طالبان مدعی رهبری جریان های جهادی در افغانستان است و با توجه به پیشینه و ماهیت قومی و منطقه ای كه دارد هرگونه حضور داعش در افغانستان را تهدیدی علیه نفوذ سنتی خود می داند.
ترس طالبان از حضور داعش در افغانستان زمانی شكل جدی تری به خود گرفت كه داعش توانست از شكاف های درون گروهی طالبان برای جذب برخی از اعضای این گروه استفاده كند. جذابیت های داعش برای برخی از اعضای افراطی طالبان كه از رویكرد رهبران آن در زمینه صلح با دولت مركزی ناراضی بودند موجب شد برخی از این افراد جذب ایدئولوژی افراطی داعش شوند.
هرچند اقدام های سال های گذشته طالبان در مقابله با دولت افغانستان تاكنون صدها كشته و زخمی در پی داشته و این گروه با بمب گذاری و حمله ها انتحاری ناامنی های بسیاری را در افغانستان ایجاد كرده است، اما ترس از گسترش داعش در افغانستان، طالبان را به موضع گیری صریح علیه عملیات تروریستی داعش واداشته است.
اگر به این مساله توجه داشته باشیم كه شیعیان هزاره جمعیت اصلی معترضان جنبش روشنایی را تشكیل می دهند و طالبان از نظر ایدئولوژیكی دشمن سرسخت شیعیان به شمار می آید، محكوم كردن حمله انتحاری داعش از سوی طالبان بیشتر عمق هراس این گروه از حضور رقیب جدی را نشان می دهد.
ساختار قومی افغانستان، بی ثباتی های سیاسی در این كشور و همسایگی آن با پاكستان و كشورهای آسیای مركزی ظرفیت های بسیاری را برای رشد فزاینده داعش در افغانستان ایجاد كرده است؛ رشدی كه نه تنها تهدیدی علیه ثبات سیاسی و عامل گسترش ناامنی در افغانستان به شمار آید، بلكه تهدیدی علیه پایگاه طالبان در افغانستان است، افزون بر اینكه شیوه بسیار خشن داعش وحشت عمومی را در افغانستان پراكنده می سازد.
از دید برخی ناظران، رهبران طالبان بر این واقعیت واقفند كه تداوم بی ثباتی ها در افغانستان فضا را برای گسترش حضور داعش مهیاتر سازد و می تواند پایگاه های سنتی طالبان را در افغانستان از دست این گروه خارج كند.
از این منظر، مقابله با داعش می تواند به نقطه مشتركی برای همكاری های دولت كابل و گروه طالبان تبدیل شود. در این پیوند، موفقیت گفت وگوهای صلح به شكل گریزگاهی برای رهایی افغانستان از رشد ناامنی و بی ثباتی های سیاسی به چشم می آید.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
پژوهشم**9347**9279
تهران- ایرنا- محكومیت عملیات تروریستی اخیر در كابل از سوی سخنگوی طالبان، نشانه هراس و نگرانی این گروه از گسترش نفوذ داعش در افغانستان است. این مساله می تواند به نقطه اشتراكی میان دولت مركزی و رهبران طالبان در جهت فرجام یابی گفت و گوهای صلح تبدیل شود.
