در اين گزارش كه در شماره شنبه ششم شهريور 1395 خورشيدي منتشر شده است، مي خوانيم: سرطان به دليل سبك زندگي و مواد غذايي مصرفي، بيماري شايع عصر حاضر است و تا به حال روشي براي پيشگيري و درمان قطعي آن كشف نشده است. سلول‌هاي سرطاني در زماني كوتاه، رشد و به سلول‌هاي سالم حمله مي‌كنند. روش‌هايي كه تاكنون براي درمان انواع سرطان پيشنهاد شده، با عوارض جانبي شديدي همراه است؛ عوارضي كه ضمن از بين بردن سلول‌هاي سرطاني، بسياري از سلول‌هاي سالم بدن انسان را از بين مي‌برند. به همين دليل پس از انجام روش هاي درماني همچنان زندگي براي فرد درمان شده با سختي فراوان همراه خواهد بود.
محققان ايراني پژوهشكده ابن سينا روشي يافته‌اند تا با كمترين آسيب به سلول‌هاي سالم بدن، سرطان را درمان كنند و سلول‌هاي سرطاني پيش از آن كه رشد كنند، از بين بروند. كمك‌هاي مردمي به كودكان سرطاني، فرهنگ پسنديده‌اي است كه سال‌هاست در فرهنگ ما وارد شده و خوشبختانه اكنون، كمك‌هاي خوبي به مراكز حمايتي اين بيماران صورت مي‌گيرد. اكنون زمان آن رسيده كه با گسترش بيش از حد بيماري مبارزه شود و در اين راه مي‌توان حمايت مالي از پروژه‌هاي تحقيقاتي را نيز در كنار حمايت از افرادي كه درگير اين بيماري هستند، در نظر گرفت.
**واكسني براي پيشگيري و درمان سرطان
استفاده از واكسن سرطان، روشي براي پيشگيري و درمان سلول‌هاي سرطاني است كه از حدود 15 سال پيش دانشمندان ايراني به دنبال طراحي آن بوده‌اند. كشف مولكول‌هاي پروتئيني مخصوص سلول‌هاي بنيادي سرطان و توليد برخي آنتي‌بادي‌هاي مناسب براي شناسايي اين مولكول‌ها گام اوليه و مهم اين پروژه بوده است. پس از آن مولكول‌هاي پروتئيني طراحي شده به منظور ارزيابي عملكرد مناسب و بررسي عوارض جانبي آن به عنوان واكسن كاربردي، به موش‌هاي آزمايشگاهي تزريق شد.
در اين طرح، 120 موش آزمايشگاهي به 12 گروه 10 تايي تقسيم شدند و به هر كدام 5 ميليون سلول سرطاني پستان موش تزريق شد. پس از رشد سلول‌هاي سرطاني و به وجود آمدن تومور، 12 نوع واكسن ساخته شده به موش‌ها تزريق شد كه از اين ميان، هفت واكسن توانايي از بين بردن تومور را به طور كامل داشتند. در آزمايشي ديگر روي موش‌هاي آزمايشگاهي ابتدا موش‌ها با 12 نوع واكسن ساخته شده ايمن و سپس سلول‌هاي سرطاني به آنها تزريق شد و اين بار نيز در 7 گروه از موش‌ها رشد تومور ديده نشد. به اين ترتيب، 7 آنتي‌ژن كه به طور اختصاصي سيستم ايمني بدن را تحريك و توليد آنتي‌بادي مي‌كنند، شناسايي شده‌اند كه مي‌توانند سلول‌هاي سرطاني را به طور مشخص تفكيك كنند و از بين ببرند.
**لزوم حمايت عمومي از تحقيقات سرطان
عملكرد دوگانه پيشگيري و درمان اين واكسن در دوره 9 ماهه پس از انجام آزمايش هيچ گونه عوارض جانبي نداشت و اكنون از نظر تشخيص به مرحله كارآزمايي باليني رسيده و موفقيت‌آميز بوده است. اين واكسن قابليت جلوگيري از پيشرفت سرطان و درمان اين بيماري را دارد و در صورت حمايت كافي از سوي دولت و حمايت‌هاي مردمي با همكاري با سازمان‌هاي مرتبط قرار است وارد فاز كارآزمايي باليني شود. گروه تحقيقاتي پژوهشگاه فناوري‌هاي نوين و علوم زيستي جهاد دانشگاهي ابن سينا به سرپرستي دكتر حجت‌الله رباني اميدوارند، در يك دوره 5 ساله بتوانند در مرحله اول واكسن سرطان سينه و در مراحل بعدي واكسني براي ديگر سرطان‌هاي شايع مثل پروستات، روده و خون را به جامعه پزشكي معرفي كنند.
**واكنش سيستم ايمني بدن به سلول‌هاي سرطاني
دكتر حجت‌الله رباني، سرپرست مركز تحقيقات سرطان پژوهشگاه اين سينا، درباره پروژه ملي واكسن سرطان و علت واكسن ناميدن اين روش درماني به جام‌جم مي‌گويد: بسياري از افراد، استفاده از واكسن را روشي براي مبارزه با ويروس و باكتري‌ها مي‌دانند. اين در حالي است كه هر نوع آنتي ژني كه بتواند سيستم ايمني بدن انسان يا حيوان را براي توليد آنتي‌بادي تحريك كند و از بروز يك بيماري پيشگيري يا آن بيماري را درمان كند، واكسن ناميده مي‌شود. ما نيز در اين روش از آنتي‌ژن‌هاي پروتئيني استفاده مي‌كنيم كه باعث تحريك سيستم ايمني بدن شده و ضد سلول‌هاي سرطاني واكنش نشان مي‌دهند، به اين علت به اين روش نوين پيشگيري و درماني واكسن سرطان مي‌گوييم.
دكتر رباني مي‌افزايد: در 15 سال گذشته با تفكيك سلول‌هاي عادي و سلول‌هاي سرطاني، روشي پيدا كرديم تا سلول سرطاني را با حساسيت بالا تشخيص دهيم و از بين ببريم. در سال‌هاي گذشته، طراحي‌هايي براي واكسن صورت گرفت و آزمايش‌هايي روي حيوانات مختلف صورت پذيرفت و در نتيجه، 7 نوع واكسن توليد شد كه پتانسيل خود را براي جلوگيري از ايجاد تومور و حتي درمان آن نشان دهد.
سرپرست مركز تحقيقات سرطان پژوهشگاه ابن‌سينا درباره ساختار متفاوت سلول‌هاي سرطاني در كنار سلول‌هاي سالم اشاره مي‌كند: پروتئيني كه در يك سلول سرطاني بروز پيدا مي‌كند با همان پروتئين در يك سلول معمولي از لحاظ ساختاري متفاوت است، ولي اين پروتئين‌ها از لحاظ ژنتيك يكسان هستند. شاخه‌هاي پروتئيني سلول‌هاي سالم و سلول‌هاي سرطاني ژنتيك يكسان هستند، اما ساختار متفاوت دارند. ما در اين روش جديد تفاوت اين ساختار را پيدا كرديم. در حال حاضر اين روش درماني بي‌خطر و موثر و تا جايي كه مي‌دانيم در دنيا منحصر به فرد است.
**سلول‌هايي با ژنتيك يكسان و ساختار متفاوت
واكســـن‌هاي توليدي معمولا براي پيشگيري و درمان است، اما گروه پژوهشي واكسن سرطان به دنبال راهكارهايي است تا علاوه بر پيشگيري و درمان، آنتي‌بادي‌هايي توليد كند كه تشخيص زودرس سرطان را نيز ممكن كند. تشخيص زودرس سرطان سينه، سرطان خون و سرطان‌هاي مجاري ادراري و تناسلي مثل پروستات، تخمدان، مثانه، كليه و مجاري ادرار در برنامه‌هاي تحقيقاتي و آزمايشگاهي اين گروه تحقيقاتي قرار دارد.
عضو هيات علمي پژوهشگاه ابن سينا اين روش را آماده انجام آزمايش‌هاي باليني عنوان مي‌كند و مي‌گويد: روش‌هاي كنوني قابليت شناسايي تومورهاي بسيار كوچك را ندارند. منظور از تشخيص زودرس اين است كه پروتئين يا فاكتورهايي كه به وسيله سلول‌هاي سرطاني ترشح مي‌شود و داخل خون است، به صورت اختصاصي شناسايي شود. اين كار از طريق آزمايش سلول‌ها و تشخيص سلول سرطاني در دستگاه گردش خون محيطي يا ادرار امكان‌پذير است.
اكنون ساختار پروتئين‌ها را كشف كرديم و براي آنها آنتي‌بادي ساخته‌ايم كه مي‌توانيم در دور بعد روش‌هاي تشخيص زودرس و واكسن درماني به جامعه پزشكي ارائه كنيم. در اين روش درماني در بعضي موارد حتي فرد نياز به بستري شدن ندارد و مي‌تواند فقط واكسن را استفاده و پروسه درماني را براحتي طي كند.
رباني درباره روش ابداعي جديد تشخيص و درمان سرطان مي‌گويد: قسمتي از اين واكسن‌ها براساس دو پتنت بين‌المللي ثبت اختراع شده كه يكي از آنها منحصرا در اختيار پژوهشگاه ابن سيناست. تامين امكانات، آزمايشگاه‌هاي مناسب، تجهيزات و فناوري‌هاي پيشرفته نيازهاي اساسي براي دستيابي به اين هدف است و در صورت حمايت و پشتيباني لازم بين 2 تا 3 سال آينده به دستاوردهاي بزرگي در اين زمينه دست پيدا مي‌كنيم. اين ايده سال‌هاست ذهن دانشمندان را به خود مشغول كرده و تحقيقات مشابهي در دنيا در حال انجام است و در صورت حمايت مالي بموقع از سوي دولت، خيرين و واقفان علمي، اين دستاورد بزرگ علمي به نام ايران ثبت خواهد شد.
*منبع: روزنامه جام جم
**گروه اطلاع رساني**9165**9131
تهران- ايرنا- روزنامه جام جم در صفحه دانش نوشت: روش‌هايي كه تاكنون براي درمان انواع سرطان پيشنهاد شده، با عوارض جانبي شديدي همراه است؛ اما اكنون محققان ايراني پژوهشكده ابن سينا روشي يافته‌اند تا با كمترين آسيب به سلول‌هاي سالم بدن، سرطان را درمان كنند و سلول‌هاي سرطاني پيش از آن كه رشد كنند، از بين بروند.
