از جاذبه های گردشگری قزوین چه می دانیم

به گزارش ایرنا، استان قزوین جاذبه های تاریخی و طبیعی زیادی دارد كه حسینیه امینی ها، مساجد جامع عتیق، نبی، مسجد مدرسه حیدریه، آب انبارهای سردار بزرگ و كوچك و حاج میركاظم، عمارت چهلستون، كاروانسرای سعدالسلطه، سردر عالی قاپو، كلیسای كانتور، آرامگاه پیغمبریه، زیارتگاه امامزاده حسین(ع) و آرامگاه احمد غزالی از آن جمله است.
همچنین خانه های تاریخی خطیبی، بهروزی، آرازی، امام جمعه شهیدی، سید محمود و سید حسین بهشتی، عمارت باغ سپهدار، اسدی، خانه فرهنگ امیركبیر، مرتضوی، مدرسه علمیه سردار، قلاع الموت، لمبسر و سمیران، گرمابه های تاریخی قجر و حاج محمد رحیم، دروازه های تهرانقدیم و درب كوشك، دریاچه اوان، چشمه سارهای الموت، گراند هتل، طارم سفلی، كاروانسراهای بویین زهرا و دهها آثار گردشگری دیگر كه تك تك آنها جذابیت خاصی برای گردشگران و جهانگردان دارد.
ثبت یك هزار و 274 اثر تاریخی كه ‎ 12درصد بناهای تاریخی كشور را شامل می شود، این استان را در رتبه نخست كشوری قرار داده است.
استان قزوین با شش شهرستان و ‎ 25شهر، ‎ 19بخش، ‎ 46دهستان، 842 روستای دارای سكنه و ‎ 15هزارو ‎ 821كیلومتر مربع، حدود یك درصد از مساحت ایران را شامل كه از شمال به استان های مازنداران و گیلان، از غرب به زنجان و همدان، از جنوب به مركزی و از شرق به استان البرز محدود می شود.

بازارها و كاروانسراها :
موقعیت جغرافیایی ممتاز قزوین و قرار گرفتن در مسیر ارتباطی مناطق شمالی و غرب كشور همواره باعث پویایی اقتصاد و گسترش بازرگانی در این شهر بوده است.
مجموعه بازار قزوین از با ارزش ترین آثار بجای مانده معماری شهر قزوین است كه تاریخ ساخت این مجموعه به دوره صفویه باز می گردد، درحالی كه بخش زیادی از بناهای كنونی متعلق به دوره قاجاریه است.
تعریف و تمجید ناصرخسرو از رونق و گستردگی بازار دوره سلجوقی شهر قزوین نشانگر فراوانی سراها، تیمچه ها و مراكز داد و ستد این شهر بوده است.
از بازارهای معروف شهر قزوین می توان به بازار قیصریه، سعدیه، مسگرها، وزیر، حاج چروك، رضوی و حاج رضا اشاره كرد.
** بازار قیصریه به صنف فرش فروشان اختصاص دارد كه در جنوب مسجدالنبی است و این بازار با طاق های آجری بلند در بین مسجدالنبی و سرای رضوی واقع شده و سرای وزیر نیز در شرق این بازار قرار گرفته كه سرایی دو طبقه و مختص صنف چوب است.
** سرای رضوی در جنوب قیصریه و دارای دو طبقه و سه ورودی، متعلق به دوره قاجاریه بوده و از سراهای فعال بازار است، این سرا با حیاط وسیع كه حجره های بازرگانان در چهار سوی آن گسترده شده است.
همچنین در كنار این بازارها برای اقامت مسافران و گردشگرانی كه از نقاط مختلف برای خرید مراجعه می كردند و برای استراحت كاروانها و حمل و نقل كالای آنان كاروانسراهایی در شهر و میان راهی ایجاد شده است.
كاروانسراهای سعدالسلطنه، گلشن، ضرابخانه، پنبه، گلشن مولوی، تیمچه سرباز، تیمچه سرپوشیده، دالان دراز، حاج نقدعلی و حاج محمد از مهمترین كاروانسراهای درون شهری قزوین بشمار می روند.
همچنین كاروانسراهای میان راهی شاه عباسی محمدآباد، هجیب، شاه عباسی آوج، آراسنج، خرزان، قاقازان و پیچ بن محلی برای استراحت كاروان ها بوده است.
** كاروانسرای تاریخی سعدالسلطنه قزوین كه در حد شمالی هسته تاریخی – فرهنگی شهر قزوین می باشد با ‎26 هزار متر مربع بزرگترین و شاید یكی از زیباترین عناصر معماری بافت كاروانسرای تاریخی كشور است كه با پشت سرگذاشتن یك دوره فراموشی، اكنون پس از مرمت به مكانی برای گردشگران تبدیل شده است و البته بخش های وسیعی از بازار قدیمی نیز هنوز مرمت نشده است.
این مجموعه تاریخی از ارزشمندترین آثار بافت قدیم كشور است كه در مجموعه بازار تاریخی قزوین قرار دارد و در دوران ناصرالدین شاه قاجار و به دستور باقرخان سعدالسلطنه فرماندار این شهر احداث شده است.
این كاروانسرا بصورت چهار ضلعی احداث شده و چهار ایوان در چهار ضلع حیاط دارد كه طاق نمای ایوان ها آجركاری و سقف داخلی ایوان ها دارای تزیین و مقرنس كاری است و یادآور رونق نسبی تجارت بخش خصوصی ایران در عهد قاجار با اروپا از طریق روسیه است.
** كاروانسرای شاه عباسی شهر آوج از منزل گاه هایی است كه در مسیرهای اصلی كشور به دستور شاه عباس احداث و در زمان پادشاهی شاه صفی پایان یافت.
** كاروانسرای هجیب در محور تاریخی قزوین- ساوه در كنار روستای هجیب قرار دارد این بنا با مساحتی حدود پنج هزار و ‎ 850مترمربع و چهار هزار مترمربع بنا و ‎ 36حجره در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
** كاروانسرای محمدآباد در ‎ 25كیلومتری جنوب قزوین و در دشت وسیع بویین زهرا و در مسیر كاروان رو قزوین - اصفهان قرار گرفته، این كاروانسرا از عهد صفوی به جای مانده و در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

*** دژها و قلعه ها:
* قلعه الموت در شمال غربی استان قزوین در روستای گازرخان واقع شده است و برب بلندای كوهی از سنگ یكپارچه با ارتفاع دو هزارو 100متر از سطح دریا بنا شده و به علت آنكه پایگاه اصلی حسن صباح مروج مذهب اسماعیلیه در دوره سلجوقی بوده، شهرت جهانی كسب كرده است.
آثار بجای مانده از ‎قلاع الموت از جمله شیركوه، شهرك، نویزر شاه، لمبسر، قسطین لار، میمون دژ، قلادوش، هندا بازرگاه، سپوهین، كیاكلا قلعه و كیاندشت هنوز مشتاقان تاریخ اسماعیلیان را از گوشه و كنارجهان به این منطقه می كشاند.
* قلعه لمبسر مهمترین قلعه اسماعیلیه پس ازقلعه الموت در سه كیلومتری شمال شرقی نزدیكی شهر رازمیان مركز بخش رودبار شهرستان واقع شده است.
دره های عمیق نینه رود و لمه در دسترسی به آن را از شرق و غرب بسیار دشوار ساخته اند و تنها از دو دروازه شمالی و جنوبی می توان به دژ وارد شد.
شیب كوه كه از شمال به جنوب كشیده شده و اختلاف دو سطح آن به 150 متر می رسد حدود 480 متر طول دارد و پهنای قلعه بیش از 190 متر است.
تاریخ بنای اصلی قلعه را به پیش از اسلام نسبت می دهند و پس از تصرف آن در بیستم ذی القعده سال 489 هجری توسط كیابزرگ امید بازسازی شده و توسعه یافته است.
دیواره های عظیم دولایه با ارتفاعی افزون بر 10 متر از سنگهای بسیار بزرگ، ساختمان اصلی در بخش شمالی دژ با دیوارهایی به قطر 120 سانتی متر از سنگ تراشیده، مخازن عظیم و شگفت آور آب و غلات در جنوب و جنوب شرقی قلعه، چند برج و سیستم آبرسانی از آثار بجا مانده در دژ لمبسر است.
* قلعه میمون دژ، سومین قلعه بزرگ در منطقه الموت بوده و درباره محل دقیق این قلعه مورخان با هم اختلاف نظر دارند، در تاریخ جهانگشای جوینی آمده این قلعه درسال های (‎ (618-635و در زمان علاالدین محمد ساخته شده است.

مقبره ها و برج ها :
برج های دوگانه خرقان، مقبره پیرتاكستان، مقبره حمدالله مستوفی، آرامگاه ملا خلیلا، مقبره شهید ثالث، سلطان اویس، كافر گنبد، برج باراجین، میل خرم آباد، یل گنبد، مقبره سنگی حسن آباد، مقبره سنگی شاه كوه، مقبره رییس المجاهدین، مقبره صدر جهان، مقبره میر حسینا و مقبره شفایی از برج ها و مقبره های استان قزوین است.
* بقعه پیر تاكستان در جنوب شهر تاكستان و در مجاورت قبرستان قدیمی شهر و و تپه باستانی خله كوه قرار گرفته است.
این بنا طرحی به شكل مربع به ابعاد ‎ 6/50و‎6/10 متر دارد و پوشش آن گنبدی است كه توسط چهار سكنج بر روی طرح مربع سوار شده است.
بنای پیر تاكستان در نهایت سادگی دارای شیوه معماری استوار است و براساس نحوه ساخت می توان آن را از بناهای دوره سلجوقی بشمار آورد.
بقعه پیر تاكستان در سال ‎ 1330به شماره ‎ 348در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

عمارت ها و بناهای تاریخی :
كاخ چهلستون، حسینیه امینی ها، دروازه تهرانقدیم، دروازه درب كوشك، كلیسای آشوریان، كلیسای كانتور، حسینیه رضوی، عمارت سپهدار، خانه مستشار، خانه بهشتی، خانه اسدی، خانه رئوفی، عمارت شهرداری، خانه آرازی، خانه زرنگار، خانه زعیم، خانه بهروزی، خانه امام جمعه و دیوانخانه قاجاری قزوین را در این ارتباط می توان نام برد.
* كاخ چهلستون از بناهای تاریخی ارزشمند شهر قزوین است كه شاه طهماسب صفوی در سال ‎951 هجری قمری به علت تهدید حملات تركان عثمانی تصمیم به انتقال پایتخت از تبریز به قزوین گرفت و در همین سال بود كه شاه اراضی موسوم به زنگی آباد را از میرزا شرف جهان یكی از بزرگان و معتمدان شهر خرید و به معماران برگزیده كشور دستور داد تا باغی به شكل مربع بسازند و در میان آن عمارتهای عالی، تالار، ایوانها و حوض های زیبا بنا كنند.
عمارت چهلستون ساختمانی هشت گوش و در دو طبقه به مساحت تقریبی ‎ 500متر مربع بنا شده است.
نقشه بنا دارای طرحی با محورهای صلیبی و برون گرا و سقف طبقه همكف پوشیده از مقرنس با طرح های بدیع و سقف طبقه فوقانی خنچه پوش است.
عمارت چهلستون در بهمن ماه سال ‎ 1334به شماره ‎ 389در فهرست آثار تاریخی ایران ثبت شده و هم اكنون به موزه خوشنویسی قزوین تبدیل شده است.
* حسینیه امینی ها از جمله نمونه های كامل و زیبای خانه های سنتی است كه در خیابان مولوی قزوین در سال 1275 هجری قمری توسط حاج محمدرضا امینی از تجار معتبر و مومن شهر بنا و بخشی از آن وقف گردیده است.
این بنا دارای چهار حیاط و فضاهای مختلف در دو طبقه همكف و زیر زمین است كه زیباترین قسمت خانه از سه تالار كه در موازات یكدیگر قرار گرفته و به وسیله ارسی های زیبایی به یكدیگر مرتبط هستند، تشكیل شده است.
تالار جنوبی با نه دهنه ارسی و شیشه های رنگی از شاهكارهای هنری است، سقف تالارها دارای نقاشی، آیینه كاری، رف های كاسه ای مزین گچبری و گره بندی چوبی است و در زیر تالارها سردابه، زیر زمین، شربتخانه قرار دارد.

* آب انبارها و گرمابه ها :
قزوین را باید به یك اعتبار شهر آب انبارها بدانیم و ساخت و وقف بیش از ‎ 100بنای ویژه و پرهزینه برای انباشت و ذخیره آب در شهری كه از دیرباز به كم آبی شهره بوده و افزون بر هزاران واحد آب انبار خانگی، نشان از همت بلند مردم نیكوكار قزوین دارد.
زمان آبگیری آب انبارها كه معمولا در چله زمستان صورت می گرفت، علاوه بر رعایت بهداشت در حد ممكن، بهره برداران را از مصرف یخ در تابستان بی نیاز می كرد.
از جمله این آثار می توان به آب انبارهای سردار بزرگ و كوچك، مسجد جامع، ملاوردیخانی، سردار كوچك، زنانه بازار، آقا، حاج كاظم و حكیم اشاره كرد.
*آب انبار سردار بزرگترین آب انبار تك گنبدی ایران است كه درسال ‎1227 هجری قمری در كنار خیابان راه آهن قزوین ساخته شده است.
این بنا دارای گنبدی رفیع و آجری كه نورگیرهایی بر بدنه آجری آن قرار گرفته است.
بانیان ساخت این آب انبار، دو برادر به نام های محمدحسن خان و محمد حسین خان، از امرا و سرداران زمان فتحعلی شاه، محمد شاه و ناصرالدین شاه قاجار بودند.
در دو طرف در ورودی آب انبار سردار سكوی سنگی برای نشستن و استراحت كردن وجود دارد و همچنین راه سنگی پله ای در این انبار تعبیه شده كه به كانلی مشهور به راه شیر منتهی و برای دسترسی به آب ‎ 12/5متر باید پایین رفت.
* آب انبار زنانه بازار در ضلع غربی مسجدالنبی قرار گرفته و ورودی آن از بازار مسگرها و بانی آن مرحوم حاج ملا عبدالوهاب از علمای بنام شهر و اولین متولی مسجد سلطانی معاصر فتحعلی شاه قاجار است.
راه شیر این آب انبار در حال حاضر دارای ‎ 43عدد پله و سقف آن طاق آهنگ و فاقد تزیینات و مخزن آن مستطیل شكل است كه گنجایش دو هزار و ‎350 متر مكعب آب دارد.
شهر قزوین بیش از ‎30 گرمابه دارد كه حدود نیمی از آنها تخریب شده و تعدادی از گرمابه های باقی مانده بسیار زیبا و در نوع خود بی نظیر و برخی ساده بنا شده است.
گرمابه دو در، قجر، حاج محمد رحیم (صفا)، سردار، آخوند، امجد، سعدیه ، قوشه، بلاغی، میرزا رحیم و دیمج از آنها جمله می باشند.
* گرمابه آخوند در محله آخوند واقع و بنای فعلی آن متعلق به دوره پهلوی است كه دارای سردری با پلان دایره و گرمخانه بوده كه با طاق و گنبد پوشیده شده است.
* گرمابه قجر در خیابان عبید زاكانی و متعلق به دوره صفویه است، این گرمابه نیز تمامی فضاهای گرمابه ها را دارا بوده و از زیباترین گرمابه های قزوین بشمار می رود.

آبگرم های گرم معدنی
* چشمه های آب معدنی ارشیا در شهر آبگرم از مهمترین آب گرم معدنی استان قزوین است كه قابلیت های درمانی دارد.
این مجموعه دارای استخر آب گرم عمومی، سایت خصوصی و سفره خانه سنتی بوده و هر سال میزبان هزاران نفر از گردشگران كشور است.
آب گرم معدنی ارشیا از نوع آهكی بوده و خاصیت درمانی آن برای بیماریهای درد مفاصل، روماتیسم، سوء هاضمه، سنگ كلیه، اعصاب و اگزما موثر است.
از چشمه های معروف آب گرم معدنی در استان قزوین می توان به چشمه 'یله گنبد' كه در 15 كیلومتری شمال روستای یله گنبد واقع در بخش كوهین شهرستان قزوین است، اشاره كرد.
* آبگرم یله گنبد
این چشمه در كف دره ای كه رودخانه كوچكی از آن عبور می كند از زمین خارج می شود و در چندین نقطه آن آثار گسل و آینه گسل دیده می شود.
آب معدنی شمال این دره از سنگ های آذرین و جنوب آن از سنگ های آهكی تشكیل شده و مظهر چشمه در چند نقطه نزدیك به هم است كه از آب آنها در حوضچه هایی جهت استحمام مراجعین استفاده می شود.
آب این چشمه از دسته آب های معدنی بیكربناته كلسیك آهن و گازدار خیلی گرم است و استحمام دراین آب به علت وجود گاز كربنیك و گرمای آن تسكین دهنده و ضد درد است.
از آب این چشمه جهت درمان بیماری های عصبی، مفصلی و رماتیسم استفاده می شود، آشامیدن آن نیز دركار دستگاه گوارش كبد و مجرای صفراوی و بیماری های روده ای و نیز درمان بیماری های تغذیه ای موثر است.
این چشمه معدنی در نزدیكی روستای یله گنبد و در 10 كیلومتری شمال آزاد راه قزوین - رشت واقع شده است.

* دریاچه اوان:
دریاچه زیبا و چشم نواز اوان چون نگینی درخشان از جاذبه های طبیعی گردشگری و اكوتوریسم استان قزوین در دره الموت و حلقه روستاهای اوان، زوار دشت و زرآباد در ارتفاع یكهزار و 800 متری از دریا واقع شده است.
دریاچه اوان در عمیق ترین بخش آن 5/7 متر عمق دارد و با بیش از 70 هزار متر مربع مساحت، از محیط پیرامونی آبی دریافت نمی كند، بلكه تنها منبع تغذیه آب آن از چشمه های زلالی است كه از كف دریاچه جوشیده و سرریز آب دریاچه نیز برای مصارف كشاورزی به روستاهای كوشك و آیین جریان می یابد.
اقلیم دره الموت تركیبی از هوای كوهستانی و مرطوب است كه در ارتفاعات آن یخبندان طولانی مدت را نیز می توان مشاهده كرد.
نزدیكی به دامنه های شمالی، رطوبت هوا، بارش های فصلی در زمستان و بهار موجب فراوانی منابع آبی در دره الموت و رونق كشت و كار و گستردگی باغستانها در این خطه شده است.
درختانی چون بید، چنار، تبریزی و باغات سیب، آلبالو، گیلاس، سنجد، فندق و گردو این دریاچه را در برگرفته و بر زیبایی های آن افزوده و گونه های گیاهی و رویش گیاهان علفی مانند گون، كنگر، شیرین بیان و گونه های مختلف از خانواده گرامینه و لگومینیوزه نیز طبیعت بكر این منطقه را دیدنی تر كرده است.
از گیاهان شناور و آبزیان دریاچه اوان نیز می توان به نی بن، خوشاب، چنگال آبی و قزل آلای رنگین، كپور و اردك ماهی نیز اشاره كرد.
دریاچه اوان در تابستان محل ماهیگیری، قایق سواری و در پاییز مامن پرندگان مهاجر مانند قو، غاز و مرغابی و در زمستان نیز با توجه به سرمای هوا و یخ زدن سطح آب، قابلیت ورزش های زمستانی مانند اسكی و اسكیت را دارد.

غارهای طبیعی:
غارهای طبیعی از كهن ترین كانون های استقرار انسان در زمان های بسیار دور و مكانی امن برای پناه گرفتن و زندگی بشر بوده است.
امروزه تنها اطلاعات ناچیزی از ساكنان اولیه و زوایای زندگی آنها در دست است و می توان گفت تنها یك تصور ذهنی از ساكنان غارها در نزد ما وجود دارد و سووال های بسیاری از این مكانهای اسرارآمیز بی پاسخ مانده است.
غارهای سلطان بلاغ، آق بابا، شهرباز، كول، قره قورتان، شاكین، آلابار باغلاری قزل قلعه، چهل دختر، آلتین كش، بروج، ماهین، ملكشاه، اسكول و غار پلنگ از غارهای طبیعی استان قزوین است كه مورد توجه باستانشناسان است.

مساجد تاریخی و مدرسه ها :
مسجدها و مكان های متبركه استان قزوین همانند سایر استانهای كشور در طول تاریخ بین مردم از جایگاه و كاركردهای ویژه ای برخوردار بوده وهستند كه این كاركردها باعث شده تا مسجد همواره به عنوان مكانی مقدس، از ارزش خاصی برخوردار باشند.
* مسجد جامع كبیر در محله دباغان شهر قزوین با چهار هزار متر مربع زیر بنا احداث شده كه مناره های باشكوه، ایوان رفیع و گچبری های نفیس آن نشانگر معماری دوره اسلامی است.
قدیمی ترین بخش این مسجد یك چهار طاقی باقیمانده از دوره ساسانی است كه در نزدیك طاقی موسوم به هارونی قرار دارد و در زمان هارون الرشید خلیفه عباسی در سال ‎ 192هجری قمری به آن افزوده شده است.
* مسجد پنجه علی در غرب خیابان پیغمبریه مقابل محوطه باغ صفوی، متصل به مدرسه امام صادق (ع) واقع و توسط شاه طهماسب صفوی احداث شده است.
اما بنای مسجد قدیمی تر از صفویه و نام پنجه علی به خاطر وجود سنگ مرمر واقع درمحراب آن است كه نقش پنجه ای درآن دیده می شود و آن را جای پنجه حضرت علی(ع) می دانند كه سنگ مذكور در سال های اخیر به سرقت رفته است.
* مسجدالنبی (ص) از بزرگترین و وسیع ترین مساجد ایران است كه ساختمان اصلی بنا را به دوران صفویه نسبت می دهند كه پس از تخریب در زمان قاجاریه به فرمان فتحعلی شاه تجدید بنا شد كه این مسجد از نوع مساجد چهار ایوانی است كه ‎ 14هزار متر مربع مساحت دارد.
مسجدالنبی دارای چهار شبستان مشابه و هر یك از جهات چهارگانه مسجد، ایوانی بلند دارد و دو گوشواره و دو شبستان در دوسوی آن بنا شده است.
شبستان شمالی و جنوبی هر یك چهار تاق نما و شبستان های شرقی و غربی هر كدام ‎ 9تاق نما دارند.
حیاط مسجد طرحی مستطیل شكل است كه حوض بزرگی در وسط آن قرار دارد و ایوان های چهارگانه با كاشی های مینایی تزیین شده و در هر ایوان كتیبه ای از كاشی لاجوردی به خط نسخ كار گذاشته شده است.
متاسفانه با وجود این همه آثار گردشگری در قزوین ناكافی بودن تبلیغات برای جذب گردشگران داخلی و خارجی، كمبود امكانات رفاهی و اقامتی در استان بویژه هتل، سرمایه گذاری ناكافی در امر گردشگری و مسائل فرهنگی باعث شده است تا استفاده بهینه از این جاذبه ها بعمل نیاید.
7389/ 6128