اين نوشتار در ادامه مي افزايد: كريم اف از سال 1989 و از زمان رو به ضعف نهادن اتحاد جماهير شوروي سابق از جمله افراد متنفذ حزب كمونيست شوروي بود كه توانست كليد قدرت را در كشور ازبكستان بربايد.
او در سال 1991 و در يك انتخابات توانست با شكست دادن رقبايش به رياست جمهوري رسيد و از آن زمان تا كنون اين سمت را به صورت مادام العمر در اختيار خود داشت.
او هيچ جانشيني براي خود تعيين نكرده است و بسياري از ناظران معتقدند به احتمال فراوان جانشين او در پشت درهاي بسته و با صلاحديد عده معدودي از مقامات كنوني اين كشور و اعضاي خانواده كريم اف تعيين خواهد شد.
پس از مرگ كريم اف سرنوشت ازبكستان مي تواند به سه مسير متفاوت ختم شود:
1- اجماع بر سر يك جانشين : در صورتي كه هيات حاكمه ازبكستان بتوانند قدرت را پشت درهاي بسته به يك جانشين مورد اجماع تحويل دهند امكان ادامه شرايط كنوني ازبكستان بدون تغييرات قابل توجه محتمل است.
2- خلا ء قدرت و بي ثباتي: در صورتي كه اجماعي براي تعيين جانشين كريم اف نباشد، احتمال دارد پرجمعيت ترين كشور آسياي مركزي وارد يك دوره بي ثباتي و خلاء قدرت شود.
3- حركت به سمت دموكراسي: مرگ كريم اف في نفسه به معناي برداشته شدن مهم ترين سد و مانع از مقابل تغييرات دموكراتيك در كشور ازبكستان است. مرگ قدرتمند ترين مرد ازبكستان مي تواند فرصتي براي وزيدن نسيم آزادي به اين كشور باشد به شرطي كه ظرفيت احزاب و گروه ها بالا باشد و بدون هرج و مرج و بي ثباتي بتوانند بهترين بهره را از شرايط ببرند.
ازبكستان با 32 ميليون نفوس ، پرجمعيت ترين كشور آسياي مركزي است. اين كشور داراي منابع طبيعي گازو طلا است.
با اين حال ازبكستان يكي از فقيرترين كشورهاي جهان محسوب مي شود. فساد اقتصادي كه از نظر بسياري از ناظران ريشه در بسته بودن سيستم سياسي ازبكستان دارد، يكي از دلايل عمده فقر موجود در ازبكستان است.
فرزند ارشد رييس جمهور متوفي ازبكستان به دليل افشاي اسناد فساد اقتصادي بيش از دو سال است كه در حصر خانگي به سر مي برد.
'گلناره كريم اف' دختر بزرگ (44 ساله) رييس جمهور متوفي تا دو سال پيش يكي از گزينه هاي احتمالي جانشيني او محسوب مي شد، اما با افشاي فساد اقتصادي او و اختلافاتي كه در پي آن بين او و پدرش به وجود آمد، در نهايت پدر قدرتمند را به حصر خانگي دختر بزرگش واداشت.
در دو سال گذشته گلناره در انظار عمومي ظاهر نشده و در حصر خانگي قرار دارد.
مشخص نيست كه مرگ پدر او چه تاثيري در آينده گلناره و نقش او در سيستم سياسي ازبكستان خواهد داشت.
گلناره كريم اف
كريم اف در طول سال هاي رياست جمهوري، ' اسلام گرايان تندرو ' و تهديدات تروريستي را مهم ترين تهديد داخلي ازبكستان مي دانست. او به شدت ميليشياي اسلامگرا را سركوب مي كرد و هم اكنون صدها فعال تندروي اسلامگرا در زندان هاي ازبكستان هستند.
او از سال 1999 و از زماني كه از يك سوء قصد جان سالم به در برد، سركوب مخالفانش را شدت بخشيد. در مهم ترين حادثه اي كه در اين زمينه روي داد گفته مي شود در سال 2005 دولت ازبكستان صدها فعال مخالف خود را در شهر شرقي ' انديجان ' به گلوله بسته و كشته است.
'كريم اف ' يك بار در جريان سخنراني خود در مجلس ازبكستان (در سال 2006) به زباني صريح و قاطع گفت : ' تنها راه علاج در برابر اسلامگرايان افراطي خالي كردن تير خلاص روي شقيقه آنهاست. اگر لازم باشد و اگر شما (مجلسيان) راه حلي براي اين تهديد نمي شناسيد من خود حاضرم اين كار را انجام دهم.'
اسلام كريم اف كه يكي از كمونيست هاي متنفذ در دوره اتحاد جماهير شوروي بود و با وجودي كه روابط حسنه اي با دولت مسكو در سال هاي پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي داشت، اما همزمان تلاش داشت با نزديكي به غرب و به طور خاص آمريكا، در مبارزه با گروه هاي افراط گراي اسلامي از پشتيباني و حمايت غرب برخوردار باشد.
دولت ازبكستان از سال 2001 ( پس از واقعه 11 سپتامبر) به آمريكا اجازه داده بود در چارچوب استراتژي نبرد با تروريسم بين المللي ، نيروهاي خود را در پايگاه ' خان آباد ' در اين كشور مستقر كند اما از سال 2005 و همزمان با سركوب شديد اعتراضات ضد دولتي در شهر انديجان، دولت تاشكند اين پايگاه را تعطيل و نيروهاي آمريكايي را از اين كشور بيرون كرد.
مرگ
دولت وقت آمريكا (جورج بليو بوش) به سركوب خونين مخالفان در شهر انديجان اعتراض كرد و همين اعتراض سبب شد تا دولت تاشكند، عذر حضور نيروهاي آمريكايي در پايگاه خان آباد را بخواهد و اين پايگاه را از نيروهاي آمريكايي تخليه كند.
پس از روي كار آمدن دولت باراك اوباما در آمريكا (ژانويه 2009) روابط سرد دو دولت گرم تر شد و همزمان وزارت امور خارجه آمريكا (در دوره هيلاري كلينتون) نام ازبكستان را از ليست دولت هاي ناقض حقوق بشر خارج كرد.
در اين دوره دو طرف مذاكراتي را براي استقرار مجدد نيروهاي آمريكايي در پايگاه خان آباد انجام دادند و دولت تاشكند در سال 2014 از پيمان امنيت دسته جمعي (كشورهاي مشترك المنافع با روسيه) خارج شد.
در نوامبر 2015 نيز دومين نشست مشترك وزراي امور خارجه 5 كشور آسياي مركزي و آمريكا موسوم به ' C5+1 ' در شهر 'سمرقند' ازبكستان برگزار شد. با ظهور داعش و نفوذ اين گروه تروريستي به افغانستان و همزمان خروج نيروهاي رزمي آمريكا از افغانستان (تا پايان سال 2016) كشورهاي آسياي مركزي و به ويژه ازبكستان از خلاء قدرت موجود در افغانستان و احتمال سرايت تهديدات تروريستي از افغانستان به كشورهايشان نگران هستند. دولت آمريكا نيز كوشيده است از اين نگراني بهره برداري كرده و دولت هاي آسياي مركزي را به همكاري هاي نزديك امنيتي با خود و استقرار پايگاه هاي خود در اين منطقه ترغيب كند.
با وجودي كه دولت ايالات متحده در سال 1992 و كوتاه زماني پس از اعلام استقلال جمهوري هاي پنج گانه آسياي مركزي آنها را به رسميت شناخت و اقدام به تاسيس سفارت خانه در پايتخت هاي آنها كرد، اما در 25 سال گذشته هيچ رييس جمهوري آمريكا از جمهوري هاي آسياي مركزي ديدار نكرده است.
*منبع: پايگاه خبري عصر ايران/12شهريور95
** اول ** 1337
تهران - ايرنا- پايگاه خبري عصر ايران در يادداشتي نوشت: اسلام كريم اف رييس جمهور ازبكستان روز جمعه در سن 78 سالگي درگذشت. كريم اف از 6 روز پيش به دليل آنچه كه دولت ازبكستان سكته مغزي خوانده بود، به كما رفته و بستري شده بود و خبر مرگ او نيز نه از سوي بيانيه رسمي دولت اين كشور بلكه براي بار نخست از سوي آژانس هاي خبري و ديپلمات هاي كشورهاي خارجي اعلام شد.
