بازار «مهر»‌

هرچند تاريخ نگاران معتقدند كه بناي اوليه بازار تهران به دوره شاه تهماسب صفوي باز مي‌گردد اما بايد گفت كه اين بازار تنها يادگاري است كه از تهران قديم قرن نوزدهم به جاي مانده است.
بازار در كنار يك كاخ و يك عمارت، مسجد و امامزاده و يك دروازه قديمي تنها ميراثي است كه از آن روزگاران تهران به يادگار مانده و هنوز هم سعي دارد در پس تغييرات، خاطرات روزهاي خوش گذشته را در خود زنده نگه دارد.
بازار تهران يك تاريخ است، يك ميراث ملي. ميراثي كه در اواخر سالهاي دهه 50 شمسي در ليست ميراث ملي كشور قرار گرفت. اولين باري كه نامي از اين بازار تاريخي در كتاب‌هاي غربي به ميان آورده شد در سفرنامه سر توماس هربرت بود. او در سال 1108 قمري (دوره صفويه) بازارهاي تهران را فاقد سقف توصيف مي كرده و از بازار تهران سخن رانده است. مي‌گويند تهران قديم، پنج محله داشته كه هر كدام از اين محلات داراي پاتوقي بود كه هر پاتوق نيز به چند گذر تقسيم مي‌شد.
گذرگاه‌هاي اصلي مسقفش شامل بازار بزرگ، بازار امير، بازار عباس‌آباد، بازار زرگرها، بازار كفاش‌ها، حمام چال، مزيني، بازار زيد، پاچنار، فراش‌باشي (نظام)، كبابي‌ها، باقرپور، بازار نجارها، حضرتي، نوروزخان، بازار مسجد جامع، بازار بين‌الحرمين، چهارسوق، خياط‌ها، احمدي (حاجي ابوالفضل)، غريبان، منوچهرخاني است.
درباره نحوه ساخت اين بازار همين قدر كافي است كه بدانيد بازار تهران به دست يك شهرساز فرانسوي و به دستور ناصرالدين شاه قاجار در ميانه سلطنت پنجاه ساله‌اش ساخته شد. گرماي تابستان‌هاي تهران اين شهرساز فرانسوي را بر‌آن داشت تا بازاري بسازد كه مسقف باشد. اين بازار شامل چندين تيمچه و بازارچه است كه حاصل وقف و دست و دلبازي سرمايه داران و اشراف آن زمانه است.
از شير مرغ تا جان آدمي زاد
بازار تهران از قديم الايام تا به امروز مركز تجارت تمامي توليدات داخلي و كالاهاي وارداتي به كشور بوده و صنايع كوچك را درون خود شكل داده است. روزانه ميليون‌ها تومان پول در بازار تهران جا به جا مي شود و بخشي از كه نوسانات قيمت ارز و اجناس را تعيين و كنترل مي‌كند.
بازار تهران مملو از جمعيت است. به صراحت مي‌توان گفت كه بازار بزرگ تهران هيچ زمان از رفت و آمد مردم خالي نمي‌شود اما اين ماجرا در روزهاي پاياني سال يا در مناسبت‌هاي مختلف مثل بازگشايي مدارس بيشتر از پيش خودنمايي مي‌كند. نمي شود به بازار تهران قدم گذاشت و دست خالي بازگشت. داخل تيمچه‌ها و بازارچه ها تا پشت ويترين پاساژها و پشت بساط دست‌فروشان هر چه كه بخواهي از شير مرغ تا جان آدميزاد پيدا مي‌شود و از همين رو بهترين مكان براي خريد است.
عموما قيمت اجناس در بازار تهران ارزان تر از مغازه‌هاي شهر است و بهترين مكان براي كساني به شمار مي‌آيد كه قصد خريد اجناس جيني و عمده دارند. با وجود اين اما نگران نباشيد چرا كه مغازه‌هايي هم هستند كه علاوه بر عمده فروشي، تك فروشي هم مي كنند. به خصوص زماني كه نزديك به ايام خاص باشد. مثلا زماني كه بوي ماه مهر فضاي بازار را پر كرده باشد.
راسته لوازم التحرير رونق مي‌گيرد
گرچه بوي ماه مهر و بوي بازگشايي مدارس كم و بيش به مشام مي‌رسد اما هنوز زود است تا حال و هواي بازار تهران و راسته لوازم التحريري‌هايش به حال و هواي روزهاي طلاييش نزديك باشد. با اين حال با نزديك شدن به ماه مهر و بازگشايي مدارس، يكي از بازارهاي بسيار پررونق، بازار لوازم التحرير است.
حال كه تهران گردي ما اين بار با نزديك شدن به روزهاي پاياني تعطيلات و بازگشايي دوباره مدارس مصادف شده است، بد ندانستيم تا حال و هواي اين روزهاي بازار تهران را با بازگشايي مدارس پيوند زنيم. بازگشايي مدارس در بازار تهران تنها منحصر به راسته لوازم التحريري‌ها نيست.
پا كه از مترو بيرون مي‌گذاري و قدم‌هاي اول را براي آغاز سفر تفريحي و تاريخي در بازار مي‌گذاري، اين صداي و داد و فرياد دست فروشان است كه خبر آغاز پاييز و بوي مهر را به گوشت مي‌رساند. اولين صحنه‌اي كه چشم‌ها را خيره‌ مي‌كند، دفترچه‌هاي رنگ و وارنگي است كه توي دستِ دست فروشان لا به لاي جمعيت در هوا اين سو و آن سو مي رود. راسته لوازم التحرير فروش‌ها هم كه پيش از اين بيشتر جايي براي عمده فروشي بودند حالا پاسخ‌گوي خريداران تك نيز هستند.
آن طور كه مغازه داران مي‌گويند محبوب ترين خريداران راسته لوازم التحرير فروشي‌ها همكاران و مغازه داران در بيرون از بازار هستند. آنها از آنجايي كه عمده مي‌خرند سود بيشتري را عايد كاسبان بازار مي‌كنند اما مهر به خاطر حجم بالاي درخواست‌ها تك فروشي هم وجود دارد.
مشير خلوت، خلوت نيست
اگر به دنبال يك كوله پشتي مناسب براي آغاز سال تحصيلي هستيد كه تا آخر سال پشتتان به آن گرم باشد و شما را همراهي كند بد نيست سري به مشير خلوت بزنيد. اسم پاساژ كيف فروش هاي بازار، 'مشير خلوت' است. وقتي مي خواهيد سراغ كيف فروشي ها را بگيريد حتما بايد اين اسم را به زبان بياوريد تا درست تر راهنماييتان كنند. در مشير خلوت همه جور كيفي پيدا مي شود. از كيف مهماني گرفته تا كوله پشتي، كيف هاي اسپرت، ساك سفري و كيف هاي چرخ دار براي
بچه ها. هرچند مغازه داران مي‌گويند قيمت‌ها پايين آمده اما گويا امسال تقضا براي خريد كيف كمتر از گذشته است. قيمت كيف‌ها به كيفيت و جنس آنها بستگي دارد اما مي‌توان كيفي با جنسي خوب با قيمت 15 هزار تومان خريداري كرد. ولي تنها يك مشكل در اينجا وجود دارد و آن اين است كه مشير خلوت يكي از مراكزي است كه اجناس خود را به صورت عمده مي‌فروشند اما مغازه‌هايي نيز پيدا مي‌شوند كه با كمي اصرار كيف‌هاي خود را به شما ارائه دهند.
اگر عاشق طلا و جواهر هستيد ...
بازار زرگرها يك راسته طول و درازاست كه با طلا فروشي ها آغاز مي‌شود و انتهايش به ساعت فروشي ها مي رسد. بازار طلا فروشي يكي از پر طرفدارترين بازارها به خصوص براي عروس و دامادهاست چرا كه طلاها قيمت و تنوع بسياري به نسبت طلا فروشي ها دارد.
در اين بازار، هر مثقال طلا به همان قيمتي به فروش مي رسد كه در مغازه هاي سطح شهر فروخته مي شود. اما با اين تفاوت كه مغازه دارها، اجرت ساخت خيلي كمتري مي گيرند. به جز بازار زرگرها، زيرگذر خليج فارس هم يكي ديگر از مراكز خريد و فروش طلا و جواهر در بازار به شمار مي‌آيد.
بورس سرخاب سفيداب كجاست؟
بازارچه ونوس در دل بازار و بين راسته لوازم التحرير و بدلي جات واقع شده است كه پيشنهاد مي‌شود براي خريد از آن، حتما با اطلاعات قبلي به آنجا برويد چرا كه تفاوت اجناس و قيمت ها شما را گيج خواهد كرد. به جز اين پاساژ كوچك، كوچه مروي هم يكي از مراكز خريد لوازم آرايش در منطقه بازار است كه در خيابان ناصر خسرو قرار دارد. مغازه هاي شيك در آن زيادند ولي قيمت‌ها كمي از بازار متفاوت است.
پوشاك ملي بخريد
پاساژ ملي، پاساژ شلوار و پيراهن مردانه است . مخصوصا شلوار جين و كتان. عموما شلوارها و پيراهن ها توليد داخل است و قيمت شلوارها از 50 تا 80 هزار تومان تجاوز نمي كند. قيمت تي شرت و لباس مردانه نيز حول 20 تا 30 هزار تومان مي گردد. براي خريد لباس در اين پاساژ بايد كاملا دقت كنيد چرا كه در اين پاساژ خبري از اتاق پرو نيست.
پاساژ رضا و پاساژ كويتي‌ها
پاساژ رضا و پاساژ كويتي‌ها دو پاساژ معروف بيرون بازار بزرگ هستند كه شايد بهترين مكان براي خريد بشمار مي‌آيند. اولين ويژگي اين پاساژ‌ها اين است كه انواع پوشاك و كيف و كفشش را در خود جاي داده اند و نبايد براي پيدا كردن يك چيز يك عالم راه رفت.
دومين ويژگي پيدا كردن لباس‌هاي مارك دار است. البته براي پيدا كردن لباس مارك تنها بايد پاساژ رضا را هدف خود قرار دهيد و پاساژ كويتي ها را از ليست خود خارج كنيد چرا كه پاساژ كويتي‌ها عموما اجناسي را عرضه مي‌كند كه از نظر مالي قيمت متوسطي داشته باشد.
هم فال است و هم تماشا
بازار تهران نه تنها يكي از بهترين مراكز خريد به شمار مي‌آيند بلكه همان طور كه جهان گردان در رابطه با آن گفته اند ديدني ترين نقطه پايتخت ايران نيز به حساب مي‌آيد، سقف‌هاي گنبدي بازار و همجواري با كاخ گلستان، مسجد امام يا شاه، امام زاده زيد به يك مكان گردشگري نيز بدل شده است. همچنين تردد كالاسكه‌ها و ماشين دودي در خيابان سنگ فرش شده آن بر جذابيت گردشگري آن مي افزايد.
چگونه به بازار برويم؟
بازار تهران در ضلع جنوبي خيابان 15 خرداد و حد فاصل آن با
خيابان هاي مولوي، خيام و 17 شهريور واقع شده است. بهترين راه براي رفتن به بازار استفاده از قطار زير زميني است. از هر خطي كه سوار مترو شويد مي‌توانيد ايستگاه امام خميني (ره) از قطار پيدا شده و سوار بر ون يا ماشين دودي خود را به بازار برسانيد. راه دوم يا شايد آسان ترين راه سوار شدن به مترو و پيدا شدن در ايستگاه 15 خرداد است.
تهرام 1625