تصور كنید، هر10 سال مغازه های شهری در زمین فرو می روند و ناپدید می شوند، نشست زمین در تهران هر 10 سال سه متر و 60 سانتی متر است، از این نظر تهران ركود دار جهان است. دشت های این سرزمین نیز حال خوشی ندارند. زمین كه فرو نشست دیگر سر پا نمی شود، می گویند دشت مرد و بیابان شد.
'علی بیت اللهی' مدیر بخش زلزله شناسی و خطرپذیری مركز تحقیقات مسكن می گوید: خشكسالی ناشی از كاهش حجم بارش، میزان برداشت آب سفره‌های زیرزمینی «دشت تهران» را افزایش داده و فرونشست زمین در پایتخت و اطراف آن را تشدید كرده است.
بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری وابسته به مركز تحقیقات راه، مسكن و شهرسازی افزایش میزان نشست زمین در تهران را به اندازه دو برابر 5 سال گذشته، اعلام كرده و افزوده است: نشست زمین خطری فراتر از زلزله بزرگ است كه تبعات آن با توجه به انفعال مسوولان در قبال مصرف بی‌رویه آب شرب، پایتخت را تهدید می‌كند.
بیت اللهی با بیان این كه اصلاح نشدن شیوه مصرف آب در بخش كشاورزی و خانگی، فشار تامین آب را به چاه‌های مجاز و غیرمجاز منتقل كرده است، افزود: افت سطح ایست آبی سفره‌های زیر زمینی، نرخ فرونشست دشت تهران و همچنین اراضی جنوب، مركز و جنوب غرب پایتخت را از 17 سانتیمتر نشست هر ساله در دهه 80 به 36 سانتیمتر در سال رسانده است.
مدیر بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مركز تحقیقات مسكن با بیان این كه در جنوب شهر تهران نشست زمین به شكل فرو چاله هایی قابل مشاهده است، گفت: اگر مدیریت بهره برداری از آب‌های زیرزمینی تغییر نكند، آثار تخریبی بیشتری را شاهد خواهیم بود.
علی بیت‌اللهی گفت: فرو نشست زمین مشكلی ملی است، به اغلب دشت های كشور آسیب‌های جدی وارد شده و خشكسالی های اخیر و برداشت بی رویه آب‌های زیرزمینی آن را تشدید كرده است.
وی علت فرونشست پهنه‌های كشور در دشت‌های اصفهان، قزوین، تبریز، رفسنجان و دیگر مناطق كشور را، افت سطح ایست آبی دانست و افزود: كمبود بارندگی و نبود مدیریت برداشت آب‌های زیرزمینی از دلایل اصلی بروز این مشكل است.
*** مشكل فرو نشست زمین را چگونه حل كنیم
بیت‌اللهی گفت: خشكسالی را نمی‌توان مدیریت كرد اما می توان برداشت آب های زیر زمینی را مدیریت كرد.
وی با بیان اینكه عمده آب در ایران در بخش كشاورزی مصرف می شود، بیان كرد: در بخش كشاورزی محصولاتی كه نیازمند میزان بالای آب هستند، تولید می‌شود، همچنین با روش آبیاری غرقابی بخش عمده ای از آب هدر می رود، بر خلاف كشور ما در بسیاری از كشورها آب شرب از آب مصرفی جداست و جریمه های سنگینی برای مصرف كنندگان بیش از حد آب شرب تعیین شده است.
بیت‌اللهی فرونشست زمین در دشت‌ها را ناشی از متراكم، فشرده و سنگین شدن خاك دانست و اظهار كرد: پس از فرو نشست زمین، دشت ها هیچ وقت به حالت قبلی خود برنمی گردند و می میرند. دشت مرده بدون خلل و فرج توان آبگیری خود را از دست می‌دهد و تبدیل به بیابان می‌شود.
وی افزود: نبود نگاه ملی به این مخاطره و تداوم كشاورزی و آبیاری سنتی به منزله حركت به سوی نابودی كشاورزی كشور است، به تدریج مزارع حاصلخیز تبدیل به كویر خواهند شد. راه حل ساده و روشن است، اما متاسفانه ما در اجرای سیاست‌ها سخت گیری نمی‌كنیم و كار را رها كرده ایم.
***عوارض فرونشست زمین در مناطق مسكونی چیست
بیت‌اللهی با بیان اینكه تهران هر روز یك میلی متر نشست می‌كند، گفت: در اثر نشست در زیر زمین، لوله‌های گاز از مسیر اصلی خارج می شوند و در شبكه گسیختگی ایجاد می شود.
وی با اشاره به عبور لوله های نفت، بنزین و گاز از جنوب و جنوب غرب تهران افزود: با فرو نشست زمین در پایتخت احتمال گسیختگی شریان‌های حیاتی بیشتر می شود.
بیت‌اللهی با اشاره به عبور خطوط راه آهن و جاده های ارتباطی مهم كشور از جنوب تهران، گفت: نشست زمین می تواند به این خطوط نیز آسیب های جدی وارد كند.
وی منطقه 18 شهرداری تهران را حادترین منطقه از نظر فرونشست زمین دانست و گفت: نشست زمین در تهران، شریان‌های حیاتی را دچار مشكل می‌كند، حوادث رخ داده در شهر و با مشاهده عوارض نشست زمین بر شبكه حمل و نقل، شریان‌های حیاتی، مسكن و شهرسازی، خطر برایمان جدی است كه در صورت مدیریت نكردن آن در آینده ضرر خواهیم كرد.
بیت‌اللهی پیدایش فروچاله ها را از عوارض افت سطح ایست آبی دانست و گفت: در اثر برداشت بی رویه و كاهش آب، زمین مقاومت خود را از دست داده و از بالا به پایین ریزش می‌كند، و در صورت نزدیكی به تاسیسات شهری و منازل مسكونی به آن ها خسارت می زند.
وی اظهار كرد: فاضلاب های موجود نیز نقش مهمی در جلوگیری از ایجاد فرو چاله ها دارند؛ با توسعه شبكه جمع آوری فاضلاب تهران نیز باید فكری برای جلوگیری از ایجاد فروچاله های جدید كرد.
بیت‌اللهی هزینه كردن بابت جلوگیری از فرونشست زمین را نوعی سرمایه گذاری دانست و گفت: هزینه مخاطره فرونشست نیز باید مثل زلزله و سیل پیش‌بینی و برنامه هایی برای مقابله با آن تدوین شود.
بیت‌اللهی تصریح كرد: موضوع فرونشست زمین باید در طراحی های شهری مد نظر قرار گیرد تا در آینده دچار خسارت نشویم.
وی نرخ ایده آل فرونشست را 2 تا سه سانتی متر در سال عنوان كرد و افزود كه در خوشبینانه ترین حالت می توان نرخ نشست زمین در تهران را در حد 17 سانتیمتر در سال نگه داشت، موضوعی كه نشان می دهد مدیریت آب همچون خود آن مهم است.
علمی**1293**2017
تهران- ایرنا- در ادبیات و فرهنگ همواره از زمین به عنوان تكیه گاه بشر یاد می شود، اما حرص و ناآگاهی انسان ها در برداشت بی رویه آب، زیر پای زمین را خالی كرده است.