در این برنامه ریزی منسجم، متخصصان اداره كل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان، پژوهشكده تالاب بین المللی هامون، اداره كل شیلات سیستان و بلوچستان (آبهای داخلی) و كارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست همكاری تنگاتنگ داشتند.
به گزارش ایرنا تالاب بین المللی هامون كه در كتب تاریخی به كیانسه مشهور است در زمان حیات و پر آبی از بلندای كوه خواجه معروف به اوشیدا چنان منظره ای دلپذیر و دلنشین برای مردم سیستان و گردشگران داخلی و خارجی ایجاد می كرد كه فراموش ناشدنی بود.
مردان و زنان میانسالی كه تا 20 سال پیش در این منطقه سكونت داشته و یا از آن دیدن كرده بودند هیچگاه خاطره خوش سرزندگی هامون و هامون نشینان را از یاد نمی برند.
منطقه سیستان واقع در شمال استان پهناور سیستان و بلوچستان حیات اصلی خود را از سالیان دور از دریاچه هامون كه در كتب تاریخی به كیانسه مشهور بوده، گرفته است، رودخانه هیرمند شریان اصلی آبرسانی به این دریاچه اساطیری محسوب می شود كه از فاصله بیش از هزار كیلومتری در مركز كشور افغانستان سرچشمه می گیرد.
رودخانه هیرمند در مسیر رسیدن به منطقه سیستان صدها پارچه آبادی را در خاك افغانستان آبرسانی و سپس وارد خاك ایران می شود.
این رودخانه در نقطه ورودی خود به خاك ایران به 2 شعبه تقسیم می شود كه یك شعبه آن آب را وارد منطقه سیستان كرده و پس از توزیع آن در سطح منطقه درنهایت وارد تالاب هامون می شود، شعبه دوم آن نیز رود مرزی ایران و افغانستان را تشكیل می دهد كه آن نیز پس از پیمودن مسافتی طولانی به نقطه ای از تالاب بین المللی هامون كه در افغانستان قرار دارد سرازیر می شود.
رودهیرمند پس از پرآب كردن تالاب بین المللی هامون، سرریز آن را از طریق رود معروف به شیله مجددا به خاك افغانستان در منطقه ریگزاری بنام گود زره منتقل می كند و به مسیر آبی خود خاتمه می دهد.
خشكسالی منطقه سیستان در سال 76 آغاز شد و در سال 78 به طور كامل نمود پیدا كرد، این خشكسالی نه تنها سبب از دست رفتن كسب و كار مردم حاشیه دریاچه هامون در سیستان شد بلكه كسب و كار ساكنان حاشیه رودخانه و تالاب هامون در كشور افغانستان را نیز با مشكلات عدیده ای رو به رو كرد.
خشكی تالاب بین المللی هامون نوعی تغییر اقلیم محسوب می شود كه گرمای هوا، تشدید طوفان ها، افزایش گرد و خاك در منطقه سیستان و بیماری های تنفسی را به دنبال داشته است.
خشكی این دریاچه و معضلات سلامتی شكل گرفته در منطقه سبب شد تا شماری از مردم منطقه كه به گفته برخی مسئولان به هشت هزار خانوار می رسند بار سفر بسته و از سرزمین مادری خود به ناچار مهاجرت كنند.
دولت یازدهم با درك شرایط شكننده این مساله و ورود علمی برخی دستگاه های دست اندركار از جمله اداره كل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان، پژوهشكده تالاب بین المللی هامون، اداره كل شیلات سیستان و بلوچستان(آبهای داخلی) و سایر دستگاهها موضوع تالاب بین المللی هامون را در اولویت كاری خود قرار دادند و در راستای احیا، حفظ و نگهداری آن تلاش های زیادی را آغاز كردند.
با تلاش های دولت یازدهم و دستگاه های دست اندركار هم اینك تالاب از لحاظ پوشش گیاهی و میزان آب گیری در وضعیت بهتری در همسنجی با سالهای گذشته قرار گرفته است به طوری كه شرایط برای تامین علوفه دام دامداران و جمع آوری ماهیان توسط صیادان فراهم شد و از دل تهدید توانستند درآمد تقریبا خوبی را درو كنند.
رئیس پژوهشكده تالاب بین المللی هامون در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: هم اینك 2 طرح كاربردی مربوط به تالاب بین المللی هامون به سفارش اداره كل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان شامل مطالعه احیای گودی های طبیعی و بررسی تعیین میزان نیاز آبی تالاب آماده شده كه به صورت گزارش دراختیار این اداره كل قرار گرفته است.
احمد قرایی با اشاره به این كه همكاری نزدیكی بین اداره كل محیط زیست كشور و استان با پژوهشكده تالاب بین المللی هامون وجود دارد تصریح كرد: برنامه ریزی برای اجرای طرح های تكمیلی مربوط به احیای تالاب هامون انجام شده به طوری كه بتوان حداكثر استفاده را از آورد آب سالیانه در راستای افزایش عملكردهای چندگانه تالاب استفاده كرد.
وی در خصوص وضع كنونی تالاب بین المللی هامون خاطر نشان كرد: خوشبختانه با شرایط آورد بیشتر آب هیرمند نسبت به 17 سال گذشته، شرایط دمایی و اقلیمی مناسب تری ایجاد شده و در برخی از نقاط عمیق هامون هیرمند و اطراف كوه خواجه هنوز آب جزئی وجود دارد.
** 80 هزار هكتار از اراضی تالاب بین المللی هامون دارای پوشش گیاهی است
رئیس پژوهشكده تالاب بین المللی هامون گفت: به میزان تقریبی 80 هزار هكتار از بستر این تالاب دارای پوشش گیاهی مطلوب و مرغوب برای استفاده دامداران منطقه سیستان است.
قرایی اظهار داشت: به دلیل اختصاص یافتن 2 مرحله حق آبه زیست محیطی تالاب به میزان 40 میلیون متر مكعب از منابع چاه نیمه از سوی اداره كل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان به تالاب بین المللی هامون پوشش گیاهی مناسبی در بستر این تالاب و اطراف كوه خواجه وجود دارد.
وی بیان كرد: علاوه بر تقویت پوشش گیاهی مناسب و برقراری شرایط تفرجگاهی در اطراف كوه خواجه به حفظ و احیای جمعیت پرندگان بومی منطقه نیز كمك شده به طوری كه امسال ما شاهد مرگ و میر هیچ پرنده ای در سطح تالاب بین المللی هامون نبودیم.
به گفته یكی از اهالی ساكن در مسیر رودخانه هیرمند در شهرستان زهك، همه ساله بر اثر بارندگی های فصل زمستان و اوایل بهار مقادیری آب كه به دشتمال معروف است از داخل افغانستان به این رودخانه سرازیر می شود كه این سیلاب خارج از كنترل كشور همسایه است.
حسین علی شهركی افزود: آب ورودی دشتمال (آب های سطحی ناشی از بارندگی ها) كه از سد كجكی واقع در ولایت هلمند افغانستان سرازیر می شود مقادیر زیادی با خود ماهی به سیستان منتقل می كند كه این آبها به همراه ماهی ها در مسیرهای عبوری و تالاب هامون منبع درآمدی برای شماری از خانواده های ساكن در دوسوی رودخانه ها و بخش های كوچك آبگیری شده از تالاب بین المللی هامون می شود.
وی اضافه كرد: از آنجایی كه میزان آب ورودی در مقایسه با ظرفیت تالاب هامون بسیار اندك است پس از مدت كوتاهی به علت گرمای شدید و بادهای 120 روزه خشك می شود و ماهی های ریز و درشت نیز بر اثر بی آبی تلف می شوند كه همین ماهی ها نیز منبع درآمد برای مردم هستند.
رئیس پژوهشكده تالاب بین المللی هامون با انتقاد از برخی رسانه ها به سبب انتشار خبر خشك شدن كامل تالاب از قول رئیس پژوهشكده تالاب بین المللی هامون بیان كرد: هر چند كه خشك شدن بستر تالاب همه ساله اتفاق می افتد و این امر اجتناب ناپذیر است اما اكنون در برخی گودال های هامون هیرمند هنوز آب وجود دارد.
قرایی با اشاره به خشك شدن بخش عظیمی از تالاب بین المللی هامون افزود: به دلیل قطع آب رودخانه هیرمند به درون این تالاب، تبخیر بالا (بیش از پنج متر در سال)، دمای میانگین 40 درجه در تابستان و وزش بادهای 120 روزه سیستان از دلایل عمده خشك شدن آب درون تالاب است.
وی ادامه داد: البته خشك شدن بستر تالاب بین المللی هامون امسال در اواخر شهریور اتفاق افتاد در حالی كه در سال های گذشته این اتفاق در اواخر اردیبهشت یا خرداد رخ می داد.
رئیس پژوهشكده تالاب بین المللی هامون گفت: با همكاری های علمی و پژوهشی اخیری كه بین اداره كل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان با این پژوهشكده به وجود آمده امید است بتوان با برنامه ریزی های عملی جدید آب ورودی هر سال تالاب بین المللی هامون را تا آورد آب سال آینده در برخی نقاط انتخاب شده ذخیره كرد.
قرایی اظهارداشت: ذخیره كردن آب در محل های مورد نظر در راستای احیای تالاب بین المللی هامون را می توان نقطه ی عطفی به حساب آورد تا حداقل كاركردهای تالاب هر سال در نقاط برگزیده تضمین شود.
** جمع آوری حدود یك میلیون بچه ماهی زنده
مدیركل شیلات سیستان و بلوچستان(آبهای داخلی) در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: یك میلیون بچه ماهی زنده و بیش از 700 تن ماهی خشك از بستر تالاب بین المللی هامون توسط صیادان سخت كوش منطقه سیستان جمع آوری شده است.
محبعلی سیستانی اظهار داشت: با قطع آب رودخانه هیرمند در تیر امسال، شاهد كاهش تدریجی حجم آب تالاب بین المللی هامون و خشك شدن بخش هایی ازاین تالاب به ویژه هامون صابُری به دلیل تبخیر بیش از حد آب بوده ایم.
وی تصریح كرد: گرمای شدید هوا و وزش بادهای مداوم 120 روزه سیستان نیز مزید بر علت شده و بر شدت تبخیر آب تالاب در یك ماه گذشته افزوده است.
وی ادامه داد: در همین راستا از 2 ماه پیش هماهنگی ها و نشست های مشتركی بین اداره كل شیلات سیستان و بلوچستان(آبهای داخلی) با ادارات شیلات شهرستان های حوزه سیستان و تشكل های صیادی صورت گرفت كه با همكاری خوب فرمانداری های این حوزه و اداره حفاظت محیط زیست شهرستان زابل، بیش از 100 گروه صیادی با استعداد هر گروه 20 تا 40 نفر و در مجموع افزون بر سه هزار نفر ساماندهی شدند.
وی خاطر نشان كرد: نتیجه ساماندهی گروه های صیادی در منطقه سیستان جمع آوری بیش از یك میلیون قطعه بچه ماهی زنده از نوع آمور یا كپور علفخوار بود كه تمامی آنها در داخل استخرهای پرورشی این منطقه ذخیره سازی شده است.
مدیركل شیلات سیستان و بلوچستان(آبهای داخلی) گفت: بخشی از ماهی ها كه وزن بالاتری داشتند نیز در بازارهای منطقه سیستان برای فروش به وسیله گروه های صیادی منطقه سیستان عرضه شده است.
دكتر سیستانی اظهار داشت: با توجه به این كه قسمت هامون صابری افغانستان زودتر از بخش ایرانی آن با كاهش شدید آب مواجه شد ماهی های این بخش از هامون به بخش هامون صابری سیستان هجوم آوردند.
وی تصریح كرد: با كاهش تدریجی آب هامون صابری حجم عظیمی از ماهی ها به وزن 100 تا 200 گرمی در حال خشك شدن بود كه با همت صیادان سخت كوش منطقه سیستان تاكنون بیش از 700تن ماهی جمع آوری و خشك شده است.
وی با اشاره به اقدامات انجام شده برای جمع آوری ماهی های خشك شده در بخش هایی از تالاب هامون كه دور از دسترس صیادان بود افزود: صیادان این ماهی ها را به صورت خشك شده از سطح تالاب جمع آوری و به كارخانه های پودر ماهی شهرستان چابهار، استانهای فارس، كرمان و یزد ارسال كردند.
وی جمع آوری بچه ماهی زنده و خشك شده را یك فرصت اقتصادی حداقلی برای صیادان منطقه سیستان عنوان كرد و افزود: هر چند كه بهتر بود پایداری آب دریاچه در همه مناطق تالاب بین المللی هامون بیشتر باشد تا صیادان سخت كوش این منطقه كه در سالهای خشكسالی متحمل فشار زیادی شده بودند با صید كردن ماهی با وزن بالا از لحاظ اقتصادی كمك زیادی به این قشر زحمت كش می شد.
یكی از صیادان منطقه سیستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: صید كردن ماهی از درون تالاب بین المللی هامون شغل آباء و اجدادی ما بوده و از این طریق امرار معاش می كردیم.
موسی صیادی اظهار داشت: امسال خدا را شكر آب خوبی وارد تالاب بین المللی هامون شد و قسمت های بیشتری از تالاب آبگیری شد كه این امر فرصت طلایی را برای ما صیادان منطقه سیستان به وجود آورد.
وی تصریح كرد: به محض ورود آب به تالاب بین المللی هامون شور و نشاط نیز در میان خانواده های صیادان آغاز می شود.
وی افزود: میزان آبگیری دریاچه بین المللی هامون امسال نسبت به چند سال گذشته بی سابقه بود كه این امر برای صیادان، دامداران و عشایر فرصت های بسیار خوبی را فراهم كرد.
وی ادامه داد: تا زمانی كه تالاب بین المللی هامون آب داشت ما مشغول به صید ماهی بودیم به طوری كه روزانه 30 تا 50 كیلو ماهی صید می كردیم و درآمد خوبی از این طریق به دست می آوردیم.
صیاد منطقه سیستان گفت: با خشك شدن تالاب و تلف شدن ماهیان اقدام به جمع آوری ماهی های خشك از بستر دریاچه هامون كردیم.
وی اظهار داشت: روزانه حدود 200 تا 300 كیلوگرم ماهی خشك از بستر تالاب بین المللی هامون جمع آوری می كنیم و كیلویی 10 هزار ریال به تاجران منطقه می فروشیم.
وی ادامه داد: امسال از صید كردن ماهی و جمع آوری ماهیان خشك توانستیم درآمد خوبی به دست آوریم.
یكی دیگر از صیادان منطقه سیستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: من نیز مانند سایر صیادان این منطقه از طریق صید كردن ماهی از درون تالاب بین المللی هامون امرار معاش می كنم.
محمد قورزایی اظهار داشت: امسال ورودی آب به تالاب بین المللی هامون و پخش آن در بخش های وسیع تر تالاب در 17 سال گذشته بی سابقه بوده است.
وی تصریح كرد: با ورود آب به درون تالاب ما نیز دست بكار شده و با تورهای صیادی برای كسب روزی حلال دل به دریاچه زدیم و خدا را شكر توانستیم روزانه حدود 60 تا 70 كیلو ماهی صید كنیم و در بازارهای منطقه سیستان به فروش برسانیم.
وی ادامه داد: با خشك شدن تدریجی تالاب بین المللی هامون صید ماهیانی كه ارزش اقتصادی نداشتند را آغاز و پس از خشك كردن، آنها را برای تهیه پودر ماهی در كارخانه های مربوطه به واسطه ها و تجار بفروشیم.
وی خاطر نشان كرد: روزانه 250 تا 300 كیلو ماهی خشك شده جمع آوری و به تجار منطقه می فروشم و از این طریق خرج زن و بچه خودم را تامین می كنم.
یكی از تجار منطقه سیستان كه ماهی خشك خریداری می كرد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: شغل من از گذشته كه تالاب بین المللی هامون آب داشت خرید ماهی از صیادان سیستانی بود و ماهی های خریداری شده را به استانهای خراسان رضوی، جنوبی، شمالی، اصفهان، شیراز، كرمان و یزد صادر می كردم.
غلام صیادی اظهار داشت: در گذشته 5 ماشین حمل ماهی داشتم كه این ماهیان را به سایر استانهای كشور منتقل می كردم و از این طریق درآمد بسیار خوبی داشتم.
وی تصریح كرد: با خشك شدن تالاب بین المللی هامون تمام درآمدی كه از این طریق به دست می آوردم از بین رفت.
وی ادامه داد: امسال شرایط صید ماهی زنده و خشك از درون تالاب بین المللی هامون مقداری رونق گرفت به طوری كه هر 2 روز یك كامیون 20 تنی ماهی خشك را به چابهار و اصفهان جهت ساخت پودر ماهی ارسال می كنم.
وی افزود: ماهی خشك را از صیادان سیستانی كیلویی 10 هزار ریال خریداری می كنم و تقریبا از این طریق درآمد نسبتا خوبی هم من و هم صیادان این منطقه به دست می آوریم.
صیادی گفت: با هماهنگی انجام شده از سوی مدیركل شیلات سیستان و بلوچستان(آبهای داخلی) با اداره كل دامپزشكی استان و كارخانه های پودر سازی ماهی در چابهار برای نخستین بار ماهی خشك شده را به این كارخانه ها ارسال می كنیم.
وی تصریح كرد: كارخانه های پودر ماهی در چابهار تاكنون با ظرفیت كمی فعالیت می كردند اما با انتقال ماهی های خشك شده از شمال استان به چابهار كارخانه های پودر سازی نیز رونق گرفته اند.
مدیركل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان گفت: سیلاب استثنایی ورودی امسال به منطقه سیستان كه در 17 سال اخیر بی سابقه بود باعث شد قسمتهای زیادی از این تالاب آبگیری شود.
سعید محمودی اظهار داشت: در این راستا اقدامات اصلاحی سازمان حفاظت محیط زیست از قبیل لایروبی محورها و كانالهای اصلی، انتقال آب به نقاط حساس و بحرانی، برداشتن دایك و دیواره مرزی، پخش آب در سطح وسیع و تلاش در جهت اینكه بیشترین آب در كمترین زمان به حساسترین نقاط منتقل شود از جمله اقدامات صورت گرفته از سوی این اداره كل بوده است.
وی تصریح كرد: همچنین رها سازی حق آبه تالاب از چاه نیمه ها با همكاری وزارت نیرو برای نخستین بار به طور كامل باعث شد كه امسال علاوه بر احیای بخشهای زیادی از تالاب هامون از جمله احیای وسعت زیادی از مراتع تالاب، تولید پوشش گیاهی، نیزار و چرخش اكولوژیكی تالاب نیز از سر گرفته شود.
وی ادامه داد: با این اقدام بسیاری از پرندگان مهاجر بر خلاف سالهای گذشته اقدام به جوجه آوری و تولید مثل درچندین نوبت كردند.
وی خاطر نشان كرد: مرگ و میر پرندگان مهاجر بر خلاف سالهای گذشته كه بر اثر بی آبی و خشكی زودرس تالاب اتفاق می افتاد، امسال به هیچ عنوان شاهد مرگ این پرندگان در تالاب بین المللی هامون نبودیم.
مدیركل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان گفت: احیای سطح بسیار وسیعی از مراتع وایجاد پوشش گیاهی در كنار تولید وپرورش هزاران كیلو ماهی كپور كه به وسیله صیادان بومی صید شدند از دیگر خدمات این اداره كل در تالاب بین المللی هامون بوده كه نشانگر پویایی اكوسیستم است.
محمودی اظهار داشت: وزش طوفانهای ۱۲۰ روزه و دمای میانگین۴۰ درجه هوا میزان تبخیر را نزدیك به پنج هزار میلیمتر یا ۵ متر در سال می رساند و همین مساله باعث می شود تا در پایان فصل تابستان قسمتهای زیادی از تالاب رو به خشكی بگذارد.
وی ادامه داد: حاصل تبخیر آب در تالاب بین المللی هامون كه عمق متوسط آن حدود یك متر است تولید پوشش گیاهی، علوفه مرغوب و نیزار با ارزشی را پدید آورد كه علاوه بر استفاده اقتصادی برای مردم محلی و عشایر و دامداران منطقه به كنترل ریزگردها در مناطق بحرانی نیز كمك زیادی كرد.
وی افزود: سازمان حفاظت محیط زیست تمام تلاش خود را برای بهبود شرایط تالاب بین المللی هامون به كار بسته و به صورت جدی پیگیر حق آبه كامل هامون از رودخانه هیرمند است.
وی تصریح كرد: همچنین برنامه عمل و طرح مدیریت یكپارچه تالاب هامون تهیه شده و در دستور كار اجرا قرار دارد.
یكی از دامداران منطقه سیستان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: دامداری و دامپروری شغل آباء و اجدادی ما به شمار می آید به طوری كه فرزندان من نیز با وجود شرایط سخت خشكسالی كه در این منطقه وجود دارد این شغل را ادامه دادند.
محمدعلی بزی اظهار داشت: 58 راس گاو و 400 راس گوسفند و بز دارم كه از علوفه های تالاب بین المللی هامون تغذیه می كنند.
وی تصریح كرد: خدا را شكر امسال آب زیادی به درون تالاب بین المللی هامون وارد و بخش وسیعی از این تالاب آبگیری و باعث رویش علف از گونه های «اشك، نی، بونی و تزگ» درون بستر تالاب شد به طوری كه چنین وضعیتی در 17 سال گذشته بی سابقه بوده است.
وی بیان كرد: رویش گیاهان در بستر هامون علاوه بر تامین علوفه مصرف روزانه دام ها بخش زیادی نیز از این علوفه ها برای مصرف زمستان احشام ذخیره سازی می شود.
یكی از عشایر سیستانی نیز گفت: میزان پوشش گیاهی امسال تالاب بین المللی هامون در مقایسه با سالهای گذشته بی سابقه بوده است.
«عباس تن زده» اظهار داشت: هر سال برای تامین علوفه دام خود با مشكلات فراوانی رو به رو بودیم به طوری كه گاهی بین عشایر ساكن در تالاب بین المللی هامون درگیری لفظی اتفاق می افتاد.
وی تصریح كرد: با ورود آب به تالاب بین المللی هامون بخش های زیاد آن آبگیری علوفه بسیار زیادی سبز شد.
وی ادامه داد: هم اینك در بستر تالاب بین المللی هامون و اطراف كوه خواجه علف های بسیار زیادی روییده به طوری كه بیشتر از میزان مصرف دام ها است و به همین سبب دامداران و عشایر علوفه مورد نیاز زمستان دامهای خود را نیز جمع آوری و ذخیره می كنند.
وی افزود: آب در تالاب صابری و پوزك به طور كامل خشك شده اما در بخش های گود تالاب هیرمند و اطراف كوه خواجه هنوز آب وجود دارد و ما برای تامین آب شرب احشام خود با مشكل خاصی رو به رو نیستیم.
مدیرعامل آب منطقه ای سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: از ابتدای سال تا كنون 2 مرحله از حق آبه زیست محیطی تالاب بین المللی هامون با هماهنگی اداره كل حفاظت محیط زیست استان از مخازن چاه نیمه اختصاص داده شده است.
اتابك جعفری اظهار داشت: مبنای اختصاص آب در بخش های كشاورزی، صنعتی و زیست محیطی بر اساس سال زراعی در مهر هر سال محاسبه می شود.
وی تصریح كرد: سهم زیست محیطی تالاب بین المللی هامون ازچاه نیمه های سیستان 60 میلیون مترمكعب است كه از ابتدای امسال تاكنون 40 میلیون متر مكعب آن رها سازی شده است.
وی تصریح كرد: اگر میزان حق آبه زیست محیطی تالاب بین المللی هامون را بر اساس سال زراعی كه از مهر سال گذشته آغاز می شود محاسبه كنیم تا كنون 60 میلیون مترمكعب برای تالاب رها سازی شده است.
وی خاطر نشان كرد: شركت آب منطقه ای سیستان و بلوچستان میزان حق آبه تالاب بین المللی هامون از چاه نیمه ها را هر زمان اداره كل حفاظت محیط زیست درخواست كند رها سازی می كند.
عبدالباسط پاكزاد مدیركل منابع طبیعی سیستان و بلوچستان نیز درگفت و گو با خبرنگار ایرنا در خصوص میزان پوشش گیاهی تالاب بین المللی هامون اظهار داشت: میزان پوشش گیاهی تالاب باید توسط كارشناسان این اداره كل بررسی و به طور دقیق اعلام شود.
فرماندار شهرستان مرزی هیرمند نیز گفت: هم اینك آب در بخش هایی از تالاب بین المللی هامون به ویژه در محدوده «چنگ خرگوشی» به سبب عمق بیشتر، وجود دارد.
محمد علی پیری افزود: آب موجود در گودالهای تالاب ضمن تامین نیاز دام ها، برای فعالیتهای صیادی نیز همچنان مورد استفاده قرار می گیرد.
به گزارش ایرنا تالاب بین المللی هامون یكی از تالاب های مهم دنیا و بزرگترین دریاچه آب شیرین در سراسر فلات ایران محسوب می شود كه با مساحتی حدود پنج هزار و 700 كیلومتر مربع و دامنه عمق یك تا پنج متر در زمان پرآبی در منطقه سیستان واقع در ناحیه كویری و بیابانی شرق كشور قرار دارد.
این تالاب از سه بخش به نام های هامون پوزك در شمال شرقی، هامون صابوری در شمال و هامون هیرمند در غرب و جنوب غربی سیستان تشكیل شده است. بخش وسیعی از هامون پوزك و قسمت عمده هامون صابوری در خاك افغانستان و بقیه هامون ها در خاك ایران قرار دارد.
سطح هر یك از هامون ها بسته به میزان آب ورودی، فصول پر بارش، خشكسالی ها و ترسالی ها تفاوت داشته و تابعی از آب جریان یافته در رودخانه هیرمند، خروجی پشت سدها و رودخانه های فصلی دیگر است.
اغلب در سال های پر آبی و در فصل بهار بعد از بروز سیلاب رودخانه هیرمند و انشعابات آن، سه هامون به هم متصل شده و به شكل یك نعل اسب تالاب بین المللی هامون را تشكیل می دهند. تالاب بین المللی هامون از طریق رودخانه مرزی هیرمند آبگیری می شود، رودخانه هیرمند نیز از كوههای بابایغما در مركز افغانستان سرچشمه گرفته و پس از طی بیش از هزار كیلومتر و گذر از ولایات مختلف افغانستان به سد كجكی در ولایت هلمند ریخته و پس از آن به ولایت نیمروز و سپس وارد خاك ایران در منطقه سیستان می شود.
آب این رودخانه از 18 سال پیش قطع شده و رو به خشكی نهاده و هر ازگاهی با ریزش باران در مناطق میانی و سرازیر شدن آبهای سطحی مقادیری آب وارد خاك ایران می شود.
بر اساس معاهده امضا شده میان دولتین وقت ایران و افغانستان در سال 1351 سهمیه ای معادل 820 میلیون مترمكعب آب از ذخیره گاه سد كجكی برای ایران در نظر گرفته شده كه دولت افغانستان بایستی در طول سال این میزان آب را رها سازی كند.
با قطع جریان آب رودخانه هیرمند تالاب بین المللی هامون نیز از 18 سال پیش دچار خشكسالی شد و اكنون به بستر حركت گرد و غبار و شن های روان تبدیل شده هر چند كه با آبگیری بخش هایی از آن در زمان جاری شدن سیلاب، از شدت گردوغبار نیز كاسته می شود و شادی و نشاط را برای مردم شمال سیستان و بلوچستان به ارمغان می آورد.
منطقه سیستان با پنج شهرستان زابل، هیرمند، زهك، هامون و نیمروز در شمال استان سیستان و بلوچستان و در همسایگی كشور افغانستان واقع شده است.
3213** 6081 خبرنگار: اكبر نوری ** انتشار دهنده: حیدر سرایانی
زاهدان- ایرنا- خشكی تالاب بین المللی هامون به عنوان بزرگترین مشكل منطقه سیستان، معضلات بسیار زیادی را ببار آورد كه به همین سبب دولت یازدهم بطور ویژه آن را در دستور كار قرار داد و با برنامه ریزی مناسب شرایط شكننده تالاب را تا حد نسبتا مطلوبی بهبود بخشید و از دل تهدید برای مردم منطقه فرصت ساخت.
