از ساعاتی پیش، آتش بسی هفتاد و دو ساعته در یمن آغاز شده است. روز سه شنبه «اسماعیل ولد شیخ احمد» نماینده ویژه سازمان ملل در امور یمن در اطلاعیه ای اعلام كرد كه به دنبال حصول توافق از سوی همه طرف های درگیر در این كشور، روز پنجشنبه 29 مهرماه برابر با 19 اكتبر، آتش بس سراسری به مدت سه روز در یمن اجرایی خواهد شد.
وی در این اطلاعیه تاكید كرد همه طرف های سیاسی در مورد تعهد مجدد خود به شرایط و مفاد طرح ترك مخاصمه ای كه در آوریل 2016 (آتش بس فروردین 95) بر سر آن توافق شده بود، اطمینان داده اند.
19 ماه از آغاز حمله ائتلاف به رهبری عربستان سعودی علیه فقیرترین كشور عربی می گذرد. سعودی ها به بهانه بازگرداندن «عبد ربه منصور هادی» رییس جمهوری فراری و مستعفی یمن به قدرت و از بین بردن سیطره نیروهای «انصارالله»، در اقدامی كه مصداق عینی تجاوزگری محسوب می شود، جنگ تمام عیاری را در یمن به راه انداختند.
پس از تسلط انصارالله بر صنعا و بیشتر شهرهای یمن، منصور هادی از قدرت كناره گیری كرد و به عربستان گریخت. جنبش انصارالله او را متهم می كند كه توافق های قبلی در مورد مشاركت و سهم آن ها در قدرت را زیر پا گذاشته است.
در ابتدای تجاوز سعودی ها به یمن، تصور بسیاری این بود كه با توجه به برتری چشمگیر نظامی و تسلیحاتی عربستان، تكلیف این جنگ در مدت كوتاهی مشخص می شود و انصارالله مغلوب و دولت مستعفی پیروز خواهد شد. بدون شك حكام سعودی نیز تصور نمی كردند كه جنگ تا به امروز ادامه پیدا كند.
حاصل این جنگ خانمان سوز چیزی جز كشته و آواره شدن غیرنظامیان بخصوص كودكان و ویرانی بیش از 80 درصد زیرساخت های یمن نبوده است. بر اساس گزارش سازمان های بین المللی، در نتیجه این جنگ حدود هفت هزار نفر كشته و بیش از 2 میلیون نفر آواره شده اند. بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سوی صندوق كودكان سازمان ملل «یونیسف»، از مارس 2015 تا سپتامبر 2016، در جنگ یمن هزار و 163 كودك كشته و 730 تن زخمی شده اند. در آخرین اقدام جنایتكارانه، جنگنده های ائتلاف سعودی یك مراسم عزاداری در صنعا را هدف قرار دادند كه به كشته و زخمی شدن بیش از 700 نفر منجر شد.
این اقدام سعودی ها با انتقاد نهادهای حقوق بشری و بسیاری از كشورها روبرو شد و چهره مخدوش عربستان در عرصه جهانی را بیش از پیش تیره ساخت. هم اكنون حاكمان سعودی به این حقیقت پی برده اند كه یمن به باتلاقی برای آنها تبدیل شده كه به راحتی نمی توانند از آن بیرون بیایند. گویی مقام های ریاض بیش از هر زمان دیگری دریافته اند كه پایان دادن به عملیات نظامی در یمن برای آن ها ضرورتی انكارناپذیر است. بر اثر هزینه های سرسام آور جنگ در یك سال و نیم گذشته و همچنین پرداخت مبالغ هنگفت به برخی كشورها برای باقی ماندن ظاهری در ائتلاف، ریاض دچار كسری بودجه بی سابقه ای شده است.
همچنان كه گفته شد و به رغم تصور سعودی ها، جنگ وارد مرحله فرسایشی شده است. عربستان در عمل به هیچ یك از اهداف اعلامی خود نرسیده است. نه منصور هادی به قدرت برگشته و نه سیطره انصارالله از بین رفته است. در حالی كه عربستان یكی از اهداف مهم خود از حمله به یمن را تامین امنیت مرزهای خود اعلام كرده، تجاوز به یمن موجب نا امن شدن استان های مرزی عربستان همچون «نجران» و «جیزان» شده است. موضوع نگران كننده برای سعودی ها این است كه اكنون احتمال سرایت دامنه جنگ از جنوب به دیگر نقاط خاك عربستان بسیار جدی شده است.
با در نظر گرفتن تمام این شرایط به نظر می رسد سعودی ها خود نیازمند برقراری این آتش بس بودند. حتی به عقیده برخی تحلیلگران، آتش بس پیشنهادی در یمن بیشتر برای نجات ریاض از تنگنا است زیرا ناكامی های اخیر عربستان در تحقق اهدافش از جنگ علیه یك كشور فقیر و كشتار غیر نظامیان، صدای همپیمانان ریاض را نیز درآورده است.
از این منظر، عربستان با توجه به شرایط پیش رو، از جمله چالش های مالی فزاینده، فرسایشی شدن جنگ، مقاومت یمنی ها و تغییر موقعیت آنها از دفاع به حمله، به عواقب ادامه این تجاوز بیش از پیش واقف شده است. سخنان تازه «عادل الجبیر» وزیر امور خارجه سعودی كه از آمادگی كشورش برای برقراری آتش بس خبر داده بود نیز در همین پیوند قابل بررسی است.
پیش از این و در بیست و سوم فروردین ماه سال جاری نیز آتش بس شكننده ای در یمن اجرایی شد كه با نقض گسترده آن، خشونت ها از سر گرفته شد. پس از آن در اردیبهشت ماه، مذاكرات صلح یمن به مدت 100 روز در كویت جریان داشت كه در عمل بدون نتیجه به پایان رسید.
پس از این تحولات، امروز اولین روز از اجرایی شدن آتش بس سه روزه در یمن است. امید است موعد تصمیم گیری عقلانی برای حاكمان سعودی فرا رسیده باشد و آنها متوجه این حقیقت شوند كه دوره كشورگشایی و تجاوز به تمامیت سرزمینی كشورها از طریق كشتار مردم بی گناه به پایان رسیده و ثمری جز ناكامی و زیان از رهگذر رویكرد جنگ طلبانه و تنش زا عاید ریاض نخواهد شد.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
خبرنگار: سمانه سعادت**انتشاردهنده: سیدمحمد موسی كاظمی**پژوهشم**س.س**9279
تهران- ایرنا- توافق تازه برای توقف درگیری های نظامی به مدت سه روز در یمن، چندی پس از مذاكرات بی نتیجه صلح در كویت، كورسوی امیدی در دل یمنی ها برای پایان جنگ روشن كرده است.
