در اين يادادشت به قلم مهدي كنعاني به عنوان مشاور مالي و سرمايه گذاري آمده است: چرا اين صندوق‌ها بااينكه زيرمجموعه بورس محسوب مي‌شوند، اما برخلاف مابقي نهادها و ابزارهاي مالي در پرتفوي بورسي و سبد سهام سرمايه‌گذاري نمي‌كند بلكه هدف اصلي از راه‌اندازي آن‌ها سرمايه‌گذاري در شركت‌هاي تازه تأسيسي است كه از پتانسيل رشد برخوردارند، تعريف‌شده است. در اين مقاله به تشريح ابعاد مختلف تأسيس و اداره اين صندوق‌هاي تخصصي تأمين مالي نوآوري پرداخته‌شده و مراحل و مستندات موردنياز براي اخذ مجوز تأسيس و فعاليت اين صندوق‌ها تشريح شده است.
نحوه اخذ مجوز صندوق جسورانه در ايران
در اين قسمت با توجه به تصويب مقررات مربوط به صدور مجوز براي صندوق‌هاي جسورانه توسط هيئت‌مديره سازمان بورس و اوراق بهادار در اسفند 1394 و عملياتي شدن صدور مجوزها در بهار 1395، به تشريح كليات فرآيند تأسيس و تأمين سرمايه صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري جسورانه در ايران پرداخته‌شده است.
مرجع رسيدگي به تقاضاي عضويت
متقاضيان راه‌اندازي صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري جسورانه، بر اساس دستورالعمل مربوطه، بايد درخواست خود را براي شركت فرابورس ايران ارسال كنند. درخواست‌ها توسط كميته تخصصي مربوطه بررسي و نسبت به اعطاي مجوز لازم اقدام مي¬شود.
موضوعات فعاليت
موضوع فعاليت اصلي پيش‌بيني‌شده براي اين صندوق‌ها، جمع‌آوري منابع مالي و سرمايه‌گذاري در اوراق مالكيت اشخاص حقوقي با موضوعات متنوع فعاليت است (به‌عنوان‌مثال زمينه‌هايي ازجمله پروژه‌هاي فكري و نوآورانه، اختراعات، علائم تجاري، طرح‌هاي صنعتي، ارقام گياهي، آثار ادبي و هنري به‌منظور به بهره‌برداري رساندن و تجاري‌سازي دارايي‌هاي يادشده از طريق تملك خرد يا مديريتي).
تأمين سرمايه صندوق‌ها
كمترين سرمايه قابل‌قبول براي صندوق‌ها 10 ميليارد تومان (معادل يكصد ميليارد ريال) است. صندوق مي¬تواند براي تأمين سهام خود پذيره‌نويسي عمومي كند؛ اما حداقل يك ميليارد تومان (معادل 10 ميليارد ريال) بايد توسط مؤسسين تأمين شود. حداقل سه شخص حقيقي يا حقوقي واجد شرايط طبق مقررات به‌عنوان مؤسس بايد در زمان تأسيس، حداقل هركدام 10 درصد سرمايه صندوق را پرداخت كنند، صدور واحدهاي سرمايه‌گذاري با دريافت سهم قابل تأديه از قيمت اسمي واحدها صورت مي‌پذيرد، قيمت اسمي هر واحد سرمايه‌گذاري برابر يك‌ميليون تومان (معادل 10 ميليون ريال) است كه در طول دوره سرمايه‌گذاري و پيرو فراخوان‌هاي مدير صندوق بايد ظرف مهلت تعيين‌شده بر اساس اميدنامه پرداخت شود. اين صندوق‌ها فاقد واحدهاي سرمايه‌گذاري ممتاز بوده و همه دارندگان واحدهاي سرمايه‌گذاري حق حضور در مجمع را دارند.
دوره عمر صندوق‌ها
بر اساس آنچه در مقررات پيش‌بيني‌شده، عمر صندوق 7 ساله بوده و پس از اتمام دوره سرمايه‌گذاري خروج صورت مي‌گيرد و در اين مدت، مجمع صندوق در هر زمان از اجتماع دارندگان واحدهاي سرمايه‌گذاري تشكيل مي‌شود كه براي رسميت يافتن مجمع حضور دارندگان حداقل بيش از نصف واحدهاي سرمايه‌گذاري ضروري است.
الزامات و محدوديت‌هاي تملك واحدهاي سرمايه‌گذاري صندوق‌ها
متقاضي سرمايه‌گذاري در صندوق بايد به اظهار خود داراي اهليت مالي لازم براي سرمايه‌گذاري در صندوق باشد، هر يك از مؤسسان صندوق بايد در تمام طول مدت صندوق حداقل 10 درصد واحدها و مدير صندوق در طول زمان مديريت خود بايد حداقل يك درصد واحدهاي سرمايه‌گذاري صندوق را در مالكيت خود داشته باشد.
دوره بازگشت سرمايه بلندمدت و محدوديت‌هاي نقل‌وانتقال سهام
ماهيت صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري جسورانه به شكلي است كه سرمايه‌گذاران نبايد انتظار بازگشت كوتاه‌مدت و نقد شوندگي بالا داشته باشند بنابراين امكان معاملات مستمر واحدهاي سرمايه‌گذاري وجود ندارد ولي نقل‌وانتقال واحدهاي سرمايه‌گذاري در طول فعاليت صندوق صرفاً از روش مذاكره در بورس يا خارج از بورس امكان‌پذير است.
اساسنامه صندوق‌ها
اساسنامه «صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري جسورانه» توسط اداره امور نهادهاي مالي سازمان بورس با همكاري شركت فرابورس ايران و برخي فعالان اين حوزه تدوين و در اسفند 1394 نهايي شد. هرچند در ساختار طراحي‌شده، از الگوي صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري در اوراق بهادار بهره‌برداري شده اما در جزئيات امر به‌تناسب تفاوت‌هايي نيز وجود دارد. هدف اصلي از اين اقدام ساماندهي و ايجاد ساختار هماهنگ تأمين مالي در حوزه سرمايه‌گذاري جسورانه در ايران عنوان‌شده است. اساسنامه، كليات ساختار مديريتي و نظارتي صندوق‌ها را مشخص كرده است، همچنين هر صندوقي اميدنامه مختص خود را داراست كه در چارچوب اساسنامه و متناسب با شرايط آن صندوق تدوين مي‌شود.
ساختار مديريتي و نظارتي صندوق‌ها
در آيين‌نامه اجراي مربوطه ساختار صندوق‌ها چنين پيش‌بيني‌شده است:
1- هيئت‌مديره (ركن مديريتي)
2- مدير صندوق (ركن اداره‌كننده)
3- كميته سرمايه‌گذاري
4- متولي
5- حسابرس (ركن نظارتي)
صلاحيت مديران و اركان صندوق بايد توسط نهاد مربوطه در بورس ايران تائيد شود. در ادامه هر يك از اين اركان تشريح شده‌اند:
الف) هيئت‌مديره: متشكل از (3، 5 يا 7) شخص حقيقي يا حقوقي است كه يكي از اعضاي آن مدير صندوق است و ساير اعضا به انتخاب مجمع صندوق براي مدت دو سال تعيين مي‌شوند، سياست‌گذاري و تعيين خط‌مشي فعاليت صندوق و تصميم‌گيري در مورد خريد، فروش يا حفظ مالكيت دارايي‌ها در حدودي كه در اختيار مدير صندوق نيست، ازجمله اختيارات هيئت‌مديره صندوق است.
ب) مديريت صندوق: بر عهده يك شخص حقوقي است كه تخصص و تجربه لازم به‌منظور راه‌اندازي و مديريت صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري جسورانه را دارد و توسط مجمع صندوق انتخاب مي‌شود، حق تصميم‌گيري در مورد دارايي‌هاي صندوق در چارچوب اين اساسنامه و اميدنامه و سياست‌هاي تعيين‌شده توسط هيئت‌مديره منحصراً از اختيارات مدير صندوق است؛ همچنين به‌منظور اينكه اختيارات مدير صندوق در ساختار حفظ شود، اجراي تصميمات هيئت‌مديره صندوق با موافقت بيش از نيمي از اعضا يا موافقت مدير صندوق براي اجرا منوط شده است. لازم به ذكر است با توجه به حوزه فعاليت، مديران اين نوع صندوق‌ها الزامي مبني بر دارا بودن مجوز سبد گرداني ندارند.
پ) كميته سرمايه‌گذاري: مطابق اميدنامه صندوق، مدير مكلف است به‌منظور انجام فعاليت سرمايه‌گذاري خود براي صندوق، كميته‌اي تحت عنوان «كميته سرمايه‌گذاري» متشكل از اشخاص حقيقي خبره (مطابق مشخصات مندرج در اميدنامه) تشكيل دهد.
ت) متولي: ركن راهبري صندوق است و مجوز برداشت از صندوق را مشتركاً با مدير صندوق دارد. متولي و اشخاص وابسته به آن در زمان تصدي خود به اين سمت نمي‌توانند در صندوق سرمايه‌گذاري كنند.
ث) حسابرس: حتماً بايد موسسه معتبر حسابرسي باشد. بازرسي و حسابرسي صورت‌هاي مالي صندوق را عهده¬دار مي‌باشند. حسابرس و اشخاص وابسته به آن در زمان تصدي خود به اين سمت نمي‌توانند در صندوق سرمايه‌گذاري كنند.
اميدنامه هر صندوق
با توجه به ماهيت اين نوع صندوق‌ها كه بعضاً استانداردسازي در آن دشوار است هر صندوق داراي اميد‌‌نامه‌اي است كه رويه تجاري و نحوه فعاليت براي رسيدن به اهداف تعيين‌شده آن را با رعايت اساسنامه مشخص مي‌كند؛ در اميدنامه صندوق موارد زير مشخص مي‌شود:
1-حوزه فعاليت صندوق
2- نحوه ورود سرمايه‌گذاران
3-مواعد تأديه سرمايه تعهد شده
4- يژگي‌هاي افراد كميته سرمايه¬گذاري و شرايط اشخاص كليدي
5- تبيين مصاديق تخلف مدير صندوق
6- نحوه توزيع منافع كسب‌شده توسط صندوق
7-ريسك‌هاي موردقبول توسط صندوق
8- اعداد و ارقامي كه صندوق متناسب با آن كار خواهد كرد
9- ساير سازوكارهاي مرتبط با فعاليت صندوق
نحوه تغيير مدير صندوق
در 5 حالت، تغيير مدير صندوق امكان‌پذير است:
1- استعفا، ورشكستگي يا انحلال شخصيت حقوقي مدير صندوق،
2- تقلب يا تقصير عمدي مدير در اجراي وظايف و تعهدات و احراز آن در مرجع ذي‌صلاح قانوني
3- تغيير بيش از نيمي از اشخاص كليدي صندوق توسط مدير صندوق
4- امكان‌پذير نبودن ادامه تصدي سمت مدير صندوق به‌واسطه تأثيرات ناشي از لغو مجوز يا احكام قانوني
5-رأي موافق بيش از دوسوم دارندگان واحدهاي صندوق مبني بر تغيير مديريت صندوق
جمع بندي: همانگونه كه در اين مقاله تشريح شد، مرجع صدور مجوز تأسيس و فعاليت صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري جسورانه در كشور، سازمان فرابورس و بورس شده اند. اميد مي رود رسميت بخشيدن به فعاليتهاي صندوق‌هاي جسورانه در فرابورس، باعث هم افزايي ميان ابزارهاي مالي معمول و ابزارهاي مالي تأمين نوآوري در كشور شود. به خصوص با توجه به استقرار همزمان بازار دارائيهاي فكري در فرابورس، باعث توسعه تجاري‌سازي اختراعات و بهبود ساختار تأمين مالي كارآفريني هاي نوپا در كشور شود.
منبع: خبرگزاري خبرآنلاين / 5 آبان 95
اول**1566 انتشاردهنده: عليرضا فرجي
تهران - ايرنا- خبرگزاري خبرآنلاين در يادداشت روز چهارشنبه خود نوشت:بدون شك تصويب آيين‌نامه‌هاي مربوط به اعطاي مجوز رسمي به صندوق‌هاي جسورانه از طريق سازمان بورس اوراق بهادار و شركت فرابورس، يكي از نقاط عطف تاريخ تأمين مالي كارآفريني در ايران است و پيش‌بيني مي‌شود تغييراتي كارآ و اثربخش در بازار سرمايه‌گذاري جسورانه ايران ايجاد كند.
