اين يعني كمي تا قسمتي خطر تخريب از بيخ گوش اين ساختمان كه يكي از معروف‌ترين آثار جيو پونتي معمار شناخته‌شده ايتاليايي است، گذشت. هفته گذشته بود كه خبر آمد اين ويلا قرار است براي ساخت يك هتل تخريب شود، خبري كه واكنش‌هاي مخالف گسترده‌اي را از داخل تا خارج از ايران به دنبال داشت.
پژمان پشمچي‌زاده، معاون شهرسازي شهرداري تهران، روز گذشته اعلام كرد براساس طرح تفصيلي ساخت ساختماني ٢٠طبقه در منطقه‌اي كه ويلاي نمازي در آن واقع شده، ممنوع است.
او در گفت‌وگو با ايسنا، با اشاره به خبر خروج ويلاي نمازي از ثبت آثار ملي و صدور مجوز ٢٠طبقه براي آن با بيان اينكه مجوز صادرشده در كميسيون ماده پنج در سال ٩١ با ابلاغ طرح تفصيلي جديد از نظر قانوني ديگر ملاك عمل نيست و مالك فعلا پروانه فعالي براي تخريب و نوسازي در اين زمين ندارد، گفت: با رأي نهايي مرجع قضائي عطف به تصميمات پيشين سازمان ميراث فرهنگي كه اين اثر را از شمول آثار ثبت‌‌شده ملي خارج كرده، اين امكان را براي مالك فراهم مي‌كند كه درخواست مجوز جديدي براساس پهنه‌بندي طرح تفصيلي براي تخريب و نوسازي ارائه دهد.
وي افزود: البته شهرداري تهران فعلا در برابر صدور مجوز مقاومت مي‌كند تا شايد سازمان ميراث فرهنگي از اين فرصت استفاده و براي ثبت اضطراري اين بناي تاريخي مجدد اقدام كند.
البته با شرايط فعلي حق درخواست پروانه براي مالك محفوظ است و در صورت درخواست مالك براي اين موضوع براساس ضوابط طرح تفصيلي جديد و پهنه اين زمين، تصميم‌گيري خواهد شد؛ به اين ترتيب قطعا بارگذاري بلندمرتبه روي اين زمين منتفي بوده؛ اما احتمال تخريب آن باقي است.
اين نكته‌اي است كه معاون شهرسازي شهرداري تهران گوشزد كرده است؛ يعني اگرچه امكان ساخت هتل ٢٠طبقه در محل اين ساختمان ممكن نيست اما همچنان خطر تخريب بالاي سر آن است.
چراكه مالك مي‌تواند براي يك كاربري ديگر اين بنا را به دست بيل‌ها و لودرها بسپارد تا به چشم‌برهم‌زدني آن را ويران كنند.
*درخواست از شهردار
در همين شرايط محمدحسن طالبيان، معاون ميراث فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، از شهردار تهران خواست از تخريب «ويلاي نمازي» جلوگيري كند.
طالبيان در نامه‌اي كه خطاب به محمدباقر قاليباف، شهردار تهران، نوشته است، از او درخواست كرد «در اسرع وقت نسبت به جلوگيري از تخريب بناي تاريخي «ويلاي نمازي» و احيانا خريد ملك، اوامر مؤكد صادر و اقدام عاجل انجام شود».
در اين نامه، آمده است: «همان‌گونه كه مستحضريد ملك و ساختمان معروف به «ويلاي نمازي» به پلاك ثبتي «١٢٢١/١٢١٨/١» كه متأسفانه با وجود تلاش‌هاي مختلف حقوقي در ساليان گذشته از ثبت خارج شده است، به لحاظ ميراث و ثروت تاريخي - فرهنگي شهر تهران از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است، اينك مجددا در شُرف تخريب و نابودي قرار گرفته است، از آنجايي كه رجاي واثق - اميد و آرزوداشتن- دارد، جناب‌عالي به اين‌گونه موارد توجه خاصي داريد و در مواردي به همت حضرت‌عالي ابنيه تاريخي مهمي از ورطه نابودي نجات يافته است، خواهشمند است دستور دهيد تا در اسرع وقت نسبت به جلوگيري از تخريب بناي تاريخي «ويلاي نمازي» و احيانا خريد ملك اوامر مؤكد صادر و اقدام عاجل مبذول فرمايند». بااين‌حال اما پشمچي‌زاده، معاون شهرسازي شهرداري تهران در پاسخ به اين سؤال ايسنا كه چرا در سال ٩١ كميسيون ماده پنج جواز تغيير كاربري را صادر كرده و به تخريب اين بنا رسميت داده است؟ گفت: «از نظر اصولي اين تصميم اشتباه بود؛ اما قانون وظايف را در شهر تقسيم و تفويض اختيار كرده است. درباره آثار ارزشمند و تاريخي هم قانون‌گذار تعيين تكليف كرده است.
مرجع قانوني تعيين ساختمان‌هاي باارزش و تحت حفاظت، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري است. موضوع ساخت هتل در اين زمين هم با پيگيري همين نهاد (سازمان ميراث فرهنگي) در كميسيون ماده پنج طرح شده و به آن نتيجه رسيده است. سوابق موافقت‌هاي اين نهاد با خروج از ثبت و ساخت هتل روي اين زمين در رسانه‌ها منتشر شده است.
سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در آن بازه زماني با تمركز بر همين وجه گردشگري خود تمايل جدي به ساخت اين هتل داشته است و حتي دوستاني كه در آن دوره مسئوليت داشته‌اند نقل مي‌كنند پيگيري اين نهاد براي دريافت اين مجوز در كميسيون ماده پنج بسيار جدي و تأثير‌گذار بوده است».
*اهميت ويلاي نمازي
درباره «ويلاي نمازي» و پيشينه و اهميتش وب‌سايت تخصصي معماري‌آنلاين نوشته است: «اين بنا در دوره پهلوي دوم، در سال ١٣٣٩ به سفارش «شفيع نمازي» - بازرگان ثروتمند و فرزند مهدي نمازي (نماينده وقت مجلس شوراي ملي و مجلس سنا) – از سوي «جيو پونتي»، معمار مشهور ايتاليايي ساخته شد. او اين ويلا را بر مبناي مفهوم «شادي زندگي» خلق كرد. ديوارهاي حياط خلوتِ ويلاي نمازي با طرح‌هاي سراميكي هنرمند معروف ايتاليايي «فائوستو ملوتي» تزيين شده كه آثارش در نوع خود بسيار مدرن هستند.
اين ويلا در ٢٢ آبان ١٣٨٦ به شماره ٢٠١٥٤ و با رضايت مالك بنا «حاج احمد ابريشمچي» در خيابان نياوران تهران، خيابان عمار، در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيد. از جيو پونتي يك اثر ديگر در بغداد پايتخت عراق وجود دارد كه چند سال پيش يونسكو آن را مرمت كرد؛ همين موضوع اهميت آثار اين معمار در سطح جهان را نشان مي‌دهد.
علاوه بر اين ويلاي نمازي كه در زميني با مساحت بيش از هشت هزار مترمربع واقع شده، يك باغ محسوب مي‌شود كه تخريب آن باعث آسيب جبران‌ناپذير به طبيعت منطقه شميران خواهد شد.
در مجاورت اين زمين تقريبا هيچ فضاي سبز خصوصي ديگري وجود ندارد. تمامي باغ‌هاي اطراف آن در اين سال‌ها پس از تفكيك به برج و ساختمان تبديل‌شده‌اند. ويلاي نمازي در كنار «پارك مهر» آخرين رنگ‌دانه‌هاي سبز محله پيراموني هستند.
*كارزاري براي نجات
پس از انتشار خبرهاي اوليه درباره احتمال تخريب اين اثر مهم معماري در تهران، كارزار فعالانه‌اي با حضور دوستداران ميراث فرهنگي و هنري و همچنين معماران آغاز شد كه تلاش مي‌كند جلوي تخريب اين اثر را بگيرد.
دامنه فعاليت كارزار به خارج از مرزهاي ايران هم كشيده شد. آن‌گونه كه در شبكه‌هاي اجتماعي ديده مي‌شود واكنش‌ها به اين خبر بين معماران خارج از ايران هم زياد بوده و افراد بسياري به اين كارزار پيوسته و متني را براي جلوگيري از تخريب اثر امضا كرده‌اند؛ آنچه در ادامه آمده است بخشي از واكنش‌ها به خبر احتمال تخريب اين بناست.
فردي به نام آندره شپلرن از كپنهاك دانمارك: ويلاي نمازي بخش مهمي از تاريخ ايران است.
كسي با نام سرايينو از كاليفرنيا: جيو پونتي يكي از استادان بزرگ معماري مدرن است و اين ساختمان يكي از شاهكارهاي اوست.
باركو گونزالس از لندن: جيو پونتي از بهترين هنرمندان تاريخ معماري است و ما نيز آثار خود را با بهترين طراحي‌هاي او تزيين كرده‌ايم. تمام آنچه را كه او طراحي كرده است دوست دارم.
پانابچي از سانتامونيكا كاليفرنيا: اين نامه را امضا مي‌كنم چون بناهاي تاريخي نيازمند حفاظت هستند نه تخريب.
ليبي كوپر از لس‌آنجلس: معماري جيو پونتي نقطه عطفي در تاريخ معماري است لطفا ويلاي نمازي را تخريب نكنيد.
بروك هوج از لس‌آنجلس: اين ساختمان نمونه نادري از كارهاي جيو پونتي در خارج از اروپا و بخش مهمي از تاريخ معماري است.
زته ايمونز از نيويورك: به عنوان كوچك‌ترين عضو معماري مي‌دانم كه ازبين‌بردن اين اثر واقعا وحشتناك است؛ لطفا تخريبش نكنيد.
تينا تيرل از بروكلين: من عاشق معماري و جيو پونتي هستم. ميراث فرهنگي مهم است به آن احترام بگذاريد.
جوليان ويلالبا از بوستون: ويلاي نمازي شاهكار معماري جيو پونتي است و به عنوان يك ميراث جهاني بايد از آن حفاظت كرد.
ريتا پاسيفيكي از سوئيس: جيو پونتي گفته زندگي در اين مكان لذت‌بخش است پس بايد حفظ شود.
فيليپ آرنولد از استراليا: ميراث فرهنگي ايران به قرن بيستم رسيده و بايد از آنها محافظت شود و اين بنا نيز يك اثر نمونه از يك معمار مهم در ايران است.
دانگ‌نگو از نيويورك: اين خانه فقط شاهكار معماري مدرن نيست بلكه نمادي از تبادل فرهنگي جهان است.
پائولا لنزوني ميلي از ايتاليا: شاهكارهاي جيو پونتي غيرقابل لمس است و مردم بايد براي ديدن آن پول بدهند.
مي‌توانيد هتل را در كنارش بسازيد بدون آنكه تخريبش كنيد. اين خانه ارزش زيادي به هتل مي‌دهد و مي‌تواند تبديل به يك اقامتگاه بسيار گران‌قيمت در كنار آن هتل شود.
روزنامه شرق
9353
تهران- روزنامه شرق- شماره 2754- معاون شهرسازي شهرداري تهران از منتفي‌شدن ساخت ساختماني ٢٠طبقه به جاي ويلاي نمازي خبر داد.
