به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، ولی‌الله سیف روز دوشنبه در افتتاحیه ششمین همایش بانكداری الكترونیك در مركز همایش های برج میلاد، به تشریح جایگاه بانك مركزی در عصر بانكداری الكترونیك پرداخت و با برشمردن طرح های در دست اجرا افزود: با بهره برداری از سامانه صیاد، ضریب امنیت الكترونیك چك ها مطابق با استانداردهای بین المللی خواهد بود.
سیف گفت: با این سامانه ضمن اینكه مدت زمان تصدیگری به طور محسوسی كاهش می یابد، ورود اطلاعات در سامانه چكاوك با دقت بیشتری اجرا می شود.
رییس كل بانك مركزی بیان اینكه تسهیل گردش پول یكی از اركان اصلی بانكداری مركزی نوین است كه از طریق نقش آفرینی بانك مركزی در افزایش كارایی نظام‌های پرداخت و تسویه میسر می‌شود افزود: نظام‌های پرداخت باید بتوانند پول را متناسب با نوع نیاز در همه بخش‌های اقتصادی به گردش درآورند.
وی تاكید كرد: همچنین نظام‌های پرداخت باید كارا باشند به این معنا كه بتوانند جریان پول را با حداقل هزینه و حداكثر سرعت در بخش‌های اقتصادی برقرار كنند. نظام‌های پرداخت كارا با افزایش سرعت گردش پول، به‌طور بالقوه می‌توانند بدون افزایش در پایه پولی، نیاز اقتصاد به نقدینگی را مرتفع سازند.
سیف بانكداری الكترونیكی برای پردازش و ارایه خدمات بانكی را منجر به بروز تحول و افزایش چشم‌گیر كارایی نظام‌های پرداخت در دنیا خواند و گفت: نظام بانكی كشور نیز از این تحولات بی‌بهره نمانده است.
** سهم 96 درصدی پرداخت الكترونیكی به تولید ناخالص داخلی كشور
وی ادامه داد: براساس آخرین برآوردها، سهم ارزش پرداخت الكترونیك شاپركی به تولید ناخالص داخلی در كشور بیش از ۹۶ درصد است. همچنین با تقویت زیرساخت‌ها، اكنون سهم تراكنش‌های موفق به بیش از ۹۹ درصد رسیده است.
رییس شورای پول و اعتبار با تاكید بر اینكه با پیشرفت‌های فن‌آوری، شاهد روند فزاینده سهم ابزارهای پرداخت الكترونیك در مبادلات كشور هستیم، افزود: در مهرماه امسال به ازای هر فرد بالای ۲۰ سال، ۱۷٫۶ عدد تراكنش الكترونیكی صورت گرفته كه بیشترین سرانه تعداد تراكنش متعلق به كارتخوان فروشگاهی است.
وی اضافه كرد: همچنین تعداد تراكنش‌های شبكه بانكی كشور نسبت به 10 سال گذشته بیش از ۱۱ برابر شده است. اگر شبكه پرداخت و نظام بانكی كشور در دهه اخیر توانسته به این پیشرفت برسد، نتیجه تلاش همه عوامل و ذی‌نفعان و سیاست‌گذاری مناسب بانك مركزی بوده است.
وی افزود: همگان واقفند كه بانك مركزی وظیفه خطیر «پایش‌گریِ نظام‌های پرداخت» را برعهده دارد. بانك مركزی در این حوزه به دقت ساختار كنونی و روند‌های آتیِ نظام‌های پرداخت را بررسی و تحلیل می‌كند و بر اساس وظایف محوله، سیاست‌ها، دستورالعمل‌ها و نیز بازطراحی‌های مقتضی در نظام‌های پرداخت را تدوین و به بازیگران این صنعت ابلاغ می‌كند.
** توجه بانك مركزی به رعایت حقوق مشتریان
وی تاكید كرد: بانك مركزی در همه این اقدامات، حفظ ثبات نظام‌های پرداخت، رعایت حقوق مشتریان و نیز ترویج رقابت در این صنعت را به عنوان یك هدف مهم دنبال می‌كند زیر عمیقاً باور داریم كه تغییر روش‌ها و مدل‌های كسب و كار كه برآمده از رقابتند به شرط عدم آسیب رسانی به ثبات نظام‌های پرداخت و رعایت حقوق مشتریان آثار مثبتی را به همراه دارند.
** اصول و خط‌مشی بانك مركزی در انجام مسئولیت
سیف، بانك مركزی را به عنوان پایشگر نظام‌های پرداخت توصیف كرد و گفت: این بانك اصولی را در انجام مسئولیت‌های خود درنظر دارد كه خط‌مشی و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
وی برخی از مهمترین این اصول را «حفظ ثبات نظام‌های پرداخت»، «تامین امنیت روش‌ها و ابزارهای پرداخت»، «جبران عدم موفقیت در هماهنگی و افزایش سطح رقابت بانك‌ها»، «ارزیابی انطباق با استانداردها در كسب‌وكارهای نوین»، «حمایت از حقوق مشتریان»، «ارتقای شمول مالی»، «یكپارچه‌سازی و استانداردسازی زیرساخت‌های بانكداری الكترونیك» بیان كرد.
** چالش‌های مهم نظام پرداخت در كشور
سیف افزود: امنیت مبادلات و ابزارهای پرداخت از مهمترین چالش‌هایی است كه نظام‌های پرداخت در ابتدایی‌ترین شكل خود نیز با آن روبرو بوده‌اند.
رئیس كل بانك مركزی خاطرنشان ساخت: امروزه با پیشرفت‌های فن‌آوری و تغییرات صنعت پرداخت، اقدامات پیشگیرانه‌ای همچون طراحی اسكناس‌های تا حد ممكن غیرقابل جعل و تامین امنیت نقل و انتقالات پولی، جای خود را به تامین استانداردها و الزامات خاص در حوزه ابزارهای ارتباطی، نرم‌افزارها و زیرساخت‌ها داده است.
وی ادامه داد: از آنجا كه امنیت مبادلات، محوری اساسی برای نظام پرداخت به شمار می‌رود دومین اصلی كه بانك مركزی در ایفای وظایف خود در نظر دارد،«تامین امنیت كافی در ابزارها و روش‌های پرداخت» است.
رئیس شورای پول و اعتبار افزود: با وجود آنكه بانك مركزی معتقد است در بسیاری موارد شبكه بانكی انگیزه و توان كافی برای بهره‌گیری از روش‌های نوین همسو با ارتقای نظام‌های پرداخت را دارد.
وی تاكید كرد: اما در مواردی ورود بانك مركزی برای حل كاستی‌های موجود در زیرساخت‌ها و جبران عدم موفقیت در هماهنگی ضروری است.
وی گفت: در این زمینه بانك مركزی خود را موظف به بازطراحی زیرساخت‌ها و راه‌اندازی سامانه‌های جدیدی می‌داند كه بانك‌ها به خودی خود توان ایجاد هماهنگی برای راه‌اندازی آن‌ها را ندارند.
سیف، توسعه روش‌های پرداخت از طریق تغییر در ساختار فناوری اطلاعات را موجب ظهور كسب و كارهای نوین دانست.
** نهادینه كردن حفظ حریم خصوصی مشتریان بانكی
سیف با بیان اینكه یكی از نتایج تحولات اخیر در عرصه بانكداری الكترونیك، فراهم شدن اطلاعات گسترده از مشتریان بانكی است، افزود: این اقدام سبب ساماندهی «امكان تحصیل كلان داده‌ها در مورد مشتریان خرد، كسب و كارهای نوآورانه« شده است.
وی گفت: بانك مركزی به عنوان پایشگر نظام پرداخت در تلاش است با اصلاح قوانین، دستورالعمل‌ها و فراهم كردن زیرساخت‌ها در عین حمایت از گسترش روش‌های نوین پرداخت، حقوق مشتریان از جمله حفظ حریم خصوصی این افراد در ساختار نوین نظام پرداخت نهادینه شود.
رئیس كل بانك مركزی در ادامه، گسترش شمول مالی را تلاشی برای افزایش دسترسی اقشار محروم به خدمات مالی خواند و اظهاركرد: تجارب جهانی نشان می‌دهد گسترش شمول مالی كمك بسیاری به مبارزه با فقر در كشورهای مختلف كرده است.
به گفته وی، گسترش زیرساخت‌های ارتباطی مبتنی بر اپراتورهای تلفن همراه، اینترنت و نیز گسترش شبكه‌های اجتماعی این فرصت را به وجود آورده است كه از این بستر برای گسترش شمول خدمات مالی به اقشار مختلف اجتماع بهره‌برداری شود.
** نیازهای نظام بانكی در بخش بانكداری الكترونیك
سیف در ادامه، تقویت كارایی نظام بانكی كشور از طریق بكارگیری فناوری‌های نوین و تسهیل سیستم‌های پرداخت را یكی از مهمترین اولویت‌های بانك مركزی برشمرد كه تحقق آن فقط با تامین زیرساخت‌های بانكداری الكترونیك مطابق با استانداردهای جهانی میسر است.
وی افزود: لزوم نقش آفرینی بانك مركزی در تامین زیرساخت‌های بانكداری الكترونیك بر كسی پوشیده نیست. در این زمینه، یكپارچه‌سازی و استانداردسازی زیرساخت‌ها، پرهیز از اتلاف منابع و ایجاد سامانه‌های موازی و استفاده از تجربه‌های بین‌المللی برای فراهم آوردن امكان نظارت و پایش مؤثر از طریق راهبری زیرساخت‌ها، همواره درنظر تصمیم‌گیران در بانك‌مركزی بوده است.
رئیس كل بانك مركزی افزود: از جمله مهمترین اقدامات و دستاوردهای بانك مركزی در زمینه فناوری اطلاعات می‌توان به مواردی همچون توسعه شبكه پرداخت الكترونیكی كشور (شاپرك)، طراحی و پیاده‌سازی سامانه‌های صدور یكپارچه الكترونیكی دسته چك (صیاد)، نظام مدیریت امنیت داده (نماد)، نظام هویت سنجی الكترونیك بانكی (نهاب) و توسعه سامانه مركز كنترل و نظارت اعتباری (مكنا) اشاره كرد.
** تحمیل هزینه به نظام بانكی بدلیل مكانیزه نبودن فرایند پذیرش چك
سیف یكی از پیش‌نیازهای عملكرد مناسب طرح چكاوك را ارتقای عوامل امنیتی و استانداردسازی طراحی و چاپ دسته چك برشمرد و گفت: در زمان حاضر به دلیل مكانیزه نبودن فرآیند پذیرش چك در سامانه چكاوك، هزینه‌های زیادی به جهت اشتباهات عملیات تصدیگری به نظام بانكی كشور وارد می‌شود.
وی خاطرنشان ساخت: بانك مركزی با هدف رفع این مشكلات، در حال طراحی و پیاده‌سازی سامانه صدور یكپارچه الكترونیكی دسته چك «صیاد» است.
رییس شورای پول و اعتبار، استانداردسازی و افزایش ضرایب امنیتی دسته چك با بهره‌گیری از استانداردهای روز دنیا را از مهمترین اهداف این طرح خواند.
به گفته وی، در نتیجه اجرای آن مدت زمان عملیات تصدیگری به طور محسوسی كاهش می‌یابد و در هنگام ورود اطلاعات در فرم‌های واگذاری چك در سامانه چكاوك با دقت بیشتر و میزان خطای كمتری همراه خواهد بود.
سیف، امضای دیجیتال را یكی از زیرساخت‌هایی دانست كه علاوه بر تسهیل مبادلات مالی، به ارتقای سطح امنیت تبادلات كمك شایانی می‌كند. بانك مركزی با درك این مهم مبادرت به راه اندازی نظام مدیریت امنیت داده (نماد) به عنوان بستری برای گواهی امضای دیجیتال در نظام بانكی كرده است.
رییس كل بانك مركزی یادآورشد: «خط مشی مركز گواهی» و «دستورالعمل اجرایی مركز گواهی» به عنوان دو سند راهبردی توسط بانك مركزی به بانك‌ها ابلاغ شده است.
وی افزود: در زمان حاضر دفاتر پیشخوان خدمات نماد، مستقر در شعب منتخب بانك‌های سراسر كشور، به مشتریان خود این خدمات را ارائه می‌دهند. استقرار این سامانه كه با همت و تلاش متخصصان كشور به نتیجه نشسته است می‌تواند در راستای تامین یك زیرساخت متمركز و در عین حال امن در شبكه بانكی نقش بسزایی داشته باشد.
** مزیت‌های «نهاب» در سیستم بانكی
رییس شورای پول و اعتبار طراحی و پیاده‌سازی پورتال سامانه نظام هویت سنجی الكترونیك بانكی (نهاب) را یكی دیگر از اقدامات مهم بانك مركزی در جهت تسهیل، تسریع و افزایش دقت در فرآیند ثبت درخواست‌‌های مشتریان بانكی عنوان كرد و گفت: با توجه به این كه این سامانه یك پایگاه داده متمركز را جهت احراز هویت مشتریان بانكی فراهم می‌سازد، بهره‌گیری از آن موجب تسریع در روند ارائه خدمات و افزایش دقت در فرآیند اعتبارسنجی مشتریان خواهد شد.
** بانك ملی در صدر صدور كارت‌های اعتباری مرابحه
سیف درباره ایجاد زیرساخت‌های لازم و توسعه كارت‌های اعتباری نیز گفت: بانك مركزی همواره در تلاش بوده است تا با بررسی تجربه‌های موفق بین‌المللی، پیش‌نیاز و الزامات اجرای طرح كارت اعتباری مرابحه را فراهم كند.
وی افزود: در این زمینه، دستورالعمل حسابداری كارت اعتباری مرابحه (كام) برای تبیین بهتر و اجرای درست و مطلوب‌تر اجرای طرح، شامل عملیات حسابداری و شیوه ثبت و ضبط رویدادهای مالی در شهریور امسال به شبكه بانكی ابلاغ شد.
وی با یادآوری اینكه طرح كارت اعتباری مرابحه با هدف تسهیل تامین مالی خرد در مهرماه امسال كلید خورد، ادامه داد: این محصول نوین نظام بانكی كه بر پایه عقد مرابحه صادر می‌شود، بتدریج جایگزین تسهیلات خرد بانك‌ها شده و با این ابزار مشكل فاكتورهای صوری تا حدود زیادی برطرف خواهد شد.
رئیس كل بانك مركزی ابراز امیدواری كرد با رواج سریع‌تر كارت‌های اعتباری، سطح رضایت مردم از نظام بانكی افزایش یابد.
به گفته وی، بر اساس آخرین آمارها، بانك ملی ایران با 75 درصد سهم از صدور كارت‌های اعتباری در رتبه اول جدول صادركنندگان كارت‌های اعتباری در بین بانك‌های كشور قرار دارد.
رییس شورای پول و اعتبار با بیان اینكه مدت زمان كوتاهی از اجرایی شدن این طرح می‌گذرد، نمی‌توان به طور قطع درباره كارایی این طرح و شیوه عملكرد بانك‌ها تحلیل دقیقی ارائه داد.
وی تاكید كرد:آنچه اهمیت دارد آن است كه سیستم بانكی باید همسو با افزایش جذابیت و استقبال بیشتر مردم از این خدمت، هم جهت با استانداردها و روش‌های بین‌المللی حركت كند.
سیف تاكید كرد كه این امر مستلزم تغییر نگاه بانكداران به مقوله كارت اعتباری است.
به گفته وی، نكته قابل تامل دیگر «توجه به بحث فرهنگ‌سازی و تغییر رفتار مشتریان و متناسب‌سازی آن با استانداردهای معتبر بین‌المللی است.»
اقتصام**2025** 2023** خبرنگار: لیلا جودی ** انتشاردهنده: لطیف نكوئی
تهران-ایرنا- رییس كل بانك مركزی گفت: سامانه صدور یكپارچه دسته چك 'صیاد' برای انسجام و یكپارچه سازی در صدور دسته چك بانكی در دست طراحی است.
