گام رو به جلوی رهبران كابل در مسیر حسن همجواری با ایران

عبدالله عبدالله، رییس اجرایی دولت وحدت ملی افغانستان با همراهی شماری از مقام های این كشور، صبح امروز وارد تهران شد. اگرچه پیش از این رهبران كابل و شماری از سیاستمداران افغانستان درگذشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی را به دولت و ملت ایران تسلیت گفته اند اما عبدالله عبدالله در راس هیاتی به منظور شركت در مراسم ترحیم رییس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام به ایران آمده است.
عبدالله در این سفر «سید فاضل سانچاركی» مشاور فرهنگی، «سرور دانش» معاون دوم رییس جمهوری، «صلاح‌الدین ربانی» وزیر امور خارجه، «محمد محقق» معاون ریاست اجرایی و وزیران حمل و نقل، توسعه روستایی، مشاوران و شماری از خبرنگاران را به همراه دارد.
قرار است رییس اجرایی دولت افغانستان و هیات همراه، در این سفر با مقام های ارشد جمهوری اسلامی ایران نیز دیدار و درباره گسترش و تعمیق همكاری های دوجانبه در زمینه های مختلف گفت وگو كنند.
وی دیروز در دیدار هیات رسانه ای ایران اعزامی به كابل اظهار كرد: افغانستان به دلیل روابط نیك تاریخی و بر اساس حسن همجواری و احترام مقابل با جمهوری اسلامی ایران، خواستار تقویت همكاری های دوجانبه است. به گفته وی، حكومت وحدت ملی با وجود چالش ها و مشكلات، دستاوردهای قابل ملاحظه ای دارد و برای تقویت فرصت های اقتصادی در منطقه ای و استفاده از فرصت های كلان اقتصادی در داخل كشور، نیازمند همكاری كشورهای همسایه به ویژه ایران است تا فرصت های دوجانبه و چندجانبه در منطقه باعث تحرك و رشد اقتصادی شود.
دو كشورِ ایران و افغانستان به واسطه برخورداری از اشتراك های دیني، فرهنگی، تاریخی و زبانی، از دیرباز روابط نزدیكی بر اساس حسن همجواری داشته اند. به رغم وجود 950 كیلومتر مرز مشترك میان این 2 همسایه، طی سالیان اخیر منازعه و اختلافی جدی بین تهران و دولت های قانونی كابل بروز نیافته است.
در اواخر دهه هفتاد میلادی هنگامی كه ارتش اتحاد جماهیر شوروی‌‌ به افغانستان تجاوز كرد، ایران یكی از نخستین كشورهایی بود كه تهاجم نظامی به این كشور را تجاوز صریح و خلاف تمام اصول بین‌المللی خواند و آن را به شدت محكوم كرد و با مهمان نوازی، دروازه‌های مرزی خود را به روی مهاجران افغان گشود.
در پنج سال دوره حاكمیت طالبان، ایران از جبهه متحد شمال یا همان ائتلاف متحد اسلامی ملی برای نجات افغانستان حمایت كرد. به دنبال سقوط حكومت خودخوانده طالبان در سال 2001، روابط تهران و كابل بار دیگر به حالت عادی درآمد و آمد و شد های دیپلماتیك میان مقامات بلندپایه دو طرف از سر گرفته شد. در این دوره، با وجود حضور نظامی آمریكا در افغانستان، تهران و كابل روابط عادی و حسنه داشتند.
با روی كار آمدن دولت یازدهم در سال 1392، بهبود روابط و ارتقای سطح همكاری های اقتصادی، تجاری و سیاسی-امنیتی با همسایگان در دستور كار دولتمردان قرار گرفت. دولت «حسن روحانی» همواره توجه ویژه ای به موضوع تعامل با جهان بخصوص روابط با همسایگان بر اساس حسن همجواری مبذول داشته است. از این رو پس از تشكیل «دولتِ وحدتِ ملیِ» افغانستان در تاریخ سی ام شهریور ماه سال 1393، فصل جدیدی در روابط ایران و همسایه شرقی گشوده شد.
جمهوری اسلامی ایران به اذعان مقام های افغانستان در طول این سال ها همواره كمك های شایانی در راستای بازسازی زیر ساخت های این كشور، برقراری امنیت و همچنین مبارزه با گروه های تروریستی داشته است كه نه تنها امنیت افغانستان بلكه منطقه و بخصوص مرزهای شرقی كشورمان را تهدید می كنند. این رویكرد برآمده از سیاست خارجی است كه پایه در احترام متقابل و تلاش برای تعامل و حفظ همكاری های مشترك با واحدهای ملی به ویژه كشورهای همسایه دارد.
در حال حاضر و در فضای پسابرجام ظرفیت های بسیاری برای گسترش همكاری و استفاده از فرصت ها و نیز رفع چالش ها و معضلات مشترك وجود دارد. بدون شك از مهم ترین چالش های 2 كشور در برهه كنونی، افزون بر مساله قاچاق مواد مخدر، خطر گسترش افراط گرایی است. افزایش حضور داعش در افغانستان، تعمیق و گسترش همكاری های امنیتی 2 كشور را گریز ناپذیر كرده است. در این میان و از دید شماری از ناظران، با توجه به شكست های سنگین داعش در عراق و سوریه، احتمال می رود برخی نیروهای داعش به افغانستان سرازیر شوند. با توجه به اهمیت مقابله با تروریست های تكفیری، همكاری های تهران و كابل در این زمینه می تواند ثمربخش باشد.
پرواضح است كه آمد و شدهای دیپلماتیك بین مقام های 2 كشور همسایه درتقریب دیدگاه های آنها بسیار اثرگذار است. پیش تر نیز در دی ماه سال گذشته عبدالله عبدالله، سفری چهار روزه به تهران داشت و از منطقه آزاد چابهار دیدن كرد و از توسعه ظرفیت های این بندر و واگذاری زمین به سرمایه گذاران افغانستانی برای ترانزیت كالا از این منطقه ابراز خرسندی كرد. همچنین، در سفر خرداد ماه سال جاری «محمد اشرف غنی» رییس جمهوری افغانستان به ایران، موافقتنامه سه جانبه ای را برای توسعه بندر چابهار میان ایران، هند و افغانستان در تهران به امضا رسید. این یكی از مهم‌ترین گام‌های است كه ایران، هند و افغانستان در راستای تقویت همكاری‌های مشترك اقتصادی منطقه ای برداشتند. افغانستان در خشكی محصور شده و به دریا راه ندارد و سرمایه گذاران افغانستانی برای انتقال ارزان تر و سریع تر كالاهای وارداتی و صادراتی خود علاقمند به استفاده از منطقه آزاد چابهار هستند.
فرجام سخن اینكه حضور عبدالله عبدالله در ایران را در برهه كنونی می توان گامی رو به جلو برای توسعه همكاری ایران و افغانستان و رفع چالش هایی دانست كه پیش روی 2 كشور وجود دارد. در این میان مختصات فضای پسابرجامی می تواند به گسترش همكاری های تهران و كابل در زمینه های مختلف یاری رساند.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
خبرنگار: سمانه سعادت**انتشاردهنده: سیدمحمد موسی كاظمی **پژوهشم** 9403**9279