در ادامه اين مطلب مي خوانيم: به نحوي كه رقابت فزايند‌اي ميان كشورها و به‌ويژه كشورهاي در حال توسعه آسيايي براي جذب گردشگران سلامت آغاز شده و گردشگري سلامت در كشورهاي درحال توسعه نيز رونق بيشتري يافته است و ايران نيز قرار است در افق سال 1400 خورشيدي، يكي از قطب‌هاي اصلي گردشگري سلامت در منطقه باشد و از رهگذر آن نه فقط از خروج ارز جلوگيري شود، بلكه درآمد ارزي قابل توجهي هم نصيب كشورمان كند.
** گردشگري سلامت در مشهد
مشهدالرضا سالانه بيش از 3 ميليون زائر خارجي و 6 هزار گردشگر سلامت را ميزباني مي‌كند كه از كشورهاي مسلمان‌نشين و به‌ويژه عراق، ازبكستان، تاجيكستان، قزاقستان، افغانستان، پاكستان و كشورهاي ديگري مثل ارمنستان، به ايران سفر مي‌كنند.
زهره رنگ‌آميز، خبرنگار روزنامه اطلاعات درباره وضعيت گردشگري سلامت در مشهد مقدس مي‌نويسد:كارشناسان گردشگري سلامت در خراسان رضوي معتقدند كه اين استان در نيمه راه دستيابي به اهداف خدمت‌رساني مطلوب به گردشگري سلامت قرار دارد و ارتقاي دانش تخصصي پزشكان و پرستاران، دستيابي به استانداردهاي جذب گردشگري سلامت و دريافت هزينه‌هاي مناسب، افق‌هاي اقتصادي و فرهنگي تازه‌اي را به روي اين شهر گشوده است.
در حال حاضر 16 شركت گردشگري سلامت در مشهد فعال‌اند و خدمات چندين بيمارستان اين شهر به بيماران نيز در سطح هتل‌هاي 5 ستاره است.
وي كه براي بررسي وضعيت خدمت‌رساني مراكز درماني دولتي و خصوصي مشهد به بيماران خارجي، به عيادت آنان در چند بيمارستان مطرح مشهد رفته است، يادآور مي‌شود: بيمارستان امام رضا(ع) از قديمي‌ترين بيمارستان‌هاي مشهد است كه مورد توجه بيماراني ازديگر كشورها هم قرار دارد.
در بخش اطفال بيمارستان امام رضا(ع) با خانواده «طغاي علي‌اف» از كشور ازبكستان آشنا مي‌شوم كه كودك خود را براي تشخيص و درمان بيماري عفوني بستري
كرده اند؛ خانواده «محمود» كه از تشخيص بيماري فرزندشان در كشور خود نااميد شده اند، مشهد را براي مداواي او انتخاب كرده‌اند.
متاسفانه «محمود» توموري ميان قلب و شش خود دارد و پزشكان بيمارستان با نمونه برداري تشخيص مي‌دهند كه بدخيم يا خوش خيم است. مادرش كه پسري 2ساله نيز دارد و باردار هم هست، به خبرنگارروز نامه اطلاعات مي‌گويد: همه چيز خوب است، فقط «محمود» غذاي بيمارستان را دوست ندارد و پدرش در محل اسكان ما غذاي محلي مي‌پزد و براي او مي‌آورد.
هرچند زبان فارسي ميان ما مشترك است،اما اين خانواده براي ترجمه از زهرا كريمي، دانشجوي ادبيات دانشگاه فردوسي مشهد و از بستگان‌اش كمك مي‌گيرد و او هم در مورد هزينه‌هاي درماني ابراز نارضايتي مي‌كند كه چرا 3 برابر بيماران ايراني بايد بپردازند؟
** ترجمه اشتباه، درمان اشتباه
از خانواده «طغاي‌اف» خداحافظي و براي سلامت محمود دعا مي‌كنم و در ادامه بازديد از وضعيت بيماران خارجي،در بخش نفرولوژي بيمارستان امام رضا با «علي كاظم» از كشور عراق گفتگو مي‌كنم.
او 35 ساله، پدر 5 فرزند و كشاورزي است كه از شهر «حله» عراق به مشهد آمده است. علي كاظم از بيماري كليه رنج مي‌برد و دياليز مي‌شود و به اميد درمان نهايي به مشهد سفر كرده است، او در يك هفته‌اي كه ميهمان مشهدي‌ها بوده، ازخدمات پزشكان اين شهر راضي است، اما تفاوت هزينه‌هاي درمان برايش جاي سئوال دارد.
«هديه جابر» مترجم همراه اين بيمارعراقي، به بستر شدن 6 روزه «علي كاظم» اشاره مي‌كند و مي‌گويد: اگر طول درمان را براي اين بيماران كوتاه كنند، بسيار خوب است، زيرا اقامت طولاني مدت براي آنها هزينه‌هاي جانبي بيشتري را دارد. آقاي «علي كاظم» در مدت بستري بودن 3 مرتبه دياليز شده است، اما به دليل هزينه‌هايش ديگر نمي‌تواند در مشهد بماند.
خانم جابر همچنين بر ضرورت حضور مترجم همراه بيماران تاكيد مي‌كند و مي‌افزايد: ترجمه اشتباه به درمان اشتباه مي‌انجامد. او همچنين مي‌گويد: خوب است به «همراه» بيماران خارجي اجازه حضور در كنارآنان را بدهند؛ بيمار درد دارد و غربت و تنهايي هم روحيه اش را تضعيف مي‌كند.
براي ديدار با ديگر بيماران خارجي، از بيمارستان‌هاي داراي واحد گردشگري سلامت سراغ مي‌گيرم، بيمارستان مهر حضرت عباس(ع) استانداردهاي لازم را براي پذيرش بيماران خارجي كسب كرده است و در اين مركز به عيادت «كريم لطيف ضامن» ديگر بيمار عراقي مي‌روم؛ او با لهجه عربي مي‌گويد: «خيلي عالي، پرستاران و دكترها خيلي عالي»، و ياسري، مترجم همراهش ادامه مي‌دهد: اينجا از ايرانيان 30 هزارتومان حق‌ويزيت مي‌گيرند واز عراقي‌ها80 هزار تومان؛ اما وقتي ايرانيان به عراق مي‌آيند، ما از آنان پذيرايي ويژه داريم، اينجا بعضي داروخانه‌ها بفهمند بيمار خارجي است 2 برابر ازاو مي‌گيرند، الان همين بيمار برود لبنان مستشفي آمريكايي خوب است، برود هند پزشك خوب هست، اما مي‌آييم مشهد تا در يك كشور مسلمان مداوا شويم.
**آنژيوگرافي قلب بيماران خارجي
در ادامه بازديد از بيمارستان مهر حضرت عباس(ع)، سري به واحد توريسم درماني مي‌زنم و با خانم مشكاني، مسئول اين واحد گفتگويي كوتاه دارم. او در مورد روند پذيرش بيماران خارجي مي‌گويد: آنان از لحظه ورود، خارج از نوبت پذيرش مي‌شوند و پزشك گردشگري آنان را ويزيت مي‌كند، آزمايش‌ها هم بدون نوبت انجام مي‌شود و بيمار براي بستري به بخش انتقال مي‌يابد و تا زمان ترخيص، اتاق خصوصي با حضور همراه در اختيار اواست و من هم دائما به بيماران خارجي سركشي مي‌كنم.
مسئول واحد گردشگري سلامت بيمارستان مهرنيز مي‌گويد: ماهانه حدود 40 بيمار خارجي از كشورهاي تاجيكستان و ازبكستان و همچنين عراق و ساير كشورهاي عربي در اين بيمارستان پذيرش مي‌شوند و به ترتيب متقاضي آنژيوگرافي قلب، جراحي هاي
زيبايي و مغز و اعصاب هستند.
** ويزاي گردشگران خارجي
احمد ديناري - رئيس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري مشهد در گفتگو با خبرنگار روزنامه اطلاعات تاكيد مي‌كند: طبق مطالعات جهاد دانشگاهي مشهد ميزان رضايت مندي بيماران خارجي از كيفيت و قيمت واحدهاي اقامتي ارتقا يافته است و هتل‌هاي مشهد استانداردهاي خود را براي اقامت بيماران خارجي بالا برده اند.
وي يادآوري مي‌كند: افزايش مدت اعتبار ويزاي گردشگران خارجي از جمله تسهيلات مرتبط است.
وي در خصوص نقش گردشگري سلامت در ارزآوري و رونق گردشگري شهر مشهد مي‌گويد: گردشگري سلامت مي‌تواند به عنوان گردشگري مكمل زيارتي مطرح شود، به طوري‌كه ميزان و ميانگين هزينه كرد گردشگران سلامت در مشهد3 برابر گردشگران عادي و حدود5 هزار دلار به ازاي هر نفر است و اگر بتوانيم فقط به 10 درصد از يك ميليون و 500 هزار گردشگر خارجي مشهد در طول سال خدمات درماني را ارائه دهيم، حدود 750 ميليون دلاردر در آمد خواهيم داشت كه اقتصاد و وضعيت اشتغال در مشهد را متحول خواهد كرد.
ديناري ادامه مي‌دهد: گردشگري سلامت در حقيقت نوعي از گردشگري مولد است و تحقق اعطاي پاداش‌هاي 140 دلاري به دفاتر خدمات مسافرتي تورآور به ازاي وارد كردن هر نفر گردشگر سلامت، موجب رونق اين شاخه از صنعت گردشگري در مشهد مي‌شود.
به گفته ديناري، فعاليت اصلي در بازاريابي گردشگري سلامت اين است كه گردشگران در مبدا شناسايي شوند، اما آنچه كه عملا اكنون اتفاق مي‌افتد، شناسايي گردشگران سلامت در مقصد است و 90 درصد آنها در واحدهاي اقامتي خودشان به منظور انجام عمل‌هاي زيبايي، چكاپ و فعاليت‌هاي پزشكي مراجعه مي‌كنند كه البته كار سختي به شمار نمي‌رود.
رئيس سازمان ميراث فرهنگي مشهد درباره كشورهايي كه بيماران‌شان به منظور درمان به مشهد مي‌آيند، مي‌گويد: كشورهاي حوزه خليج فارس بخشي از گردشگران ايران را به خود اختصاص مي‌دهند كه البته از گردشگران سلامت كشورهاي بحرين و عربستان به دليل اتفاقات پيش آمده، كاسته شده است، از كشورهاي عراق و افغانستان و نيز آسياي ميانه و به‌خصوص تركمنستان و قزاقستان، بيشتر به منظور عمل‌هاي زيبايي به مشهد سفر مي‌كنند.
به گفته وي، بر اساس تحقيقي كه در پژوهشكده گردشگري جهاد دانشگاهي مشهد انجام شده است، «كيفيت» براي 58 درصد گردشگران سلامت ملاك داوري است و 16 درصد آنان مشهد را به دليل ارزان بودن خدمات پزشكي، انتخاب كرده‌اند.
وي به موانع بازاريابي صنعت گردشگري سلامت اشاره مي‌كند و مي‌افزايد: عوامل سياسي و اقتصادي كه در بسياري از موارد وقوع آنها در اختيار ما نيست، مقررات اداري، فعاليت‌هاي افراد غيررسمي در اين بازار، نبود راهبرد و استراتژي مشخص در استان، ضعف در تبليغات و اطلاع‌رساني و نازل بودن زيرساخت‌هاي فيزيكي در استان از جمله مشكلات گردشگري سلامت در مشهد است.
** برندهاي جهاني گردشگري سلامت
بهروز جعفرآبادي- مسئول گردشگري سلامت دانشگاه علوم پزشكي مشهد نيز در گفتگو با زهره رنگ‌آميز، خبرنگار روزنامه اطلاعات، با اشاره به اين كه بيمارستان‌ها در دسته‌بندي‌ها به‌خصوصي، دولتي و خيريه تقسيم مي‌شوند، مي‌افزايد: بيمارستان‌هاي دانشگاه علوم پزشكي مشهد از سيستم‌هاي آموزشي و پايه‌اي قوي برخوردارند و از آنجا كه تيپ يك و معتبرشناخته شده‌اند در تمامي حوزه‌هاي تشخيصي، درماني و خدمات پزشكي، فعال‌اند و ظرفيت بالايي دارند.
وي با بيان اينكه شهر مشهد و بيمارستان‌هاي رضوي و ثامن‌الائمه در گردشگري سلامت برندي جهاني شده‌اند؛ مي‌افزايد: اغلب بيماران از كشورهايي مانند عراق، تاجيكستان و ازبكستان براي مداواي سرطان و جراحي‌هاي قلب و چشم به مشهد سفر مي‌كنند، كيفيت خدمات و هتلينگ در بيمارستان‌هايي كه مجوز پذيرش گردشگران سلامت و ايجاد واحدهاي IPD را دريافت كرده‌اند، مطلوب است. تاكنون 7 بيمارستان رضوي، مهر حضرت عباس(ع)، بنت‌الهدي، جوادالائمه، سينا، پاستور نو و طالقاني مجوز راه‌اندازي واحد IPD را گرفته‌اندو 3 بيمارستان قائم، آريا و امام زمان(عج) نيز تا پايان سال مجوزهاي لازم را دريافت مي‌كنند؛ همچنين بيمارستان‌هاي فارابي، امام رضا(ع) و مهرگان در حال تكميل زير ساخت‌هاي خود هستند.
وي با اشاره به اينكه در بيمارستان‌هاي جوادالائمه، مهر، بنت‌الهدي و سينا سوئيت‌هايي براي اقامت همراهان بيمار در نظر گرفته شده است؛ تاكيد مي‌كند: از اهداف ديگر راه اندازي اين واحد در بيمارستان‌ها، حفظ حريم خصوصي بيماران خارجي وتوجه به شعائر مذهبي و سنت‌هاي آنان است. در دستورالعمل گردشگري سلامت نيز تاكيد شده است كه در واحدهاي IPD مترجم بايد حضور داشته باشد و پرستاران اين حوزه به زبان‌هاي عربي و انگليسي مسلط باشند كه خوشبختانه مراكز درماني مشهد به اين سمت رفته‌اند.
جعفرآبادي با بيان اين مطلب كه بيماران آگاهانه فرم‌هاي پذيرش را امضا مي‌كنند و وجود مترجم براي انتقال مفاهيم به آنان ضروري است، مي‌گويد: تعرفه‌هاي گردشگري سلامت در سطح استان خراسان رضوي به 3 دسته دولتي، خصوصي و خيريه تقسيم مي‌شود و براي جلوگيري از هدررفت منابع بيمارستاني، حفظ حقوق بيماران ايراني و وضعيت كشورهاي منطقه، هزينه‌هاي مداواي بيماران خارجي تنظيم شده و تعرفه‌هايش به تصويب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي رسيده است. همچنين هزينه‌هاي بيمارستان هاي خصوصي تقريباً 2 برابر مراكز درماني خيريه است.
از سوي ديگر اتباع خارجي كه كارت اقامت در ايران را دارند، مشمول تعرفه‌هاي اتباع ايراني مي‌شوند و برخي بيماران زيارتي كه به صورت اورژانس به بيمارستان‌هاي مشهد مراجعه مي‌كنند، پس از ياري گرفتن در واحد مددكاري، هزينه‌هايشان را مي‌پردازند. مؤسسات خيريه مشهد نيز به بيماران خارجي كمك مي‌كنند و به عنوان مثال، مؤسسه محك چندين بيمار كودك خارجي تحت پوشش را مداوا مي‌كند.
** سرمايه‌گذاران خارجي
بر اساس برنامه زمانبندي، خدمات در حوزه درمان بيماران خارجي تا سال 1396 به تدريج در بيمارستان‌ها، مراكز جراحي محدود، كلينيك‌هاي تخصصي و سپس مطب‌هاي بخش خصوصي ارتقا مي‌يابد.
مسئول گردشگري سلامت دانشگاه علوم پزشكي مشهد، با بيان مطلب بالا مي‌افزايد: تاكنون برخي از سرمايه‌گذاران داخلي و خارجي از حوزه درمان بيماران خارجي استقبال كرده‌اند و چندين مذاكره از جمله با سرمايه گذاراني از ايتالياو كره جنوبي در اين خصوص انجام شده است.
وي همچنين مي‌گويد: اولويت بيماراني كه به ايران و مشهد سفر مي‌كنند، جراحي‌هاي زيبايي، پوست و مو است وهمچنين جراحي‌هاي قلب، چشم و خدمات دندان‌پزشكي در اولويت قرار دارند و به تازگي براي مداواي نازايي، ارتوپدي و جراحي اطفال هم بيماراني مراجعه كرده‌اند.
جعفرآبادي با اشاره به اين مطلب كه رقابتي بودن هزينه‌ها، كيفيت بالاي خدمات و تشخيص‌هاي درست درماني پزشكان، سبب شده است بيماراني از كشورهاي همسايه به بيمارستان‌هاي مشهد مراجعه كنند، مي‌گويد: در مشهد افزايش بار مالي خدمات رساني به بيماران زيارتي، مسأله‌اي است كه بايد مورد توجه مقامات كشوري قرار بگيرد و مشهد را شهري ملي و فراملي در حوزه سلامت بدانند، تا پوشش هزينه‌هاي زائران داخلي و خارجي از سرانه سلامت مردم اين شهر صورت نگيرد و گردشگري سلامت به عنوان فرصت براي ارتقاي حوزه درمان به‌كار گرفته شود.
وي بيان مي‌كند: دانشگاه علوم پزشكي مشهد در شمار معدود دانشگاه هاي كشور است كه تعرفه‌هاي مداواي بيماران خارجي را به صورت كارشناسي و با در نظر گرفتن نرخ‌هاي منطقه‌اي، بيمارستان‌هاي خصوصي، خيريه و دولتي تعيين كرده و به تصويب رسانده است كه الگوي ساير شهرهاي كشور نيز شده است.
** آمار بيماران خارجي ا ستان
جعفرآبادي با بيان اينكه در حوزه اطلاع‌رساني بايد تبليغات و بازاريابي به بخش خصوصي واگذار شود و نهادهاي دولتي بسترساز آن باشند؛ ابراز مي‌‌دارد: از وظايف شركت‌هاي گردشگري سلامت، ايجاد دفاتر نمايندگي در كشورهاي هدف است و نيز انتشار نشريات اقتصادي و گردشگري استان و ويژه‌نامه‌هايي در اين حوزه، در دستوركار قرار گرفته و در هتل‌ها و مكان‌هاي اقامتي، در دسترس گردشگران است.
همچنين سايت «وبدا» به 3 زبان خارجي فعال است و «پنجره گردشگري سلامت» نيز با همكاري بخش خصوصي راه‌اندازي مي‌شود تا همه ارائه‌دهندگان خدمات در يك مرجع رسمي معرفي و تبديل به برند گردشگري سلامت شوند.
جعفرآبادي به فعاليت هاي مراكز درماني شهرهاي سرخس، تايباد و تربت‌جام در خراسان رضوي در حوزه گردشگري سلامت اشاره مي‌كند و مي‌گويد: آمار سالانه پذيرش بيماران خارجي در بيمارستان‌هاي تحت پوشش دانشگاه علوم پزشكي مشهد در سطح استان 6 هزار بيمار بستري و آمار پذيرش بيماران سرپايي تقريباً 2 برابر آنان است كه در مطب‌ها و كلينيك‌هاي تخصصي خدمات مي‌گيرند و در مجموع شمار بيماران سرپايي و بستري حدود 18 هزار نفر برآورد مي‌شوند.
وي با بيان اين مطلب كه دانشگاه علوم پزشكي مشهد در اجراي برنامه‌هاي گردشگري سلامت از نظر انطباق با برنامه عملياتي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي پيشرو و روند كار آن مطلوب است، مي‌گويد: وقتي تمامي خدمات به صورت همه جانبه ارتقا كيفيت داشته باشد قطعا خراسان رضوي در حوزه گردشگري سلامت «برند» مي‌شود. اين استان به دليل برخورداري از ميليون‌ها زائر، ظرفيت و فرصت‌ها ي بسياري براي رونق گردشگري سلامت را در اختيار دارد كه با ارائه خدمات درخور، دريافت هزينه‌هاي مناسب، و رعايت استانداردهاي جهاني، مي‌توان جذب گردشگران سلامت در اين استان را به نحو چشمگيري افزايش داد.
منبع: روزنامه اطلاعات، 1395.11.7
انتشار دهنده: سيدمحمد موسي كاظمي
**گروه اطلاع رساني**9117**9165**9279
تهران- ايرنا- روزنامه اطلاعات با درج گزارشي نوشت: گردشگري سلامت امروزه به عنوان يكي از صنايع درآمدزا و رقابتي در دنيا مطرح است و از حوزه‌هاي نوين صنعت پيشرفته گردشگري محسوب مي‌شود و از اين رو دولت‌ها به بهره‌مندي از مزاياي اقتصادي اين صنعت، علاقه‌مندند.
