به گزارش ايرنا، طبق استانداردهاي پزشكي، ميزان گلوكز خون تصفيه شده براي ديابتي هاي غيرباردار در هنگام صبح و قبل از صرف صبحانه بايد بين 70 تا 130 ، 2 ساعت بعد از صرف غذا كمتر از 180 و همچنين هموگلوبين A1C آنها بايد كمتر از 7 باشد.
يك برنامه غذايي سالم و مناسب ديابتي ها و همچنين داشتن فعاليت بدني روزانه مي تواند تا حد قابل توجهي به كنترل قند و چربي خون اين افراد و داشتن زندگي سالم و طول عمر طبيعي كمك كند.
** ديابت
ديابت نوعي اختلال در سوخت و ساز بدن است كه در آن انسولين به مقدار كافي در بدن وجود ندارد و يا انسولين موجود قادر نيست وظيفه خود را به درستي انجام دهد كه در نتيجه به علت وجود مقاومت در برابر آن، قند خون بالا مي رود.
انسولين هورموني است كه توسط سلول‌هاي 'بتا' موجود در پانكراس ترشح مي شود و وظيفه اصلي آن كاهش قندخون است. پانكراس نيز يكي از غدد دستگاه گوارش است كه در پشت معده قرار دارد، بالا بودن قند خون در درازمدت سبب بروز عوارض در سيستم قلب و عروق، كليه‌ها، چشم و سلسله اعصاب مي شود.
ديابت شامل ديابت نوع يك و ديابت نوع 2 است؛ ديابت نوع يك در اثر كمبود و يا نبود انسولين در بدن به وجود مي آيد؛ بنابراين افراد مبتلا به ديابت نوع يك بايد انسولين دريافت كنند.
ديابت نوع يك كه به آن ديابت جواني نيز مي گويند، بيشتر در كودكان و نوجوانان ديده مي شود.
ديابت نوع 2 در اثر اختلال در ترشح انسولين در افراد بزرگسال رخ مي دهد و افراد مبتلا به اين نوع ديابت اغلب توان كنترل بيماري خود را از طريق ورزش و رژيم غذايي مناسب دارند.
ديابت حاملگي نيز نوع ديگري از ديابت است كه به طور ناگهاني در زمان بارداري بروز مي كند.
دكتر ناصر كلانتري دانشيار دانشكده علوم تغذيه و صنايع غذايي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي روز جمعه در گفت و گو با خبرنگار علمي ايرنا، روش هاي ساده اي را براي رژيم غذايي مناسب جهت كنترل قند، چربي و فشار خون بالا براي مبتلايان به ديابت ارائه كرد و گفت: مبتلايان به ديابت بايد از رژيم غذايي كم چرب، كم كلسترول، با پروتئين متوسط، پرفيبر و پر سبزي با سديم و شكر متوسط استفاده كنند و از مصرف چربي هاي اشباع شده، ترانس و كلسترول كه هر سه براي سلامت آنها مضر است، پرهيز كنند.
وي با بيان اينكه چربي اشباع شده در اقلام حيواني حيواني مانند گوشت، محصولات لبني كامل، روغن نخل و نارگيل وجود دارد، افزود: چربي هاي اشباع سطح كلسترول را بيشتر از هر مولفه ديگري بالا مي برند.
كلانتري در مورد مصرف تخم مرغ گفت: ديابتي ها فقط مي توانند سفيده تخم مرغ را مصرف كنند و بايد از مصرف زرده آن پرهيز كنند.
** چربي ها
به گفته دانشيار دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، روغن گياهي مانند ذرت، دانه كتان، دانه سويا، كلزا و آفتابگردان، زيتون، آووكادو، بادام، كانولا و بادام زميني غني از چربي هاي غيراشباع هستند و مصرف متعادل آنها براي ديابتي ها ضرري ندارد.
كلانتري ادامه داد: اما چربي هاي ترانس شكلي مضر از چربي هاي غيراشباع هستند كه كلسترول LDL و كلسترول توتال را افزايش مي دهند.
وي به مبتلايان به ديابت توصيه كرد كه برچسب هاي مواد غذايي را از نظر چربي ترانس بررسي كنند و اگر غذايي حاوي چربي ترانس بود، مصرف آن را محدود كنند.
** چگونه مصرف چربي اشباع، چربي ترانس و كلسترول را كاهش داد
* لبنيات
كلانتري در خصوص نحوه كاهش مصرف چربي هاي مضر كه در لبنيات، روغن ها و گوشت هاي قرمز وجود دارد، گفت: افراد ديابتي بايد شير كم چرب را جايگزين شير كامل كنند، ماست كم چرب را جايگزين خامه، خامه ترش و مايونز و همچنين پنير كم چرب را جايگزين پنير چرب يا پنير خامه اي كنند.
وي در مورد مصرف بستني ها نيز توصيه كرد كه از بستي هاي ساده به جاي انواع غني شده آن استفاده شود.
* چربي ها و روغن ها
دانشيار دانشكده علوم تغذيه و صنايع غذايي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي گفت: ديابتي ها بايد به جاي كره و مارگارين معمولي، از مارگارين رژيمي استفاده كنيد كه چربي اشباع كمتري دارد.
كلانتري افزود: بايد سعي شود كه غذاهاي افراد ديابتي به جاي روغن آشپزي با يك قاشق روغن غيراشباع پخته شود، همچنين غذاها عمدتا آب پز باشد و به جاي سالادهاي حاوي چربي بالا، از سالادهاي كم چرب و به جاي سس از عصاره ليمو، نمك و فلفل استفاده كنند.
* گوشت
وي در خصوص مصرف گوشت ها نيز گفت: لازم است ديابتي ها مصرف گوشت قرمز را در حد 90 گرم (به اندازه نصف كف دست) محدود كنند.
كلانتري افزود: گوشت فاقد چربي مانند گوشت كبابي سر و دست، گوشت بناگوش، گوشت ران بره و گوساله به گوشت چرب ارجحيت دارد و بهتر است مبتلايان به ديابت از اين نوع گوشت هاي قرمز استفاده كنند.
وي در مورد نحوه طبخ گوشت نيز روش هاي آشپزي كم چرب مانند كباب كردن يا بريان كردن را بهتر از سرخ كردن دانست.
* ماكيان
كلانتري در خصوص مصرف گوشت ماكيان نيز مصرف جوجه كباب شده را گزينه خوبي براي ديابتي ها خواند و تصريح كرد كه اين بيماران از مصرف پوست ماكيان اجتناب كنند.
* ماهي
همچنين به گفته دانشيار دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، اغلب ماهي ها چربي و كالري كمتري دارند و ماهي هايي كه كمي چرب تر هستند مانند سالمون، خالخالي، قزل آلاي رودخانه، شاه ماهي و ساردين حاوي امگا 3 هستند كه بيماران ديابتي را در مقابل بيماري هاي قلبي محافظت مي كنند.
كلانتري افزود: بنابراين مصرف ماهي براي ديابتي ها ضرري ندارد به شرط آنكه ماهي را به جاي سرخ كردن به صورت بخارپز، كباب شده يا آب پز مصرف كنند.
** ميزان مناسب چربي
دانشيار دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي در مورد ميزان مناسب چربي خون ديابتي ها اظهار كرد: به طور كلي كلسترول توتال ديابتي ها بايد زير 200 ميلي گرم در دسي ليتر، كلسترول LDL زير 100 ميلي گرم در دسي ليتر، كلسترول HDL بالاي 40 ميلي گرم در دسي ليتر براي مردان و بالاي 50 ميلي گرم در دسي ليتر براي زنان و تري گليسريد زير 150 ميلي گرم در دسي ليتر باشد.
كلانتري افزود: بنابراين لازم است در صورت صلاحديد پزشك معالج، حداقل يك بار در سال سطح چربي هاي افراد ديابتي تحت بررسي قرار گيرد.
** پروتئين ها
وي با تاكيد بر مصرف محدود پروتئين در افراد ديابتي گفت: همه منابع حيواني و گياهي حاوي پروتئين هستند؛ بنابراين ديابتي ها براي تغذيه سالم بهتر است پروتئين را از منابعي تامين كنند كه چربي، كالري و كلسترول كمي دارند.
كلانتري ادامه داد: گوشت قرمز، تخم مرغ، شير و پنير منابع غني از پروتئين هستند اما چربي اشباع شده بالايي دارند؛ بنابراين اگر از اين منابع استفاده مي شود، بهتر است نوع كم چرب آنها را انتخاب كنند.
وي گفت: بهترين نوع پروتئين براي ديابتي ها، جوجه بدون پوست، ماهي و صدف است؛ ماهي و صدف نسبت به گوشت قرمز چربي اشباع شده كمتري دارند.
كلانتري ادامه داد: ديابتي ها همچنين مي توانند پروتئين لازم بدن خود را با مصرف حبوباتي مانند لوبيا، نخود و عدس، سبزي ها و غلات تامين كنند؛ اين منابع چربي كمي دارند و فاقد كلسترول هستند.
وي ادامه داد: آجيل ها و دانه ها نيز مقدار قابل توجهي پروتئين دارند و چربي آنها از نوع اشباع نشده است.
** شكر
كلانتري با تاكيد بر اينكه شكر يكي از منابع بزرگ كربوهيدارت است، افزود: محققان دريافته اند كه شكر بيش از ساير منابع كربوهيدرات و نشاسته قندخون را بالا مي برد، بنابراين مصرف آن توسط ديابتي ها بايد تا حد قابل توجهي كاهش يابد.
وي افزود: منابع شكر شامل عسل، ملاس، شيره ها مانند شيره ذرت، انگور و خرما، شكرهاي فرآوري شده مانند حبه قند، شكر قهوه اي، شكر سفيد و شكرهاي طبيعي مانند لاكتوز شير و فروكتوز ميوه هستند.
كلانتري ادامه داد: در برخي منابع غذايي ديگر نيز مانند غلات صبحانه، نان ها و سالادهاي كم چرب، شكر افزوده مي شود و برخي منابع غذايي مانند شكلات و بستني نيز علاوه بر شكر، چربي و كالري بالايي دارند.
وي گفت: مواد غذايي حاوي قندهاي طبيعي به دليل اين كه حاوي ويتامين ها، مواد معدني، فيبر و پروتئين هستند، مصرف آنها براي ديابتي ها بهتر است.
كلانتري در مورد فروكتوز نيز اظهار كرد: فروكتوز نسبت به ساير منابع غذايي حاوي شكر، گلوكز خون را كمتر بالا مي برد اما مقدار زياد فروكتوز موجب افزايش سطح كلسترول مي شود؛ بنابراين جايگزيني فروكتوز به جاي شكر منطقي به نظر نمي رسد.
وي تاكيد كرد: استفاده از عصاره ميوه ها و آب ميوه تازه نسبت به شكر ارجحيت ندارد چراكه آنها نيز همانقدر كالري دارند و سبب بالا رفتن سطح گلوكز خون مي شوند.
كلانتري ادامه داد: مصرف قندهاي طبيعي مانند توت خشك و كشمش كه در رژيم غذايي ديابتي ها جايگزين قند و شكر مي شود، نيز بايد محدود باشد.
** سديم
وي با اشاره به اينكه برخي غذاها حاوي نمك (سديم) هستند، گفت: غذاهاي حاوي سديم بالا، مانند غذاهاي كنسروي، گوشت هاي دودي و نمك زده مانند سوسيس، هات داگ و كالباس، خيارشور، پنيرها، سالادهاي شور، خردل، كچاپ، غلات صبحانه، غذاهاي آماده (فست فودها) و ميان وعده هاي نمكي مانند چيپس و پفك حاوي مقادير بالاي سديم هستند.
كلانتري افزود: مصرف زياد نمك سبب بالا رفتن فشار خون مي شود بنابراين توصيه مي شود افراد ديابتي از مصرف موادغذايي پرنمك پرهيز كرده يا تا حد امكان ميزان آن را كاهش دهند.
وي درباره نحوه كاهش مصرف سديم توضيح داد: ديابتي ها بايد از غذاهاي كم سديم يا بي نمك استفاده كنند، كنسروهاي نمك زده مانند خيارشور، لوبيا، ماهي، صدف و گوشت شور را با آب سرد به مدت يك دقيقه بشويند تا سديم آنها كاهش يابد.
كلانتري ادامه داد: همچنين به جاي گوشت هاي شور، از جوجه پوست كنده استفاده كنند و غذا را با عصاره ليمو، سركه، فلفل، سير، پياز يا چاشني هاي گياهي فصلي و ساير طعم دهنده هاي طعم دار كنند.
** كمك به همنوع موثر در رفع افسردگي ديابتي ها
دكتر عيسي جلالي روانشناس نيز در گفت و گو با خبرنگار علمي ايرنا در خصوص مشكلات رواني ديابتي ها گفت: بيشتر مبتلايان به ديابت به دليل محدوديت هايي كه اين بيماري براي آنها ايجاد مي كند، دچار افسردگي هستند.
وي افزود: نتايج تحقيقات در حوزه علوم شناختي (نوروساينس) نشان داده است كه بسياري از بيماري هاي جسمي ريشه در افكار و روان انسان ها دارد و گفته مي شود كه بدن انسان، ذهن او است يعني اينكه ذهن بيمار و نوع نگاه او به بيماري، در كنترل بيماري و درمان بيماران بسيار موثر است.
جلالي با بيان اينكه طبق تحقيقات روانشناسي، كمك به همنوع مي تواند در بهبود بيماري بيماران بسيار موثر باشد، اظهار كرد: انسان در هيچ حالتي به اندازه وقتي كه به ديگران كمك مي كند، حالش خوب نخواهد بود؛ اكنون در آمريكا افراد افسرده را به مددكاري دعوت مي كنند چراكه كمك كردن به ديگران سبب داشتن حال خوب و شادي و نشاط باطني مي شود.
وي گفت: در واقع خدمت به مردم مولتي ويتامين روح است؛ بنابراين لازم است افراد ديابتي براي جلوگيري از افسردگي نرخ خدمت خود به مردم را بالا ببرند.
علمي**1834
خبرنگار: ناهيد شفيعي* انتشار: زهره محتشمي پور
تهران- ايرنا- يكي از اهداف درمان ديابت، كنترل قند، چربي و فشارخون و پيشگيري از آسيب به عروق كوچك و بزرگ و عروق عصبي است كه به گفته پزشكان، از طريق برنامه غذايي مناسب ديابتي ها، فعاليت بدني و دارودرماني محقق مي شود.
