به گزارش ايرنا گردشگري تاريخي، گردشگري طبيعي (طبيعت گردي)، گردشگري جنگ، گردشگري بيابان، گردشگري روستايي و گردشگري مذهبي را يك جا مي توان در شهرستان حميديه تجربه كرد. شهرستان كوچك و تازه تاسيسي كه در غرب اهواز قرار دارد و بيش از 130 هزار نفر جمعيت دارد.
انجمن دوستداران ميراث فرهنگي تيري و انجمن دوستداران ميراث فرهنگي بيان ميراث، اردوي حميديه گردي 'از قصر تا مضيف' را براي معرفي ظرفيت ها و جاذبه هاي اين شهرستان اجرا كردند.
منطقه (جنگ منيور) و يادمان جهاد عشاير عرب در برابر انگليسيها، مزارع سبزيجات و گلستان حميديه، محوطه تاريخي تيري، قصر حميديه، زيارتگاه سيد محسن مشعشعي، رودخانه كرخه و سدهاي تاريخي نهر تيري، تثبيت كننده تاريخي كرخه (سد السن الابيض)، سد انحرافي كرخه حميديه، صحراگردي و دشت ماسه اي خسرج، جنگل گمبوعه و باغ گل هاي حميديه، مكان هايي بودند كه در اين اردو به علاقمندان معرفي شدند.
قايق سواري، ضيافت بيت الشعر (سياه چادر) و صرف چاي و قهوه عربي نيز از برنامه هاي اين اردو بود.
مسئول انجمن دوستداران ميراث فرهنگي تيري (حميديه) هدف از برگزاري اردوي حميديه گردي را معرفي ظرفيت هاي سرمايه گذاري ميراثي، گردشگري، كشاورزي، آبي و صحرايي اين شهرستان عنوان كرد.
احمد جعفري ماجد با اشاره به اهميت گردشگري در توسعه اقتصادي هر منطقه افزود: گردشگري در بسياري از كشورهاي جهان محور توسعه و توليد ثروت براي مردم آن منطقه است اما در خوزستان بسياري از ظرفيت ها ناشناخته مانده است.
وي اضافه كرد: شهرستان حميديه جاذبه هاي گردشگري متعددي دارد كه با برنامه ريزي، تدوين مسير و نقشه مناسب مي تواند جايگاه خوبي در جذب گردشگران اعم از كاروان هاي راهيان نور و آژانس هاي گردشگري داشته باشد.
*گردشگري؛ راهي براي توسعه يك شهر
مديركل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي خوزستان با حضور در 'اردوي حميديه گردي' با بيان اينكه گردشگري مي تواند محور توسعه بسياري از شهرهاي خوزستان از جمله شهرستان حميديه قرار گيرد، گفت: بهترين كاربري براي قصر تاريخي حميديه راه اندازي موزه مردم شناسي است.
خسرو نشان در گفت وگو با ايرنا، همراهي با دوستداران ميراث فرهنگي در اين اردو را يك اتفاق خوب توصيف كرد و افزود: اين تور گردشگري يك روزه به خوبي ظرفيت هاي حميديه را در زمينه ميراث فرهنگي و جاذبه هاي گردشگري معرفي كرده است.
وي با اشاره به بازديد از كوشك حميديه اظهار كرد: يك طرح جامع ميراث فرهنگي و گردشگري با محوريت كوشك حميديه بايد تهيه شود تا هم ميراث منطقه و هم صنايع دستي را به درستي معرفي كند البته اين مساله نياز به مطالعات همه جانبه دارد.
نشان خاطرنشان كرد: كوشك حميديه با توجه به موقعيتي كه دارد، يك سند زنده ارزشمند معماري به شمار مي آيد و لازم است براي حفاظت اين بنا به ويژه تونل هاي زيرزميني و سرداب هاي آن فكر اساسي بشود.
وي با اشاره به اينكه حميديه يك شهر عرب نشين و در مسير كاروان هاي راهيان نور است، تاكيد كرد: بهترين كاربري براي كوشك حميديه ايجاد يك موزه مردم شناسي با محوريت معرفي تاريخ و فرهنگ مردم عرب استان است.
به گفته وي، موزه هايي در زمينه مردم شناسي در مسجدسليمان و آبادان ايجاد شده، اما در صورت تحقق موزه مردمشناسي با محوريت معرفي فرهنگ و تاريخ مردم عرب، اين اولين موزه مردم شناسي استان در اين زمينه خواهد بود.
نشان افزود: راه اندازي موزه مردم شناسي مي تواند صنايع دستي منطقه را نيز رونق دهد به طور مثال بوريا بافي و حصيربافي از جمله صنايع دستي ارزشمند منطقه است و فعالان ميراث فرهنگي دستبافت هاي محلي را كه در منطقه شهرت و كاربرد داشته معرفي كرده اند.
وي اظهار كرد: محوطه وسيعي نيز در اطراف كوشك وجود دارد كه مي شود آن را به عنوان فضاي تفريحي ساحلي به ويژه گردشگري آبي و ايستگاه قايق سواري ساماندهي كرد.
نشان افزود: پل هاي قديمي اطراف قصر تاريخي و جذابيت رودخانه كرخه موقعيت بسيار مناسبي براي توسعه گردشگري منطقه فراهم مي كند.
وي تاكيد كرد: قصر تاريخي حميديه به صورت مختصر مرمت شده، كه البته كمك چنداني به آن نشده است؛ اگر چه براي اختصاص اعتبار از سازمان مديريت و برنامه ريزي براي اين اثر تاريخي دير است اما تلاش مي كنيم براي انجام مطالعات جامع، اعتباري جذب كنيم.
نشان همچنين درباره وضعيت بلاتكليف مالكيت قصر حميديه اظهار كرد: مالكيت اين قصر با سازمان آب و برق است و حق تصميم گيري در اين رابطه با آنهاست اما من معتقدم اين اثر چه در اختيار ميراث فرهنگي قرار بگيرد يا نگيرد، وظيفه ماست كه آن را حفظ كنيم.
وي افزود: بر اساس توافقنامه اي با سازمان آب و برق، اين اثر به مدت سه سال در اختيار ميراث فرهنگي قرار گرفته بود كه از اين قرار داد حدود 6 ماه باقي مانده است اما تلاش ما اين است كه با مذاكره با سازمان آب و برق و جلب همكاري آنها، مرمت اين اثر تاريخي ادامه يابد.
نشان گفت: با توجه به اينكه سازمان آب و برق و ميراث فرهنگي ، هر دو سازمان هاي دولتي هستند تفاوتي نمي كند كه كوشك حميديه در اختيار كداميك قرار گيرد اما بهتر است كه بر اساس گزينه هاي كاربري آينده قصر (گنجينه آب يا موزه مردم شناسي) براي آن تصميم گيري شود.
وي اضافه كرد: ما معتقديم كه موزه مردم شناسي بر اساس نياز منطقه و ظرفيت هاي شهرستان حميديه در اولويت قرار دارد زيرا در صورت احياي اين قصر، مهمترين مركز فرهنگي منطقه خواهد بود.
نشان اظهار كرد: مسئولان بايد از امكانات شهرستان و ظرفيت هاي بخش خصوصي براي رونق صنايع دستي و گردشگري استفاده كنند، به طور مثال سواحل كرخه و نخلستان با كمترين دخالت و با يك ساماندهي و پاكسازي ساده مي تواند به تفريحگاه مناسبي تبديل شود.
وي با بيان اينكه براي شهرداري حميديه بايد ساماندهي رودخانه كرخه و ساحل بسيار اهميت داشته باشد، تصريح كرد: به طور نمونه ريختن نخاله در ساحل رودخانه علاوه بر اينكه منظر و چهره شهر را نازيبا مي كند، براي محيط زيست نيز آسيب زاست و مانع گردشگري در اطراف رودخانه مي شود.
*صحراگردي در خَسرج
مديركل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي خوزستان همچنين با اشاره به برنامه برپايي سياه چادر در صحراهاي حميديه در اين اردو گفت: صحراها يكي از ظرفيت هاي گردشگري اين شهرستان هستند.
وي با اشاره به اين كه حميديه در مسير كاروان هاي راهيان نور قرار دارد افزود: در دوران دفاع مقدس حماسه هاي زيادي در اين شهرستان اتفاق افتاده كه قابل تامل و برنامه ريزي است.
نشان تعامل رسانه ها و دوستداران ميراث فرهنگي را براي توسعه گردشگري منطقه بسيار سازنده دانست و افزود: در اين سفر از اعضاي شوراي شهر حميديه، شهرداري وفرمانداري حضور داشتند كه مي شود درباره توسعه گردشگري و ميراث فرهنگي با آنها نشست هايي برگزار كرد.
وي نبود نمايندگي و اداره ميراث فرهنگي در شهرستان حميديه را نيز يادآور شد و گفت: محدوديت در استخدام نيروي انساني باعث شده است كه نتوانيم در اين شهر اداره ميراث راه اندازي كنيم اما بايد براي اين مساله راهكاري انديشيده شود.
نشان با تاكيد بر ضرورت همكاري مديران شهري براي توسعه گردشگري و حفاظت از آثار تاريخي حميديه، اظهار كرد: براي حفاظت از ميراث فرهنگي و توسعه گردشگري در حميديه پشتيباني مديران ارشد استان و شهرستان و نمايندگان مجلس ضروري است.
وي افزود: محلي براي استقرار اداره ميراث حميديه نياز است كه در صورت همكاري مديران شهري مي توانيم از نيروهاي خود در ساير بخش ها و نيروهاي با انگيزه ساير دستگاه هاي اجرايي براي راه اندازي اين اداره اقدام كنيم.
*بازخواني دو حماسه
'جهاد عشاير عرب' در تپه هاي 'المنيور' يكي از وقايع تاريخي است كه پيش از اين كمتر درباره آن صحبت مي شد اما در سال هاي اخير به ويژه بعد از ساخت يادمان جهاد عشاير عرب در حميديه مقصد بسياري از گردشگران به ويژه كاروان هاي راهيان نور قرار گرفته است.
در جنگ جهاني اول كه حكومت مركزي ايران نيز اعلام بي طرفي كرده بود، علماي نجف فتواي مقابله با حركت استعمار در اهواز دادند. در پي اين فتوا، در سال 1294 جنگ سختي بين مردم عرب خوزستان و ارتش انگليس رخ داد. مردم عرب منطقه با اسلحه هاي سرد مانند شمشير، چوب، 'مگوار' و 'فاله' به مقابله با متجاوزان پرداختند.
در اين مقابله اگر چه انگليس شكست خورد، اما صدها تن از عشاير عرب در دفاع از خاك وطن كشته شدند. مزار اين مجاهدان در 'گمبوعه' قرار دارد. اين جنگ به 'جهاد المنيور' شهرت دارد كه الهام بخش اشعار بسياري از شاعران محلي است. يادواره گراميداشت اين شهدا نيز هر ساله برگزار مي شود.
مسئول يادمان جهاد عشاير عرب در اردوي حميديه گردي در اين باره گفت: جهاد المنيور به دليل وابستگي حكومت به انگليس در دوره پهلوي مسكوت مانده بود و بازماندگان همگي تبعيد شده بودند اما پس از انقلاب به ويژه در سال هاي اخير اين واقعه تاريخي بازخواني شده است.
سرهنگ رحيم سياحي با اشاره به نقش مردم حميديه در حماسه 9 مهر 1359 در دفاع مقدس اظهار كرد: به دليل جهاد المنيور و حماسه 9 مهر، حميديه به 'أم الجهادين' معروف شده است.
*از 'ني' تا 'آجر'
يكي ديگر از اماكن ديدني حميديه زيارتگاهي است كه به 'سيد محسن' مشهور است. مردم منطقه به اين مكان ارادت خاصي دارند و سالانه نذورات بسياري را تقديم مي كنند.
سيد محسن يكي از شخصيت هاي برجسته علمي و ادبي و شيعي است كه در روستاي سيد عباس در حميديه به خاك سپرده شده است. او در واقع يكي از حاكمان دوران مشعشعيان بوده كه قبل از صفويان به همگن سازي مذهبي در مناطق تحت نفوذش پرداخته است. قلمرو او را تا بغداد، بندرعباس، حسا و قطيف عربستان گسترش برشمرده اند.
گفته مي شود 'سلطان محسن' يا 'سيد محسن' نخستين كسي بوده كه بناهاي شهر حويزه را كه پيش از اين از 'ني' ساخته مي شدند، از آجر و خشت ساخته و قلعه اي به نام 'المدينه' بنا نهاده بود.
*'تيري' در انتظار كاوش
شهرستان حميديه دو اثر تاريخي ثبت شده دارد. محوطه باستاني تيري به شماره 7930 در سال 1379 در فهرست آثار ملي ثبت شده است.
شهر 'تيري' يكي از شهرهاي مهم دوران ميسانيان مربوط به حدود 372 سال قبل از ميلاد مسيح است. وجود سدها و شواهد تاريخي بر روي رودخانه كرخه در امتداد شمالي آن، از نشانه هاي اين شهر است. اين محوطه نيازمند تحقيقات و كاوش است تا اطلاعات درباره آن بيشتر شود.
*قصر متروكه
مشهورترين اثر تاريخي حميديه، قصر حميديه (كوشك حميديه) است كه به شماره 3980 در سال 1380 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است. اين قصر مربوط به 'عبدالحميد' پسر شيخ خزعل بوده و اواخر دوره قاجار- اوايل دوره پهلوي است. اين قصر داراي چند قسمت است از جمله بناي مركزي، بناي زيرزميني، بناي آبرساني، بناي جنوب شرقي، برج ديده باني و ديگر تاسيسات است كه برخي از آنها از بين رفته اند.
اين قصر در دوران جنگ تحميلي محل استقرار سپاه بوده و اكنون در اختيار سازمان آب و برق (شركت بهره برداري كرخه و شاوور) است.
رئيس انجمن ميراث فرهنگي تيري درباره قصر حميديه توضيح داد: اين قصر در برهه هاي تاريخي مختلف اثرگذاري متفاوتي داشته است به طوري كه در جنگ جهاني اول و در جريان جنگ المنيور اين قصر را نيز به آتش مي كشند؛ در دفاع مقدس اين قصر محل استقرار سپاه بوده و روايت هايي وجود دارد كه حملات غافلگيرانه با استفاده از تونل هاي اين قصر اتفاق افتاده است.
احمد جعفري ماجد افزود: اين قصر در گذشته هشت هكتار وسعت داشته كه اكنون در حدود 2 هكتار از آن باقي مانده و مابقي تصرف شده است.
وي همچنين درباره محوطه باستاني تيري اظهار كرد: از اين محوطه آثار منقوش، مجسمه و سكه هاي زيادي توسط مردم پيدا شده است.
جعفري ماجد با بيان اينكه متاسفانه به دليل تعيين نشدن محدوده اين محوطه باستاني شاهد تعرض به آن هستيم اضافه كرد: با معرفي اين محوطه به گردشگران و اطلاع رساني نسبت به ارزش هاي تاريخي آن، مي خواهيم گامي در حفظ اين اثر تاريخي برداريم.
*گلستان هاي ناشناخته
شهرستان حميديه از ديرباز حاصلخيز بوده و وجود نهرها و رودخانه كرخه آن را متمايز و به يكي از قطب هاي كشاورزي تبديل كرده است. سبزيجات، گندم و برنج بيشتر محصولات اين شهرستان را به خود اختصاص مي دهند. حميديه تنها شهرستاني در جنوب و غرب خوزستان است كه در آن گل كشت مي شود. اگر چه وسعت گلستان هاي حميديه نسبت به سال هاي گذشته بسيار كاهش يافته است. اكنون 6 هكتار از اراضي حميديه زير كشت گل هاي شب بو، زنبق، هميشه بهار، جعفري، نرگس و آفتابگردان مي رود.
*مسيري براي گردشگري در حميديه
گردشگري 'صنعت بدون دود' نيز نام گرفته است. صنعتي كه با كمك مردم محلي، مي تواند اقتصاد هر منطقه اي را متحول كند؛ مشروط بر آنكه دولت ها آن را به رسميت بشناسند و نقشه راه را به صورتي طراحي كنند كه مسير گردشگران را باز كند.
حميديه اگر چه صنايع بزرگ را در خود جاي نداده است، اما همين مساله به اضافه مزارع وسيع، نقطه قوت شهرستاني شده است كه در همسايگي اهواز، توانسته هواي پاك تر و مطبوع تري داشته باشد. با اين ظرفيت ها آيا دوستداران ميراث فرهنگي مي توانند 'صنعت بدون دود' را در حميديه احيا كنند؟
/6002/7151
خبرنگار: نادره وائلي زاده**انتشاردهنده : كبري آقازري
اهواز - ايرنا – شهرستان حميديه، در ساحل رودخانه كرخه، با دو اثر تاريخي ثبت شده در فهرست آثار ملي و جاذبه هاي طبيعي و فرهنگي و مذهبي، ظرفيت بسياري براي توسعه گردشگري دارد.
