اردشير صالح پور روز دوشنبه در گفت وگو با خبرنگار فرهنگي ايرنا در مورد دليل ماندگاري جشن نوروز افزود: ابتدا واژه جشن را از نظر لغوي بايد بررسي كنيم.
وي افزود: واژه جشن از كلمه «يسن» در فارسي ميانه و پهلوي آمده و همانطور كه در اوستا كلمه «يسنا» داريم. «يسن» به معناي يزد و يزدان است و در مجموع كلمه جشن به معناي «ستايش كردن مر خداي پاك را» است.
نويسنده كتاب «فرهنگ زبانزدهاي مشترك اقوام» تاكيد كرد: نزد ايرانيان هر گاه جشني برگزار مي شود به نوعي به معناي ستايش پروردگار پاك است و اين جشن ها ريشه قدسي و مينوي دارند.
وي ادامه داد: وقتي دل ها شاد بشوند، خدا هم شاد مي شود، همچنين بهترين دعاي ما براي يك انسان شادي روح و بر اساس اين باور شادي، يك فريضه الهي، ديني و آييني است. بهار غايت شادي و رستگاري است و ايراني ها همزمان با رنگ شادي طبيعت، جشن مي گيرند. اينها بن مايه هاي انديشگي و فلسفي جشن نوروز در ميان ايرانيان است.
صالح پور با اشاره به ابياتي از شاهنامه فردوسي مبني بر اينكه جشن نوروز از زمان جمشيد و با آيين هاي خاصي برگزار مي شده، اظهار كرد: در اولين روز بهار شب و روز از نظر زماني به اعتدالي مي رسند و اين يكي ديگر از دلايلي است كه ايراني ها نوروز را جشن مي گيرند؛ زيرا همواره به اعتدال و عدل اعتقاد داشته اند.
نويسنده نمايشنامه «دختر انار» تصريح كرد: از سوي ديگر نوروز آغاز گشايش فصل خنده طبيعت و بهار و بيداري زمين است، و ايراني ها به روحيه طبيعت دوستي به استقبال روز نو وطبيعت نو مي رفتند.
وي همچنين به اهميت علم نجوم ميان ايرانيان از ديرباز اشاره كرد و گفت: ايراني ها به علم نجوم واقف بوده اند، گردش سيارات و ستاره ها را مي دانستند و بر اساس همين حديث از پيامبر اسلام(ص) كه علم حتي اگر در ثريا هم باشد ايرانيان به آن دست پيدا مي كنند، ايرانيان علوم و به ويژه علم نجوم و گردش صور فلكي را به خوبي درك مي كرده اند.
صالح پور گفت: بر همين اساس ايراني ها زمان تحويل سال را دقيق مشخص مي كردند و و گردش خورشيد را اندازه مي گرفتند. حكيم عمر خيام در قرن ششم و در زمان شاهان سلجوقي با احاطه بر علم نجوم در كتاب «نوروزنامه» زمان دقيق تحويل سال و تقويم فعلي ما را احصا كرد.
وي با بيان اينكه نوروز جشن صلح و مهرباني است، گفت: در اين جشن به ديدار هم مي رفتند، شاهان بار عام مي دادند و داد و دهش مي كردند؛ بنابراين نوروز جشن صلح و مهرباني و آييني بسيار كهن نشانه احاطه ايرانيان بر علم، دوستي با طبيعت، صميميت همچنين توجه به ارواح درگذشتگان و خيرات و بركات براي آنان است.
نويسنده كتاب «بنفشه هاي سوگوار» تصريح كرد: جشن مهرگان از 10 تا 16 مهر، جشن تيرگان 10 تا 13 تير، جشن سده يا جشن آتش 10 بهمن و جشن يلدا هم از ديگر جشن هاي ايرانيان است؛ ولي قدرت نوروز از همه اين جشن ها بيشتر بوده و با تغييرات مختلف سياسي و حكومتي در ايران همچنان پابرجامانده است.
به گفته وي، راز ماندگاري نوروز اين است كه قدرت اين جشن از نظر تاريخي و بن مايه هاي فلسفي از ديگر جشن هاي ايران باستان بيشتر بوده است.
اين مدرس تئاتر با اشاره به گسترش جهان فرهنگي ايراني گفت: نوروز عمده ترين جشن مشترك ايرانيان و پارسيان است، بر اساس اقليم و جغرافيا تفاوت هاي اندكي ميان اقوام وجود دارد ولي نوروز از نظر كلي براي همه مشترك است.
صالح پور همچنين بناي تاريخي تخت جمشيد را مهمترين بنا از نظر نوروز دانست و گفت: اين بنا استفاده ويژه داشته و شاهان هخامنشي در آن از ساتراپ ها (حكام دولت شهرها) پذيرايي مي كردند كه به گاه نوروز با هدايايي از سرزمين خود و يك شاخه گل نيلوفر به ديدار شاهان مي آمدند.
اين پژوهشگر آيين هاي باستاني تاكيد كرد: مساله امروز جهان، صلح است و يونسكو نوروز را به عنوان ميراث بشري ثبت كرده كه نشان دهنده صلح از سوي ايرانيان است. امروزه جهان بيش از هر چيز به فرهنگ نوروز نياز دارد و نهادهاي فرهنگي بايد فلسفه قدسي، مينوي و آييني نوروز را تبليغ كنند تا جهانيان بيشتر با اين ساحت آشنا شوند.
فراهنگ ** 9157 ** 1071 خبرنگار: منصوره شوشتري * انتشار: اميد غياثوند
تهران - ايرنا - استاد دانشگاه و پژوهشگر آئين ها و سنت هاي ايراني، نوروز را جشن صلح و مهرباني ايرانيان توصيف كرد و گفت: امروز جهان بيش از پيش به فرهنگ نوروز نياز دارد.
