در ادامه اين گزارش مي خوانيم: بررسي هاي سازمان جهاني بهداشت حاكي است كه تقريبا يك چهارم جمعيت جهان از عوارض آلرژي رنج مي‌برند و شهرنشيني و صنعتي‌شدن جوامع انساني هم باعث افزايش آمار مبتلايان به آلرژي هاي فصلي شده است.
كارشناسان معتقدند،آلرژي واكنش افراطي سيستم ايمني بدن نسبت به عوامل گوناگون است و كساني كه دچار حساسيت‌هاي فصلي مي‌شوند، سيستم ايمني فوق هوشيار دارند و نسبت به مواد ظاهرا بي آزار موجود در محل زندگي‌شان، واكنشي بيش از حد معمول نشان مي‌دهند. براي مثال گرده گياهان، مي‌تواند سيستم ايمني شخص آلرژيك را طوري تحريك كند كه گويي با يك خطر جدي روبرو شده است.
** آلرژي و علل آن
علي رضا يزداني متخصص بيماري هاي گوش و حلق و بيني در مورد بيماري آلرژي به گزارشگر روزنامه اطلاعات مي‌گويد: بررسي‌ها حاكي از اين است كه در حال حاضر بيش از 300 ميليون نفر در دنيا مبتلا به آسم هستند وحدود يك چهارم جوامع انساني هم از ابتلا به «رينيت آلرژيك» رنج مي‌برند. بررسي‌هاي انجام شده از سوي وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشكي هم حاكي است كه نزديك به 15 درصد مردم ايران مبتلا به آسم هستند كه متاسفانه اين بيماري در سال‌هاي اخيرشيوع زيادي بخصوص در كودكان
زير 6 سال داشته است.
وي با بيان اين مطلب كه بيماري آلرژي در شهرهاي بزرگ و پر جمعيت كه با مساله آلودگي هوا دست به گريبان هستند، جدي‌تر است مي‌افزايد: آلودگي هوا يكي از مهم‌ترين علل آلرژي درمردم است، در حالي كه اين بيماري ممكن است تظاهرات متعدد و متفاوتي داشته باشد، به طوري كه در بسياري از موارد ممكن است به عنوان بيماري عفوني تحت درمان‌هاي غير موثر قرار گيرد.
اين متخصص بيماريهاي گوش و حلق و بيني در پاسخ به اين پرسش كه چه عواملي باعث ابتلا به آلرژي مي‌شود، ياد آوري مي‌كند: اين عوامل به 2 دسته محيطي و غير محيطي (غذايي ) تقسيم مي‌شوند كه عبارتند از آلرژن‌هاي موجود در هوا: گرده گل‌ها، گرد و غبار، پوسته، پرز و شوره حيوانات و مايت‌ها و كپك‌ها. بعضي مواد غذايي و از جمله بادام زميني و مغزهاي درختي، ماهي و صدف، شير، تخم‌مرغ، گندم و سويا،نيش حشرات: نيش زنبور وحشي و زنبور عسل،داروها: پني سيلين و آنتي بيوتيك هاي با پايه پني‌سيلين. لاتكس: لاتكس موجود در كيسه‌هاي پلاستيكي ممكن است به طور غيرمستقيم باعث ابتلا به آلرژي شود، زيرا در ساختمان آن 35 نوع پروتئين به كار رفته است و زماني كه مواد غذايي در كيسه‌هاي پلاستيكي نگهداري مي‌شود پروتئين لاتكس وارد اين مواد مي‌شود همچنين زماني كه نوشابه و آب‌هاي معدني در فريزر يخ زده مي‌شوند، پروتئين ظروف آنها به نوشابه و آب نفوذ مي‌كند.
يزداني با اشاره به اين مطلب كه ژنتيك يكي از موثر‌ترين عوامل ابتلا به حساسيت ها است، مي‌گويد: هر گاه يكي از والدين به هر نوعي از بيماريهاي آلرژي مبتلا باشد، ابتلاي يك فرزند از 3 فرزند به اين بيماري دور از انتظار نيست ودر صورت ابتلا هر 2 والد به حساسيت، احتمال ابتلاي 7 فرزند از 10 فرزندشان به اين بيماري وجود دارد.
اين استاد يار دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي در مورد عوامل افزايش خطر ابتلا به آلرژي مي‌گويد: آلرژي زماني رخ مي‌دهد كه سيستم ايمني بدن به ماده‌اي خاص واكنش نشان مي‌دهد و اين در حالي است كه آن ماده در عامه مردم واكنشي ايجاد نمي‌كند. سيستم ايمني بدن به طور طبيعي در پاسخ به عوامل خارجي كه باعث بيماري و يا عفونت مي‌شوند، پروتئين‌هايي به نام «آنتي بادي» مي‌سازد و آلرژي وقتي ايجاد مي‌شود كه سيستم ايمني آنتي بادي را عليه موادي توليد مي‌كند كه «آلرژن» ناميده مي‌شوند.
آلرژن ها به خودي خود بيماري زا نيستند، اما وقتي بدن در معرض آنها قرار مي‌گيرد، آنتي‌بادي‌هاي توليد شده توسط سيستم ايمني باعث آزاد شدن مواد شيميايي ديگر، از قبيل هيستامين‌ها مي‌شوند و هيستامين هم التهاب در پوست، سينوس‌ها، راه‌هاي هوايي و سيستم گوارش را به وجود مي‌آورد.
** علايم آلرژي
يزداني همچنين مي‌گويد: علائم آلرژي عبارت از: آبريزش بيني، ريزش اشك، سرفه، عطسه و اشكال در تنفس، گرفتگي بيني، عطسه، آب ريزش از چشم‌ها، خارش و تورم پوست، پوست خشك و قرمز و حتي بروز جوش‌هاي پوستي است كه به واكنش افراد نسبت به آن ماده آلرژي زاي خاص بستگي دارد. حساسيت‌هاي فصلي در چشم موجب ورم، ملتهب شدن وقرمزي، تورم و اشك ريزش و حساسيت به نور، در دستگاه تنفسي فوقاني باعث گرفتگي، خارش و آب ريزش بيني و در دستگاه تحتاني تنفسي موجب سرفه، احساس كمبود هوا،خس خس،تنگي نفس و در بيني موجب احساس خارش در بيني و گلو، سقف دهان و گوش‌ها، كاهش تمركز و احساس ناخوشي و خستگي و عصبي شدن مي‌شود.
وي ياد آوري مي‌كند: آلرژي نشانه هاي گوناگون و متعددي دارد؛ از درگيري راه هاي هوايي و سينوس‌ها و بيني گرفته تا علائم پوستي و گوارشي، ضمن اينكه آلرژي طيفي وسيعي دارد و از انواع خفيف گرفته تا آلرژي‌هاي شديد و بسيار شديد را دربرمي‌گيرد.
اين متخصص بيماريهاي گوش و حلق و بيني در مورد علايم ديگر انواع آلرژي مي‌گويد: آلرژي به مواد غذايي نوع ديگري از آلرژي است كه باعث مور مور شدن دهان، تورم لب، زبان، دهان، گلو و صورت مي‌شود و گاه بيماركهيرمي زند.
آلرژي ناشي از گزش حشرات با تورم در محل گزش، خارش و كهير در كل بدن، فشار قفسه سينه، سرفه، خس‌خس سينه و همچنين تنگي نفس همراه است و البته بسته به شدت آن، مي‌تواند صرفاً برخي از علائم را داشته باشد.
آلرژي به دارو، كهير، بثورات پوستي، خارش، تورم صورت، خس‌خس سينه و در شديدترين وضعيت، آنافيلاكسي را به‌همراه مي‌آورد.
آلرژي پوستي معمولا علائم موضعي از قبيل خارش، قرمزي و پوسته‌پوسته شدن پوست را موجب مي‌شود.
** آزمايش هاي تشخيص آلرژي
يزداني مي افزايد: پزشك پس از گرفتن شرح حال و تشخيص آلرژي، آزمايش‌هايي درخواست مي‌كند كه شامل ليستي از تمامي موادغذايي فرد است كه روزانه مصرف مي‌كند، زيرا ممكن است بيماربه ماده غذايي خاصي آلرژي داشته باشد. همچنين احتمال دارد پزشك در شرايط ويژه‌اي، تست پوستي آلرژي يا «سيت خون» در خواست كند.
در اين نوع تست مقدار كمي از ماده‌اي را كه ممكن است آغازگر ابتلا به آلرژي باشد، به پوست تلقيح مي‌كنند كه در صورت وجود آلرژي، تورم و يا كهير در محل تلقيح ايجاد مي‌شود.
در تست خون هم پاسخ سيستم ايمني بدن به ماده آلرژن مشخصي را اندازه گيري مي‌كنند كه اين كار با اندازه‌گيري آنتي‌بادي‌هاي توليد شده بر ضد ماده وارد شده به بدن، انجام مي‌شود.
يزداني در مورد درمان آلرژي ياد آوري مي‌كند: در اغلب موارد براي درمان آلرژي از اسپري‌هاي استروئيدي داخل بيني استفاده مي‌شود. اين اسپري‌ها حاوي مقادير كم استروئيد است و معمولا اولين روش درماني است كه براي بيماران آلرژيك حساسيت هاي فصلي، تجويز مي‌شود. اسپري هاي استروئيدي داخل بيني عوارض جانبي بسيار كمي دارد و براي درمان علائم آلرژي كاملا مؤثر است. در ضمن، زماني اين اسپري‌ها موثر است كه به صورت روزانه مصرف شوند و نه فقط در صورت نياز، چرا كه چند روز زمان مي‌برد تا آثار آن مشخص شود.
داروي ديگر، آنتي‌هيستامين خوراكي است. زماني كه دستگاه ايمني بدن با يك آلرژن (عامل آلرژي زا) مواجه مي‌شود، تركيبات هيستامين را توليد مي‌كند و به همين دليل، مصرف آنتي‌هيستامين براي مبارزه با علائم، منطقي به نظر مي‌رسد. اثراين داروها تا 24 ساعت دوام دارد. البته شستشوي بيني با آب نمك هم در از ميان بردن انواع آلرژن‌ها موثر است.
** درمان يا كنترل آلرژي
علي كشاورزي متخصص تغذيه در مورد درمان با كنترل آلرژي به گزارشگر روز نامه اطلاعات مي‌گويد: مهم‌ترين راه براي درمان يا كنترل حساسيت‌هاي فصلي، از ميان بردن عامل ايجاد‌كننده حساسيت‌ها است. اگر واكنش‌هاي آلرژيك و ايمونولوژيك بيش از حد طبيعي، خفيف يا حتي متوسط باشند، ممكن است براي درمان آن به استفاده از داروهاي مختلف نياز نباشد. يعني متخصص براي سركوب سيستم ايمني براي مدتي كوتاه و از ميان بردن عوارض حساسيت، دارو تجويز مي‌كند.
وي مي‌گويد: معمولاً متخصصان آسم و آلرژي مي‌توانند با انجام تست‌هاي خاصي اين مشكل را تشخيص دهند و آن را درمان كنند. اگر تشخيص دهند مشكل به دليل حساسيت به خوراكي خاصي به وجود آمده است، آن را از برنامه غذايي بيمار حذف مي‌كنند و اگر تشخيص دهند واكنش‌هاي آلرژن به دليل قرار گرفتن در شرايط يا محيط‌هاي به خصوصي بروز كرده است، توصيه مي‌كنند كه فرد از قرار گرفتن در چنين شرايط يا محيط‌هايي دوري كند، تا علايم بيماري او هرچه سريع‌تر تخفيف يابد. به طور كلي، شناسايي و حذف ماده آلرژن (چه خوراكي و چه غيرخوراكي) از اساسي‌ترين راه‌هاي كنترل و درمان حساسيت‌هاي فصلي محسوب مي‌شود.
** تغذيه در بيماران آلرژيك
كشاورزي در پاسخ به اين پرسش كه آيا براي درمان حساسيت‌ها بايد از مكمل‌هاي غذايي استفاده كرد، مي‌گويد: به هيچ‌وجه مصرف مكمل‌هاي غذايي و از جمله مكمل‌هاي آهن، روي و كلسيم نمي‌تواند باعث درمان يا حتي كنترل كامل آلرژي‌هاي فصلي شود. البته ممكن است برخي از مواد غذايي بتوانند در تشديد يا تخفيف علايم حساسيت مؤثر باشند، اما هيچ كدام از خوراكي‌ها و عناصر نمي‌توانند كاملاً باعث از ميان رفتن اين بيماري شوند. از طرف ديگر ما نمي‌توانيم خوراكي خاصي را معرفي كنيم و بگوييم كه همه افراد مبتلا به حساسيت مي‌توانند با حذف آن، بيماري خود را سركوب كنند، چون ممكن است نوع حساسيت به مواد غذايي از فردي به فرد ديگر متفاوت باشد.
وي با اشاره به اين مطلب فردي كه به حساسيت‌هاي فصلي مبتلاست يا سابقه ابتلا به آن را دارد، بايد تا مي‌تواند دور ادويه‌ها، غذاهاي تند، بودار، خوراكي‌هاي فرآوري‌شده (مانند سوسيس و كالباس) و غذاهاي سرخ‌كردني را خط بكشد، مي‌افزايد: اين غذا‌ها نمي‌توانند عامل اوليه ابتلا به حساسيت فصلي باشند و مصرف آنها ممكن است فقط شرايط فرد مبتلا به حساسيت را بد‌تر و علايم حساسيتش را شديد‌تر كند از اين رو از خوراكي‌ها خوردن ميوه‌ها، سبزي‌هاي تازه و نوشيدن آب مي‌تواند عوارض حساسيت‌هاي فصلي را كاهش دهد.
اين متخصص تغذيه ياد آوري مي‌كند: ممكن‌است مصرف برخي ميوه‌ها مانند كيوي يا برخي از صيفي‌ها مانند بادمجان يا گوجه‌فرنگي، باعث تشديد واكنش‌هاي آلرژيك شود كه اين به حساسيت‌هاي فردي ربط دارد. يعني گاهي برخي مبتلايان به حساسيت‌هاي فصلي اصلا به ميوه يا صيفي‌هايي كه نام برديم، حساسيت نداشته باشند يا برخي مبتلايان به ميوه‌هاي بيشتري واكنش نشان دهند.
وي با بيان اين مطلب كه آزمون‌هاي حذف موادغذايي از ساده‌ترين راه‌هاي كنترل و درمان حساسيت‌هاي فصلي در افرادي است كه براي اولين‌بار به اين بيماري مبتلا شده‌اند، مي‌گويد: اين افراد بايد هر روز يكي از خوراكي‌هاي فصلي موجود در برنامه‌غذايي شان را حذف كنند تا به نتيجه موردنظر كه همان شناسايي خوراكي آلرژن است، برسند.به عنوان مثال اگر فردي براي اولين‌بار غذاهاي دريايي مانند ماهي يا ميگو مصرف كند يا پس از سال‌ها اين غذا‌ها را بخورد، ممكن است به آنها حساسيت نشان دهد يا علايم حساسيت او شديد‌تر شود، بنابراين اين گروه از افراد بايد ماهي يا ميگو را براي مدتي از برنامه‌غذاي خود حذف كنند تا بهبود يابند.
** واكنش آلرژيك شديد
كشاورزي مي‌افزايد: علايم آلرژي‌هاي غذايي مي‌تواند خيلي شديد باشد و خود را به صورت يك واكنش آلرژيك شديد در سراسر بدن و حتي مرگ نشان دهند. اين واكنش يا آنافيلاكسي اغلب به صورت تورم پلك‌ها، صورت، لب‌ها، زبان، اگزما، كهيرهاي پراكنده، خارش گلو و چشم‌ها و پوست، تهوع، استفراغ، تنگي نفس، اشكال در بلع و
درد شكم ظاهر مي‌شود. علايم يك واكنش آلرژيك مي‌تواند به سرعت گسترش يابد و يا اينكه در حدود يك تا چند ساعت پس از خوردن ماده آلرژي زا، ايجاد شود.
در برخي موارد آلرژي غذايي ممكن است منجر به شوك آنافيلاكتيك شود. در اين حالت يك واكنش كلي در بدن وجود دارد كه طي آن چندين سيستم بدن درگير مي‌شود و حالاتي نظير كاهش فشارخون و از دست رفتن هوشياري به وجود مي‌آيد كه در اين صورت شخص بايد به سرعت به اورژانس بيمارستان منتقل شود، زيرا در غير اين صورت ظرف مدت كوتاهي جان خود را از دست مي‌دهد.
** راه‌هاي مقابله با آلرژي‌هاي فصلي
محل زندگي‌تان را حسابي پاكسازي كنيد و به خصوص قبل از آغاز فصل آلرژي، پنجره‌ها، قفسه‌هاي كتابخانه و دستگاه‌هاي تهويه هوا را كه محل تجمع گرد و خاك‌اند، خوب پاك كنيد، و گرنه اين گردو غبارها علايم آلرژي‌تان را تشديد مي‌كنند.
وقتي گرده‌هاي موجود در هوا زياد مي‌شود، فعاليت‌هاي خارج از منزل‌تان را تا مي‌توانيد كم كنيد و يادتان باشد كه بين ساعت 10 صبح تا 4 عصر بيشترين ميزان گرد و غبار در هوا پراكنده مي‌شود و از اينرو حتي‌المقدور در اين ساعات كمتر از منزل خارج شويد.
* دست كم 30 دقيقه پيش از خارج شدن از خانه براي آغاز فعاليت‌هاي روزانه، داروهاي تجويز شده‌تان را مصرف كنيد.
روزهايي كه ميزان گرد و غبار هوا زيادتر است، پنجره‌هاي خانه‌تان را ببنديد و از باز كردن آنها و استفاده از كولرهايي كه غبار بيرون را به داخل ساختمان مي‌آورند، خودداري كنيد.
ملحفه هاي تان را هفته به هفته در آب گرم بشوييد.
لباس‌هاي تان را در خانه خشك كنيد. آويزان كردن لباس‌ها و ملحفه‌ها در هواي آزاد راهي براي نفوذ جريان گرد و غبار به داخل منزل‌تان است.
قبل از رفتن به رختخواب دوش بگيريد و موهايتان را بشوييد. فراموش نكنيد كه پوست و موي شما محل مناسبي براي تجمع گرد و غبار است.
از گذاشتن حيوانات خانگي بر روي اثاثيه منزل و يا ورود آنها به داخل اتاق خواب جلوگيري كنيد، حواستان باشد كه گرده‌ها به راحتي روي پشم بدن سگ و گربه تجمع مي‌كنند.
موقع رانندگي در فصول حساسيت زا، پنجره هاي خودرو‌تان را ببنديد. ضمناً يادتان باشد كه هميشه جهت دستگاه تهويه هوا را مخالف صورت تان تنظيم كنيد.
به هنگام باغباني و مرتب كردن چمن ها حتماً از ماسك هاي فيلتر دار استفاده كنيد.
*منبع: روزنامه اطلاعات، 1396.1.21
**گروه اطلاع رساني**9117**2002 **انتشار دهنده: فاطمه قنادقرصي
تهران- ايرنا- روزنامه اطلاعات در گزارشي به بررسي آنچه كه بايد در فصل بهار از بيماري هاي آلرژي بدانيم پرداخت و نوشت: هر سال با فرا رسيدن فصل بهار، بسياري از مردم به انواع آلرژي و حساسيت ها مبتلا مي‌شوند و با علايم آب ريزش شديد بيني، عطسه‌هاي پي در پي و خارش هاي پوستي به پزشك مراجعه مي‌كنند.
