توانمندسازی كودكان مبتلا به اوتیسم در گرو آگاهی والدین

علائم این اختلال كه توانایی های گفتاری ، ارتباطی كودك را تحت تاثیر قرار می دهد و بر رشد عادی مغز و تعاملات اجتماعی اثر می گذارد تا پیش از سه سالگی در كودك بروز می‌كند و علت اصلی آن ناشناخته‌ است.
اوتیسم با یك سری از رفتارهای ویژه و در بعضی موارد رفتارهای خودآزارانه و پرخاشگری همراه است و می توان آن را یك اختلال با یك طیف در نظر گرفت كه در كودكان مبتلا به صورت های گوناگون و با شدت های متفاوت خود را نشان می دهد.
اوتیسم در پسران شایع‌تر از دختران است و وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سبك زندگی و سطح تحصیلات والدین نقشی در بروز اوتیسم ندارد.
كودكان و بزرگسالان مبتلا به اتیسم، در ارتباطات كلامی و غیر كلامی، تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های مربوط به بازی، مشكل دارند و این اختلال، ارتباط با دیگران و دنیای خارج را برای آنان دشوار می‌سازد.
در این كودكان حركات تكراری (دست زدن، پریدن) پاسخ‌های غیرمعمول به افراد، دل‌بستگی به اشیا و یا مقاومت در مقابل تغییر نیز دیده می‌شود.
تاخیر در گفتار، تكرار طوطی وار ، ارتباط چشمی كم ، علاقه كم در برقراری ارتباط با هم سن و سالان، نبود نشانه های بازی های تخیلی، علاقه به قسمت های خاصی از یك اسباب بازی و یا وسیله، اصرار بر یكنواختی، مشكل در بیان نیازها، خنده و گریه بی دلیل، علاقه به تنهایی، كج خلقی و بهم ریختگی ناگهانی، احساس ناراحتی در صورت در آغوش گرفتن، آموزش پذیر نبودن با روش های معمول آموزشی، انجام بازی های غیرعادی، چرخاندن اشیا، نداشتن احساس درد و یا حساسیت بیش از حد به آن، عدم درك خطر و ترس، بیش فعالی و یا نداشتن تحرك كافی و بی توجهی به اسم خود و یا دستورات دیگران با وجود سلامت شنوایی از جمله علائم اختلال اوتیسم است.
به گفته كارشناسان از هر 60 تا 70 تولد زنده در دنیا یك نفر مبتلا به اتیسم است و آمارها نشان می دهد 2 هزار كودك در ایران به اختلال طیف اوتیسم مبتلا هستند.
2 تا پنج سالگی دوران طلایی تشخیص و مداخله تخصصی مبتلایان به اوتیسم است كه مشاركت و آگاهی همه جانبه خانواده ها را می طلبد.
امسال 14 تا 21 فروردین به عنوان هفته اوتیسم نامگذاری شده است كه فرصت مناسبی برای آگاه سازی خانواده ها از این اختلال رفتاری است.

**مداخله تخصصی اوتیسم باید در زمان طلایی 2 تا پنج سال صورت گیرد
یك كارشناس ارشد روانشناسی بالینی در گفت و گو با ایرنا گفت: یك باور عامیانه وجود دارد كه اختلال اوتیسم در حال گسترش است درحالی كه مبتلایان به این اختلال به دلیل انجام مستمر غربالگری و مداخلات تخصصی بیش از گذشته شناسایی می شوند و این امر موجب شده آمار افراد شناسایی شده افزایش می یابد.
حجت الله حاتمی افزود: اگر مداخله تخصصی در زمان طلایی 2 تا پنج سال صورت بگیرد كودك می تواند به روند عادی زندگی خود بازگردد و با یك پیگیری مستمر و مناسب زندگی اجتماعی طبیعی و سالمی را داشته باشند.
وی ادامه داد: اوتیسم درمان قطعی ندارد اما اگر مداخله درست صورت بگیرد و پیگیری مستمر صورت گیرد می توانند روند طبیعی زندگی را طی كنند.
حاتمی گفت: برخی از خانواده هایی كه كودك اوتیسمی دارند برای غربالگری مراجعه نمی كنند و این بیماری برایشان ناشناخته است كه موجب می شود مداخلات دیر صورت گیرد و اثربخشی لازم را نداشته باشد.
وی گفت: خانواده ها باید به سلامتی كودكان 2 تا 5 سال خود بیش از پیش اهمیت دهند و با مراجعه به سازمان بهزیستی با انجام غربالگری اتیسم از سلامت جسمانی كودكان خود مطلع شوند.
وی با بیان اینكه نباید دوران طلایی كه می‌توان این كودكان را توانمند كرد را از دست داد، افزود: از این رو تشخیص زودهنگام بیماری این افراد بسیار مهم است اما متاسفانه زمانی خانواده ها برای مداخله مراجعه می كنند كه كار از كار گذشته است.

**هم اكنون 92 كودك مبتلا به اوتیسم در استان همدان شناسایی شده است
مدیركل بهزیستی استان همدان نیز در گفت و گو با ایرنا اظهار كرد: پیش از آغاز غربالگری سال 95 در استان همدان 65 كودك مبتلا به اوتیسم در این استان شناسایی شده بود كه با احتساب كودكانی كه به تازگی شناسایی شده اند هم اكنون 92 كودك مبتلا به اوتیسم در استان همدان شناسایی شده است.
حمیدرضا الوند افزود: در حال حاضر مركز 'روزنه ' تنها مركز تخصصی اختلال اوتیسم استان همدان است كه 65 كودك اوتیسمی از این مركز خدمت می گیرند و 22 نفر در حال خدمت رسانی به این كودكان هستند.
وی ادامه داد: در این مركز برای هر سه كودك مبتلا به اوتیسم ، یك مربی حضور دارد و این مركز هرروز از ساعت هشت صبح تا ساعت 13 به كودكان دارای اختلال اوتیسم و خانواده های آنان خدمت رسانی می كند.
وی گفت:به طور متوسط هزینه ماهانه برای معرفی هر كودك از سوی سازمان بهزیستی به مراكز تخصصی اوتیسم چهار میلیون و 30 هزار ریال است كه سازمان بهزیستی این مبلغ را پرداخت می كند و مبلغ پرداختی از سوی خانواده ها نیز یك میلیون و 500 هزار ریال است.
***طرح غربالگری اوتیسم در استان همدان همچنان در حال اجرا است
مدیركل بهزیستی همدان یادآور شد: طرح غربالگری اختلالات اوتیسم در سال 91 در پنج استان كشور به صورت پایلوت اجرا شد كه استان همدان یكی از این پنج استان بود و در آن سال غربالگری در 118 پایگاه شهرستان همدان اجرا شد و هشت هزارو 176 كودك غربال شدند كه خروجی این غربالگری تشخیص قطعی 28 كودك مبتلا به اوتیسم بود.
الوند ادامه داد:این امر موجب شد پس از اجرای غربالگری اوتیسم در استان های پایلوت، غربالگری اختلال طیف اوتیسم همانند غربالگری بینایی به صورت سراسری در كشور انجام شود و سال 95 این طرح برای نخستین بار به صورت سراسری با پوشش كودكان 2 تا پنج ساله در سطح كشور انجام شد.
وی گفت: از آغاز مرحله عملیاتی این غربالگری در دیماه سال گذشته تاكنون، 17 هزار و 897 كودك 2 تا 5 ساله در سطح استان همدان غربال شدند كه از این تعداد 145 مورد در مركز روزنه شهرستان همدان و 244 نفر در شهرستان های استان نیازمند مداخله تشخیص داده شدند و در نهایت 27 كودك به صورت قطعی مبتلا به اوتیسم تشخیص داده شدند.
***والدین برای غربالگری اوتیسم كودكان 2 تا پنج سال مشاركت كنند
مدیركل بهزیستی استان همدان گفت: والدین كودكان 2 تا پنج سال باید برای غربالگری اوتیسم فرزندان خود به مراكز بهزیستی مراجعه كنند.
الوند در گفت و گو با ایرنا افزود: برنامه غربالگری اختلال طیف اتیسم از 10 دیماه سال گذشته با هدف شناسایی آمار دقیق كودكان مبتلا به بیماری اوتیسم به منظور ارائه به موقع خدمات توانبخشی و درمانی به كودكان مبتلا به اوتیسم و در راستای جلوگیری از افزایش نواقص حركتی و آسیب های گفتاری و هوشی در استان همدان آغاز شده است و همچنان این غربالگری ادامه دارد.
وی افزود: در 9 شهرستان همدان غربالگری اوتیسم در حال انجام است و كار مداخله به صورت تیمی برای این كودكان متشكل از پزشك، روانپزشك، مددكار، شنوایی‌سنجی و گفتار درمانی اجرا می‌شود.
وی تصریح كرد: خانواده هایی كه هنوز غربالگری را برای كودكان خود انجام نداده اند باید در مدت زمان باقیمانده برای انجام غربالگری مراجعه كنند.
وی گفت : هم استانی های عزیز می توانند كودكان 2 تا 5 ساله خود را برای غربالگری در شهرستان ها به ادارت بهزیستی و در شهر همدان به مركز اوتیسم روزنه واقع در خیابان طالقانی، كوچه سرافزار روبروی مهمانسرای نیروی انتظامی ببرند.
وی بیان كرد: كودكانی كه از طریق غربالگری ، مشكوك به اوتیسم شناخته می شوند برای تشخیص نهایی به متخصصان ارجاع می شوند تا مداخله بهنگام انجام شود.
مدیركل بهزیستی استان همدان با بیان اینكه استان همدان آمادگی انجام تمامی مداخلات تخصصی اوتیسم را دارا است تاكید كرد: بسیاری از خانوده ها به دلیل نداشتن اطلاعات در خصوص بیماری اوتیسم و یا انكار آن مراحل درمان را پیگیری نمی كنند كه این امر موجب ماندگاری بیماری در افراد مبتلا می شود و افراد را در سنین بالا با مشكلات بسیاری درگیر می كند.
الوند بیان كرد: با یك جلسه كوتاه ارزیابی نمی توان به تنهایی به نتیجه رسید بلكه اطلاعات والدین، مربیان كودك و اعضای خانواده می توانند اطلاعات با ارزشی را به ارزیاب بدهند تا ارزشیابی و نتیجه دقیق تری را بدست آورد و انتظار می رود خانواده ها با تكمیل پرسشنامه اولیه و در صورتی كه پاسخ آنها به سه سوال یا بیشتر مثبت بود برای انجام مداخلات تخصصی به ادارات بهزیستی شهرستانها و مراكز مداخله در اختلال طیف اتیسم مراجعه كنند.
1181/6993
خبرنگار:الهام تدین**انتشار دهنده:اكبر بهاروند