تلاش جمهوري آذربايجان براي استفاده از ظرفيت هاي ترانزيتي در همكاري با كشورهاي منطقه

شرايط نامساعد چند سال اخير در بازارهاي جهاني نفت و كاهش شديد قيمت اين فرآورده ايجاب كرد تا جمهوري آذربايجان به عنوان كشوري نفت خيز كه بخش قابل توجه درآمد ملي آن از استخراج و صادرات نفت به دست مي آيد، بيشتر به فكر كاهش وابستگي به درآمدهاي نفتي و متنوع سازي اقتصاد خود باشد.
بنا بر اين در حال حاضر استفاده از ظرفيت هاي ترانزيتي مناسب در قالب گسترش همكاري با كشورهاي منطقه يكي از اوليت هاي فعاليت هاي اقتصادي دولت باكو در دستور كار قرار گرفته است.
موقعيت جغرافيايي و ترانزيتي بسيار مناسب جمهوري آذربايجان و قرار گرفتن در ميان دو كشور بزرگ منطقه يعني روسيه و ايران كه هر دو دسترسي به آبهاي آزاد دارند، شرايط مناسبي براي دولت باكو جهت پيش بردن اهداف اقتصادي براي استفاده حداكثري از ظرفيت هاي ترانزيتي خود در قالب همكاري با مسكو و تهران را فراهم مي كند.
با مروري بر فعاليت هاي چند سال اخير دولت جمهوري آذربايجان در زمينه استفاده مطلوب از ظرفيت هاي ترانزيتي خود مي توان گفت، در اين راستا اقدامات عملي قابل توجه اي از سوي باكو انجام گرفته و دولت اين كشور در زمينه تكميل قانون گذاري هاي موجود در حوزه حمل و نقل و گسترش همكاري با كشورهاي همسايه از جمله جمهوري اسلامي ايران، روسيه، گرجستان و قزاقستان گامهاي مهمي برداشته است.
فرمان الهام علي اف رييس جمهوري آذربايجان در ماه اكتبر سال 2015 ميلادي در خصوص تاسيس شوراي هماهنگي حمل و نقل ترانزيتي حاكي از عزم جدي اين كشور براي استفاده حداكثري از ظرفيت هاي ترانزيتي خود مي باشد.
جمهوري آذربايجان در حال حاضر در قالب چند طرح حمل و نقل مهم منطقه اي براي توسعه ظرفيت هاي ترانزيتي خود در همكاري با كشورهاي منطقه تلاش مي كند كه البته طرح تكميل دالان بين المللي حمل و نقل شمال-جنوب در اين زمينه براي اين كشور در اولويت مي باشد.
توافقنامه راه اندازي دالان بين المللي حمل و نقل شمال – جنوب در ماه سپتامبر سال 2000 ميلادي ميان روسيه، ايران و هند در شهر سنت پترزبورگ به امضا رسيده و جمهوري آذربايجان در ماه سپتامبر سال 2005 ميلادي به توافقنامه توسعه اين دالان حمل و نقل بين المللي ملحق شد.
هدف از توسعه دالان حمل و نقل شمال - جنوب انتقال محموله ها از كوتاه ترين مسير از هند و از طريق خاك ايران، جمهوري آذربايجان و روسيه به كشورهاي اروپاي شمالي و بالعكس مي باشد كه پيش بيني شده كه بيشتر از ظرفيت هاي ريلي سه كشور براي حمل و نقل سريع محموله ها در اين مسير استفاده شود.
با توجه به اين كه اقتصاد كشورهاي چين و هند در چند سال اخير با سرعت توسعه مي يابد علادقمندي اين كشورها نسبت به دالان حمل و نقل شمال – جنوب و دالان هاي حمل و نقل ديگر منطقه به اهميت اين مسيرهاي ترانزيتي بين المللي مي افزايد.
بنا به محاسبه كارشناسان آذربايجاني سالانه حمل و نقل ترانزيتي 10 الي 15 ميليون تن محموله از طريق دالان شمال –جنوب امكان پذير است كه تحقق اين مهم مي تواند درآمد سالانه 250 الي 300 ميليون دلاري براي جمهوري آذربايجان داشته باشد.
دولت باكو در چند سال اخير همراه با جمهوري اسلامي ايران و روسيه در راستاي تكميل دالان حمل و نقل شمال – جنوب مشاركت فعال داشته و توسعه اين دالان بين المللي موضوع عمده مورد مذاكره چند ديدار روساي جمهوري آذربايجان و ايران و نيز ديدار سه جانبه الهام علي اف، حسن روحاني و ولاديمير پوتين روساي جمهوري آذربايجان، ايران و روسيه در مرداد ماه سال گذشته در باكو بوده است.
نتيجه اين مذاكرات و توافقات حاصله است كه در سال گذشته در راستاي اتصال خطوط ريلي جمهوري آذربايجان و جمهوري اسلامي ايران در قالب تكميل دالان بين المللي حمل و نقل شمال – جنوب گام هاي مهمي برداشته شده است.
در سال گذشته با همكاري و هماهنگي هاي لازم دو كشور همسايه خط ريلي جديد 8.3 كيلومتري از ترمينال آستاراي جمهوري آذربايجان تا مرز جمهوري اسلامي ايران احداث و نيز يك دهنه پل ريلي بر روي رودخانه آستاراچاي در مرز دو كشور ساخته شد و كارهاي ساخت و ساز خط ريلي 1.4 كيلومتري و ترمينال باري در آستاراي ايران در حال حاضر ادامه دارد.
بر اساس كارهاي انجام گرفته، در سال گذشته براي نخستين بار قطار آزمايشي در اين مسير ميان دو كشور جمهوري آذبايجان و ايران حركت كرد.
جمهوري آذربايجان و ايران همكاري هاي خود براي ساخت خط ريلي رشت – آستارا در قالب تكميل دالان حمل و نقل شمال –جنوب را ادامه مي دهند و دولت باكو آمادگي خود براي كمك به تامين مالي اين طرح ريلي را اعلام كرده است.
جمهوري آذربايجان در نظر دارد، با ساخت خط ريلي رشت – آستارا، راه اندازي قطارها در مسير باكو – نخجوان از طريق خاك ايران امكان پذير شود.
جمهوري خودمختار نخجوان در حال حاضر بدليل مناقشه ميان ارمنستان و جمهوري آذربايجان ارتباط مستقيم با اين كشور و پايتخت باكو ندارد.
مسوولان اقتصادي جمهوري آذربايجان عقيده دارند كه با راه اندازي خط ريلي رشت – آستارا شرايط مساعد براي مسافرت ساكنان نخجوان به باكو و ساير شهرهاي جمهوري آذربايجان از طريق ايران و نيز انتقال محصولات توليدي در اين جمهوري خودمختار به جمهوري آذربايجان فراهم خواهد شد.
در قالب تكميل دالان حمل و نقل شمال –جنوب و نيز هماهنگي هاي نهادهاي راه آهن جمهوري آذربايجان، ايران و روسيه در سال گذشته حمل و نقل آزمايشي محموله ها ظرف 14 روز از بندرعباس به شهر مسكو از طريق خاك ايران، جمهوري آذربايجان و روسيه انجام گرفت و سه كشور در خصوص به كارگيري سياست قيمت واحد براي حمل و نقل محموله ها در اين مسير به توافق رسيدند.
همچنين حركت قطار كالنتينري آزمايشي از هند و از طريق اين مسير به روسيه انجام گرفته و سه كشور براي حمل و نقل هر چه بيشتر محوله ها از كشور هند به اروپاي شمالي در قالب اين دالان بين المللي، فعاليت هاي پيگيرانه را ادامه مي دهند.
چشم انداز توسعه دالان حمل و نقل شمال –جنوب توجه برخي كشورهاي منطقه را جلب كرده و موجب علاقمندي آنها براي مشاركت در اين طرح بين المللي شده است.
ميخاييل كربون وزير مديريت عمومي استوني در سفر اخير به جمهوري آذربايجان خواستار مشاركت كشورش در دالان بين المللي حمل و نقل شمال – جنوب شد.
استوني به عنوان يكي از كشورهاي بالتيك از لحاظ نزديكي جغرافيايي با كشورهاي اروپاي شمالي مي تواند يك مسير مناسب براي حمل و نقل محموله ها در قالب دالان بين المللي شمال – جنوب باشد.
جمهوري آذربايجان همچنين در همكاري با جمهوري اسلامي ايران براي حمل و نقل محموله ها از طريق دالان جنوب – غرب كه يك دالان فرعي كوريدور بين المللي شمال – جنوب به شمار مي رود، تلاش مي كند.
راه اندازي دالان جنوب – غرب شامل حمل و نقل محموله ها از طريق ايران، جمهوري آذربايجان، گرجستان و درياي سياه به اروپا مي باشد و مشاركت كشورهاي ديگر از جمله اوكراين در اين طرح نيز در دستور كار قرار مي گيرد.
توسعه دالان حمل و نقل جنوب غرب يكي از موضوعات عمده مورد مذاكره در سفر اخير محمد جواد ظريف وزير امور خارجه ايران به گرجستان و نيز سفر كئورگي كويريكاشويلي نخست وزير اين كشور به تهران بوده است.
جاويد قربان اف رييس شركت راه آهن جمهوري آذربايجان اخيرا درباره اقتصادي بودن راه اندازي دالان جنوب – غرب گفت كه اين دالان حمل و نقل امكان مي هد محموله ها ظرف هفت روز از هند و از طريق ايران، آذربايجان، گرجستان و اوكراين به اروپا منتقل شود.
دولت باكو در راستاي توسعه ظرفيت هاي ترانزيتي خود همچنين در همكاري با برخي كشورهاي منطقه از جمله قزاقستان و گرجستان در راستاي راه اندازي دالان حمل و نقل ترانس خزر براي انتقال محموله ها از جنوب چين از طريق قزاقستان، درياي خزر، جمهوري آذربايجان، گرجستان به اروپا و بالعكس تلاش مي كند.
در اين ارتباط مجمع بين المللي راه اندازي مسير حمل و نقل ترانس خزر در ماه فوريه سال 2014 ميلادي با مشاركت نهادهاي حمل و نقل جمهوري آذربايجان، گرجستان و قزاقستان تاسيس شد و در مراحل بعدي كشورهاي اوكراين، روماني و لهستان نيز به اين مجمع بين المللي حمل و نقل پيوستند.
مسير حمل و نقل ترانس خزر يك مسير تركيبي به شمار مي رود و بيشتر براي حركت قطارهاي باري و كانتينري پيش بيني شده است.
نخستين قطار كانتينري 'نوامند اكسپرس' در ماه اوت سال 2015 ميلادي از شيخزي چين و از طريق بنادر آكتائو قزاقستان و آلت جمهوري آذربايجان و بندر باتومي گرجستان به اروپا حركت كرد.
توسعه دالان ترانزيتي در اين مسير در سفر اخير نورسلطان نظربايف رييس جمهوري قزاقستان به جمهوري آذربايجان مورد بحث و بررسي قرار گرفت.
جمهوري آذربايجان همچنين چند سال است كه در قالب طرح راه اندازي خط ريلي باكو – تفليس – قارص با گرجستان و تركيه همكاري مي كند.
راه اندازي اين خط ريلي ميان سه كشور كه براي جابجاي مسافرين و نيز حمل و نقل محموله هاي منطقه پيش بيني شده، بدليل تعلل مستمر كارهاي ساخت و ساز در خاك گرجستان و تركيه به تاخير افتاده و برنامه ريزي شده تا اين خط ريلي در اواخر سال جاري ميلادي مورد بهره برداري قرار گيرد.
راه اندازي بندر بين المللي بازرگاني در ساحل درياي خزر در منطقه آلت در حومه باكو و نيز ترمينال كشتي در اين بندر بازرگاني، ادامه كارهاي ساخت و ساز جاده بين المللي باكو – مرز جمهوري اسلامي ايران، بازسازي اساسي جاده باكو – مرز گرجستان و نيز بازسازي بخش بزرگ جاده باكو – مرز روسيه از حمله اقدامات دولت جمهوري آذربايجان براي افزايش ظرفيت هاي ترانزيتي خود مي باشد.
جمهوري آذربايجان در سال 2016 ميلادي از طريق خطوط ريلي خود 15.4 ميليون تن محموله حمل و نقل كرده و بنا به آمار رسمي اين كشور حجم حمل و نقل ريلي در سه ماه اول سال جاري ميلادي 3.8 ميليون تن بوده است كه 11 درصد بيشتر در مقايسه با زمان مشابه يك سال قبل مي باشد.
خاورم**337*1275
انتشار دهنده: مجيد جعفري