براساس مصوبه هيات وزيران در سال90 عمر مفيد اتوبوس‌ها هشت سال تعيين شده است، آنچه كه در يك برآورد اجمالي حكايت از فرسودگي بيش از سه هزار دستگاه اتوبوس به عبارتي نيمي از اين وسايل در پايتخت دارد كه موجب آلودگي هوا و آلودگي‌هايي نظير آلودگي صوتي، بصري و غيره مي‌شود بنابراين هرچه سريع‌تر بايد نوسازي شوند. البته به اين تعداد بايد حدود 700دستگاه اتوبوسي را نيز افزود كه به گفته مازيار حسيني، معاونت حمل و نقل ترافيك شهرداري تهران در تعميرگاه هستند.
*آمارها چه مي‌گويند؟
واقعيت اين است كه كلانشهر تهران داراي 6هزار و 268دستگاه اتوبوس فعال در 241خط اتوبوسراني است. از اين آمار بيشترين تعداد اتوبوس‌هاي گازسوز تك‌كابين به عبارتي دو هزار و 669 دستگاه بوده، ضمن اينكه تعداد اتوبوس‌هاي برقي و هيبريدي انگشت‌شمار و تنها چهار دستگاه است. آن هم در شرايطي كه سال‌هاست بحث خروج خودروهاي فرسوده، نوسازي ناوگان حمل و نقل عمومي و حل بحران آلودگي هوا مطرح شده است، اما به نظر مي‌رسد به دلايل متعدد از جمله پرداخت نشدن سهم دولت براي تجهيز ناوگان حمل و نقل عمومي اين امر محقق نشده است. اين در حالي است كه به طور مثال طبق قانون بايد دولت و شهرداري هر كدام نيمي از بودجه ساخت و توسعه مترو را پرداخت كنند، اما در 11سال اخير مديريت شهري همواره سهم قابل توجهي از ساخت مترو را تقبل كرده و براي نمونه نيز در سال94 دولت تنها 10درصد هزينه ساخت مترو را پرداخت و 90درصد آن توسط شهرداري تامين شده است.
*نبود انسجام در از رده خارج كردن خودروهاي فرسوده
از سوي ديگر خروج خودروهاي فرسوده درحالي سال‌هاست در دستور كار متوليان امر قرار دارد كه به اعتقاد رييس فراكسيون مديريت شهري و روستايي مجلس، هيچ انسجامي براي از رده خارج كردن خودروهاي فرسوده وجود ندارد. هيچ‌گونه اقدام موثري در اين رابطه انجام نشده و برنامه منسجم و منظمي براي از رده خارج كردن خودروهاي فرسوده وجود نداشته است. نتيجه اين شد كه روند خروج اين خودروها به كندي پيش مي‌رود، آن هم در شرايطي كه اتوبوس‌هاي شركت واحد مهمترين و نخستين وسيله حمل‌ونقل شهري به‌شمار مي‌رود.
*چشم انتظاري براي پرداخت سهم دولت
با اين وجود اما ناوگان حمل‌ونقل عمومي همچنان با كمبود مواجه بود و چشم انتظار خريد دستگاه‌هاي جديد از جمله اتوبوس، واگن قطار از سوي دولت است. اما به‌نظر مي‌رسد حداقل به زودي قرار نيست گره‌از مشكلات موجود برسر راه نوسازي ناوگان حمل و نقل عمومي باز‌شود. زيرا طبق اظهارات مجتبي شاكري، عضو شوراي اسلامي شهر تهران دولت كمترين توجهي به بخش حمل‌ونقل عمومي و ايمني ندارد و حدود 17هزار ميليارد تومان به شهرداري بدهكار است و بايد در راستاي آرامش مردم تلاش بيشتري كند. چراكه ريشه بيش از 80درصد آلودگي هواي تهران ناشي از تردد خودروها و سوخت‌هاي فسيلي است. هرچند كه سنندجي به فرسودگي حدود سه هزار اتوبوس اشاره كرده است، اما محسن پيرهادي، عضو هيات رييسه شوراي شهر تهران نياز ناوگان اتوبوسراني به 19هزار دستگاه اتوبوس جديد سخن گفته است. البته وي به اين موضوع هم اشاره كرده است كه بودجه مترو به‌سختي تأمين مي‌شود و از سويي احداث هر كيلومتر خط مترو، 240ميليارد تومان هزينه نياز دارد. بحثي كه شايد در بردارنده اين موضوع باشد كه بودجه‌اي براي خريد و نوسازي ناوگان اتوبوسراني در دست مديريت شهري نيست و هرآنچه در چنته دارد را در بخش قطارشهري هزينه مي‌كند.
*اتوبوسراني با 24درصد كمبود ناوگان مواجه است
نوسازي ناوگان اتوبوسراني يك نياز مبرم براي حمل و نقل عمومي و پايدار شهر تهران است، همچنين براساس آنچه كه در برنامه پنج ساله دوم و طرح جامع حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران آمده است؛ تعداد اتوبوس‌هاي مورد نياز تهران حدود هشت هزار و 253دستگاه بوده كه اين ميزان در پايان برنامه پنج ساله يعني سال97 بايد 9هزار 53دستگاه باشد. براساس برنامه جامع حمل و نقل در افق 1404 ناوگان شركت اتوبوسراني تهران بايد از 11هزار دستگاه اتوبوس بهره‌مند باشد تا بتواند در تحقق اهداف و ماموريت‌ها و نيز تحقق سهم 29درصدي در جابجايي مسافران موفق عمل كند. با اين وجود مديرعامل شركت واحد اتوبوسراني تهران اعلام مي‌كند؛ شركت واحد اتوبوسراني درسال جاري با 24درصد كمبود ناوگان مواجه است و در حالي به تهراني‌ها خدمات رساني مي‌كند كه نزديك به نيمي از اين وسايل نقليه عمومي فرسوده هستند.
نكته ديگر اينكه طبق تبصره13 مصوبه هيات وزيران كه در سال85 به تصويب رسيده است، براي نوسازي اتوبوس‌ها و خريد دستگاه‌هاي جديد دوليت بايد 5/82 درصد از هزينه مورد نياز را پرداخت كند. براين اساس با يك ضرب و تقسيم ساده سهم مديريت شهري از اين رقم تنها 5/17درصد خواهد بود. اما واقعيت مطابق آنچه در اين مصوبه آمده است پيش نرفته است. به زبان ساده‌تر از سال89 تاكنون هيچ اتوبوسي از محل اعتبارات ساليانه دولت به شركت واحد تحويل داده نشده، اوضاع و احوالي كه سرانجام آن جابجايي شهروندان با اتوبوس‌هاي فرسوده و سهم اتوبوس‌ها در آلودگي هوا بوده است. البته شايد گفته شود درصد توليد ذرات آلاينده توسط اين دسته از وسايل حمل و نقل عمومي چندان قابل توجه نباشد، اما اگر اين دريچه به موضوع نگاه كنيم كه تنها در پايتخت روزانه بيش از دوميليون خودرو آمد و شد دارند كه بيشتر آنها تك سرنشين هستند، ضمن اينكه به سرعت به تعداد آنها اضافه مي‌شود؛ به اين موضوع مهم پي خواهيم برد كه درصورت تجهيز و نوسازي ناوگان حمل و نقل عمومي به ويژه اتوبوس‌ها شايد سهم خودروهاي تك سرنشين از آمار تردد در شهر كم و كمتر شود. به طبع نرخ توليد آلايندگي نيز به با همين روند كاهش خواهد يافت. البته نبايد فراموش كرد اتوبوس‌ها نسبت به سواري‌هاي ديگر بايد زودتر از رده خارج شوند. آنچه كه اعتقاد علي اصغر رجبي، مدير مركز ملي هوا وتغيير اقليم سازمان حفاظت محيط زيست نيز برآن تاكيد دارد.
توجه داشته باشيد؛ در كلان شهر تهران به‌منظور جابجايي بيش از چهار ميليون نفر مسافر در روز بيش از 6هزار دستگاه اتوبوس در حال خدمات‌رساني هستند افزايش اين آمار در صورت توجه مسئولان دولتي به پرداخت اعتبارات مورد نياز نه تنها از بار ترافيك خواهد كاست بلكه همانطور كه گفته شد آلودگي بصري و ... را نيز در سطح شهر كاهش خواهد داد. آنچه كه بايد مورد توجه دولت و مديريت شهري قرار گيرد، پيش از اينكه خود به مشكلي در ناوگان حمل و نقل عمومي تبديل شود.
*روزنامه حمايت*
تهرام/1109
تهران- ايرنا- روزنامه حمايت به شماره 17143- رييس فراكسيون مديريت شهري و روستايي مجلس از تردد دوهزار اتوبوس فرسوده با عمر بالاي 30سال در تهران خبر داده است كه پيمان سنندجي، مديرعامل شركت واحد اتوبوسراني تهران به‌عنوان اصلي‌ترين متولي اين موضوع فرسوده بودن نيمي از ناوگان اتوبوسراني را تاييد كرده است.
