نابساماني مديريت پسماند و فاضلاب در حاشيه مشهد، زخمي بر چهره شهر

مديريت پسماند هم اينك در اغلب شهرها و كشورهاي جهان از اهميت و جايگاه ويژه اي برخوردار است و به تعبيري يكي از محورهاي اصلي شهرسازي و برنامه ريزي محيط زيست شهري است؛ در اين بين توسعه پايدار شهري بدون توسعه مديريت پسماند و فاضلاب بر پايه اصول ميسر نيست.
برخي مسائل و معضلات در بخش مديريت پسماند از جمله دفن پسماند خارج از اصول جمع آوري پسماند، عدم مديريت صحيح فاضلاب و رهاشدگي فاضلاب همه و همه علاوه بر ايجاد آلودگي در آب، خاك و هوا منجر به تهديد جدي براي سلامت مردم و تحميل خسارت هاي جبران ناپذير بر سرمايه هاي انساني و وارد آمدن خسارت هاي جبران ناپذير به آيندگان مي شود.
مناطق حاشيه نشين شهرها، از جمله مناطقي هستند كه اگر چه با عنوان سكونتگاه هاي غيررسمي شناخته مي شوند اما در اين مناطق نيز مديريت پسماند و فاضلاب با هدف جلوگيري از خسارت ها و تهديدهاي ذكر شده، امري ضروري، مهم و اجتناب ناپذير است.

** كمبود اعتبار مشكل مديريت زباله در مناطق حاشيه
مديرعامل سازمان پسماند شهرداري مشهد در اين زمينه به خبرنگار ايرنا گفت: هم اكنون مديريت و جمع آوري پسماند در مناطق حاشيه شهر مشهد و روستاهاي اطراف از سوي سازمان پسماند در مشهد در حال انجام است.
عبدالامير بخشي زاده اظهار كرد: طبق ماده 7 قانون مديريت پسماند، مديريت اجرايي كليه پسماندها غير از پسماندهاي صنعتي و ويژه در شهرها و روستاها بر عهده شهرداري، خارج از شهرها بر عهده بخشداري ها و مديريت پسماندهاي صنعتي و ويژه بر عهده توليد كننده است.
وي افزود: در صورت تبديل شدن پسماندهاي ويژه و صنعتي به پسماند عادي، مديريت اين پسماندها نيز بر عهده شهرداري خواهد بود.
اين مسئول با بيان اينكه طبق ماده 8 همين قانون مديريت اجرايي مي تواند هزينه مديريت پسماند را از توليد كنندگان بگيرد، گفت: اما در اين زمينه هنوز توليدكنندگان زباله به سمت پرداخت هزينه هاي توليد زباله خود نرفته اند و به همين دليل كمبود اعتبار در اين زمينه مشهود است.
وي با بيان اينكه به رغم كمبود اعتبارات كار مديريت زباله انجام مي شود، اظهار كرد: متاسفانه در زمينه تامين اعتبار و هزينه مديريت پسماند در حاشيه شهر بخشداري ها و دهياري ها همكاري لازم و كامل را ندارند.
بخشي زاده بيان كرد: البته اين مشكل در تمام نقاط كشور وجود دارد زيرا برنامه و چهارچوب مشخصي براي دريافت هزينه توليد زباله از سوي توليد كنندگان وجود ندارد.
مديرعامل سازمان پسماند شهرداري مشهد با اشاره به پوشش كليه 39 روستاي حاشيه شهر مشهد از منظر ارائه خدمات مديريت پسماند، اظهار كرد: روزانه مجموعا 52 تا 53 تن زباله از نواحي حاشيه مشهد جمع آوري و پذيرش مي شود.
وي بيان كرد: اين ميزان زباله ، زباله هاي دورريز است كه دفن مي شود.

**جمع آوري سنتي زباله و مشكلات بهداشتي
بخشي زاده با بيان اينكه طبق قانون كل روستاها تا پايان سال 92 بايد بازيافت زباله هاي خود را با متولي گري بخشداري ها و دهياري ها انجام مي دادند، افزود: نه تنها در اين زمينه تا كنون برنامه ريزي و اجرا صورت نگرفته بلكه روند جمع آوري زباله نيز به روش سنتي و بدون استفاده از ابزارهاي نوين و مكانيزه است.
وي گفت: هم اكنون در كل كلانشهر مشهد جمع آوري زباله با خودروهاي مكانيزه
صورت مي گيرد كه اين خودروها ميزان آلودگي و انتشار زباله ها را به حداقل مي رسانند.
وي افزود: متاسفانه هم اكنون در اكثر روستاها جمع آوري زباله با خودروهاي روباز و همراه با راه افتادن شيرابه و انتشار آلودگي انجام مي شود.
بخشي زاده تصريح كرد: اين روند جمع آوري زباله موجب دو چندان شدن آلودگي ها مي شود و علت استفاده از ماشين هاي روباز و سنتي حمل و جمع آوري زباله نيز كمبود اعتبار در اين بخش است.
وي تاكيد كرد: اين وضعيت براي سيماي مسير ورودي مشهد و از ديد عموم نيز وجهه خوبي ندارد كه مراتب براي اصلاح آن به فرمانداري مشهد و بخشداران اعلام شده است.
وي افزود: براي اصلاح اين وضعيت، استفاده از ماشين آلات بخش خصوصي در ساعت استراحت اين خودروها مي تواند موثر باشد.

**فاضلاب معضلي ديگر در حاشيه شهر
سكونتگاه هاي غيررسمي يا حاشيه كلانشهر مشهد با گستره اي شامل 13 درصد از مساحت شهر، 32 درصد جمعيت اين كلانشهر 3.5 ميليون نفري را در خود جاي داده اند؛ اين جمعيت در كنار توليد زباله، توليد فاضلاب نيز دارند.
جمع آوري و مديريت فاضلاب نيز از اهميت بسزايي برخوردار است كه هر گونه كم كاري و نقص در اين زمينه در كنار مشكلات زيست محيطي، سلامت افراد و ساكنان حاشيه شهر را به خطر مي اندازد.
معاون نظارت و پايش اداره كل حفاظت محيط زيست خراسان رضوي در اين زمينه گفت: تلاشهاي خوبي در زمينه مديريت فاضلاب در حاشيه شهر انجام شده اما با توجه به نابساماني در ساخت و سازها، تن ندادن بسياري از ساكنان به پرداخت هزينه ها، هنوز نيز در اين زمينه مشكلاتي موجود است.
محمد عرفاني اظهار كرد: كشف رود و تخليه انواع فاضلاب هاي صنعتي و آلوده از نمادهاي محرز و غير قابل انكار وجود معضل زيست محيطي در حاشيه شهر مشهد است كه بعد از سالها هنوز روان بودن آب آلوده به فاضلاب و پساب صنعتي و غير بهداشتي در اين منطقه مشهود و انكار ناپذير است.
وي تصريح كرد: روزانه حجم زيادي از فاضلاب به كشف رود سرازير مي شود و به رغم پيگيري ها، برخوردهاي قضايي و قهري، همچنان اين تخليه در برخي بخشها و حوزه ها ادامه دارد.
عرفاني گفت: از مهمترين فاضلابهايي كه به كشف رود مي ريزد فاضلاب شهرك چرمشهر با بار آلودگي بالا و آغشته به فلزات سنگين است كه حجم آن روزانه معادل سه هزار مترمكعب است.
وي افزود: در كنار اين وضعيت تخليه روزانه 300 تانكر فاضلاب معادل حدود چهار هزار مترمكعب در مسير كشف رود نيز مساله اي نگران كننده است.
وي ادامه داد: اگر قرار باشد آبي از محل كشف رود در اختيار كشاورزان قرار گيرد بايد با استقرار شبكه انتقال و مديريت آب به فروش رفته، انجام شود.
معاون پايش و نظارت اداره كل حفاظت محيط زيست خراسان رضوي گفت: گرچه پارسال 2 تصفيه خانه در 'التيمور' و 'خين عرب' مشهد، با ظرفيت روزانه 160 هزار مترمكعب افتتاح شد اما پساب اين تصفيه خانه ها نيز به كشف رود مي رود و دوباره با درآميختن با آب اين رودخانه به استفاده كشاورزان مي رسد.
**____________
وي افزود: شهرك صنعتي توس نيز با فعاليت 900 واحد صنعتي، در اقدامي غيراصولي، فاضلاب صنعتي خود را به تصفيه خانه بيولوژيك پركند هدايت مي كند.
عرفاني ادامه داد: بر اين اساس روزانه 6 هزار مترمكعب فاضلاب صنعتي اين شهرك به كشف رود تخليه مي شود بنابراين تكميل تصفيه خانه شهرك صنعتي توس نيز از ديگر ضرورتهاست.
وي به آغاز فصل كشت و تاكيد بر ضرورت جلوگيري استفاده از آب آلوده كشف رود در آبياري زمينهاي كشاورزي اشاره و بيان كرد: بايد همه نهادها و سازمانها پاي كار بيايند و از تداوم تهديد سلامت مردم با توليد و فروش محصولات آلوده جلوگيري كنند.

* 12 هزار انشعاب فاضلاب در حاشيه شهر مشهد
مديرعامل شركت آب و فاضلاب مشهد نيز پيش از اين از نصب 12 هزار انشعاب فاضلاب در سال گذشته در مناطق حاشيه شهر مشهد خبر داده و افزوده بود: رها كردن فاضلاب از مشكلات مهم در نواحي حاشيه شهر است به همين دليل پارسال اجراي شبكه فاضلاب در اين مناطق در دستور كار قرار گرفت.
سيدعليرضا طباطبايي اظهار كرد: در 2 مرحله 90 كيلومتر شبكه جمع آوري فاضلاب در مناطق حاشيه شهر نظير خواجه ربيع، گلشهر، بلوار توس و بلوار سرخس اجرا شد.
طباطبايي در خصوص پروژه هاي تامين آب در مناطق حاشيه نيز گفت: اجراي 14.4 كيلومتر خطوط انتقال آب در محور شاهنامه و رسالت، لوله گذاري 4.1 كيلومتر و نصب 415 فقره انشعاب آب در مناطق حاشيه شهر، 15.5كيلومتر اصلاح شبكه فرسوده، حفر و تجهيز 11 حلقه چاه، اتصال مخزن پنج هزار مترمكعبي مهرگان به خطوط جمع آوري آب از ديگر اقدامات انجام شده در مناطق حاشيه اي شهر مشهد است.
مديرعامل شركت آب و فاضلاب مشهد ادامه داد: ساخت و راه اندازي ايستگاه پمپاژ در حاشيه كشف رود به ظرفيت 120 ليتر برثانيه و اتصال خطوط جمع آوري محور شاهنامه به خطوط جمع آوري آب چاههاي مشهد به منظور جبران بخشي از كمبود آب اين منطقه از ديگر اقدامات است.

**سرانه توليد زباله 2 برابر استانداردهاست
معاون پايش و نظارت اداره كل حفاظت محيط زيست خراسان رضوي با بيان اينكه سرانه توليد زباله در ايران 2 برابر استاندارد جهاني و كشورهاي پيشرفته است، افزود: هم اكنون به ازاي هر فرد در روز 850 گرم زباله توليد مي شود.
عرفاني اظهار كرد: اگر ميزان جمعيت حاشيه نشين مشهد را يك ميليون و 500 نفر در نظر بگيريم روزانه يك ميليون و 275 هزار كيلوگرم زباله در يك روز در حاشيه شهر توليد مي شود.
وي با بيان اينكه وظيفه اداره كل حفاظت محيط زيست خراسان رضوي در جايگاه نظارت بر عملكرد ساير دستگاه ها در حوزه محيط زيست و يك سازمان حاكميتي است، افزود: مناطق حاشيه نشين در سطح استاندارد پايين تري نسبت به شهر در مديريت فاضلاب قرار دارند.
وي بيان كرد: اين مناطق به واسطه قرار گرفتن بيشتر تحت تاثير آلودگي ها، تعدد مناطق و مراكز انباردن و تخليه غيرمجاز زباله و فاضلاب دچار مشكلات فراواني هستند كه بايد در زمينه حل و رفع آن برنامه ريزي و اقدام كرد.
7496/5132
گزارشگر: آرزو جاوداني ** انتشار دهنده: علي اصغر ايزدي