به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، در طول 38 سال گذشته بیش از 30 انتخابات برای مشاركت مردم در زمینه های مختلف مانند ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی، شوراهای اسلامی شهر و روستا برگزار شده است .
در این مدت 12 دوره انتخابات برای تعیین رییس جمهوری برگزار شده كه میزان مشاركت در آنها تحت تاثیر شرایط مختلف و اوضاع سیاسی هر دوره متفاوت بوده است.
** هیجان ریاست جمهوری و دولت ناكام
نخستین انتخابات ریاست جمهوری ایران، در تاریخ پنجم بهمن ماه سال 1358 برگزار شد. در این دوره بیش از 20 میلیون نفر واجد شرایط رای بودند كه از این تعداد 14 میلیون و 993 هزار نفر به «ابوالحسن بنی صدر» رای دادند.
اهمیت این انتخابات از آن جهت بود كه از بنی صدر به عنوان نخستین رییس جهموری تاریخ ایران نام برده می شود. وی پس از 2 سال ریاست جمهوری به خاطر اقداماتی كه انجام داد با رای اكثریت نمایندگان مجلس شورای اسلامی دور اول و حكم بنایانگذار انقلاب از این سمت عزل شد.
** عمر كوتاه دولت در ریاست جمهوری دوم
انتخابات دومین دوره ریاست جمهوری در تاریخ دوم مرداد ماه سال 1360 برگزار شد. در این دوره از انتخابات بیش از 22 میلیون نفر واجد شرایط رای بود كه 64.2 درصد آنان پای صندوق های رای حاضر شدند.
در انتخابات دومین دوره ریاست جمهوری 71 نفر داوطلب حضور داشتند كه در نهایت صلاحیت 4 نفر از آنان برای تبلیغات انتخاباتی تایید شد.
مشاركت مردم در انتخابات دومین دوره ریاست جمهوری موجب پیروزی «محمد علی رجایی» با 12میلیون 770 هزار رای شد. «عباس شیبانی» نیز در جایگاه دوم قرار گرفت.
رجایی با انتخابت «محمد جواد باهنر» به عنوان نخست وزیر، دولت را تشكیل داد اما رییس دولت دوم به همراه نخست وزیر در تاریخ هشتم شهریور ماه سال 1360 در محل دفتر نخست وزیری به شهادت رسیدند.
** آغاز دولت های 2 دوره ای
پس از انفجار دفتر نخست وزیری و به شهادت رسیدن «محمد علی رجایی » و «محمد جواد باهنر» رئیس جمهوری و نخست وزیر، آیت الله مهدوی كنی مأمور تشكیل دولت موقت و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری شد.
انتخابات ریاست جمهوری دوره سوم در تاریخ 10 مهر ماه سال 1360 برگزار شد. در این دوره از انتخابات 46 نفر ثبت نام كردند كه تنها 4 نفر از آنان تایید صلاحیت شدند.
در این دوره از انتخابات بیست و دو میلیون و 680 هزار نفر واجد شرایط رای بودند كه نزدیك به 17 میلیون از این افراد در پای صندوق های رای حضور پیدا كرده و میزان مشاركت در این دوره 74.2 درصد بود.
در دومین دوره انتخابات ریاست جمهوری «آیت الله سید علی خامنه ای» با 15 میلیون و 905 هزار توانست حائز اكثریت آرا شود. اكبر پرورش نیز در جایگاه دوم قرار گرفت.
در سال 1364 انتخابات دوره چهارم ریاست جمهوری برگزار شد. در این انتخابات 50 نفر ثبت نام كرده بودند كه از میان آنان تنها صلاحیت سه نفر آنان از سوی شورای نگهبان برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری تایید شد.
در این دوره از انتخابات از جمعیت 25 میلیونی واجد شرایط رای 14 میلیون و 238 هزار نفر معادل 54 درصد پای صندوق های رای حضور یافتند. دوره چهارم انتخابات ریاست جمهوری با وفات بنیانگذار انقلاب اسلامی و انتخابات حضرت آیت الله خامنه ای به عنوان رهبر انقلاب به پایان رسید.
** دولت های سازندگی
پس از ارتحال بنیانگذار انقلاب و آغاز رهبری آیت الله خامنه ای، پنجمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در تاریخ ششم مرداد ماه سال 68 برگزار شد. در این دوره از انتخابات تعداد واجدین شرایط رای به بیش از 30 میلیون نفر رسید.
از این تعداد بیش از 54 درصد در پای صندوق های رای حضور یافتند كه نتیجه ان انتخاب «اكبر هاشمی رفسنجانی» به عنوان رییس جمهوری بود.
در این دوره از انتخابات 79 نفر به عنوان كاندیدای انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام كردند كه تنها اكبر هاشمی رفسنجانی و عباس شیبانی صلاحیت حضور در انتخابات ریاست جمهوری را از شورای نگهبان دریافت كردند.
دولت هاشمی هر چند كه در سال های پایانی دولت اول خود با انتقاداتی در زمینه اقتصادی روبرو بود اما وی با شركت در ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری توانست برای دومین بار به عنوان رییس جمهوری كشور انتخاب شود.
در انتخابات ششم كه در تاریخ 21 خرداد ماه سال 72 برگزار شد، 128 نفر برای نامزدی ثبت نام كردند كه از این تعداد چهار نفر به مرحله تبلیغات انتخاباتی راه یافتند و در نهایت هاشمی رفسنجانی با كسب 16 میلیون و 769 هزار رای برای دومین بار توانست پیروز شود. میزان مشاركت در این دوره از انتخابات 50 درصد بود.
** دولت اصلاحات و توسعه سیاسی
با پایان چهارساله دولت دوم هاشمی رفسنجانی انتخابات هفتمین دوره ریاست جمهوری در تاریخ دوم خرداد سال 1376بین «سید محمد خاتمی» و «علی اكبر ناطق نوری» برگزار شد. ناظران و كارشناسان سیاسی از این انتخابات به عنوان نقطه عطفی در تاریخ انتخابات های ایران یاد می كنند.در این دوره از انتخابات 238 نفر برای نامزدی در انتخابات شركت كردند كه صلاحیت چهار نفر آنها تایید شد.
تعداد واجدین شرایط در این دوره به 36 میلیون و 466 نفر رسید كه 79.9 درصد آنان پای صندوق های رای حضور یافتند. خاتمی در این دوره با كسب 20 میلیون و 138 هزار رای توانست بر دیگر رقبا پیروز شود.
شعارهای انتخاباتی خاتمی در زمینه توسعه سیاسی و تنش زدایی هر چند با انتقادات فراوانی در بین برخی از منتقدان وی همراه بود اما این انتقادات موجب نشد وی دولت را چهار ساله رها كند. او با شركت در هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری توانیت میزان رای خود را از 20 میلیون به نزدیك 22 میلیون افزایش دهد.
در حالی كه تعداد واجدین شرایط رای در این دوره 42 میلیون 170 هزار نفر برآورد شد 66.6 دهم درصد جمعیت در پای صندوق های رای حاضر شدند.
** آغاز شعار عدالت در ایران
شكست اصلاح طلبان در انتخابات دومین دوره شورای اسلامی شهر و روستا و مجلس شورای اسلامی دوره هفتم موجب شد تا نگاه مردم نسبت به تفكر اصلاحات و دولت خاتمی تغییر كند. در كنار این تغییر، شعارهای «محمود احمدی نژاد» كه با عنوان عدالت و رسیدگی به محرومان انتخاب شده بود موجب شد تا در انتخابات خرداد ماه سال 84 اصلاح طلبان بازنده شوند.
در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری برای نخستین بار فرد پیروز در مرحله اول مشخص نشد. در این انتخابات تعداد 1014 نفر به عنوان كاندید ثبت نام كردند كه شورای نگهبان صلاحیت هشت نفر را به عنوان نامزد نهایی مورد تایید قرار داد. در این دوره واجدین شرایط حضور در انتخابات بیش از 46 میلیون نفر بود.
مشاركت انتخاباتی در این دوره 62.8 درصد بود. در مرحله دوم این دوره محمود احمدی نژاد با 17 میلیونه و 248 رای توانست به عنوان هفتمین رییس جمهوری انتخاب شود.
پس از پایان چهار سال اول دولت احمدی نژاد انتخابات ریاست جمهوری دهم در 22 خرداد سال 88 برگزار شد كه میزان مشاركت آن 85 درصد اعلام شد.
در این دوره محمود احمدی نژاد با كسب 63 درصد توانست برای بار دوم به عنوان ریاست جمهوری كشور برسد.
** آغاز تفكر اعتدالی
انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری در سال 1392 در حالی برگزار شد كه ایران به خاطر تحریم های یكجانبه غرب و برخی از سیاست های اقتصادی دولت دهم در شرایطی مناسبی قرار نداشت. در این انتخابات كه با مشاركت 72 درصدی مردم برگزار شد «حسن روحانی» با شعار اعتدال در سیاست های داخلی و خارجی توانست 50.7 درصد آرا را كسب و به عنوان هشتمین شخصیت سیاسی، سكاندار قوه مجریه شد.
شایان ذكر است در این انتخابات تعداد واجدین شرایط رای 50 میلیون و 483 هزار و 192 نفر بود. تعاملات سیاسی دولت روحانی در سطح بین الملل و به سرانجام رساندن پرونده هسته ای ایران موجب فشارهای فراوانی از سوی منتقدان به وی شد تا جایی از دولت وی به عنوان دولت چهار ساله یاد كردند.
اما حضور روحانی در انتخابات 29 اردیبهشت 96 به عنوان كاندید و دفاع از عملكرد خود در مقابل كاندیدای جناح رقیب موجب شد تا اقبال مردم در این انتخابات نسبت به وی بیشتر شود و در نهایت روحانی توانست با ؟ رای برای دومین بار سكاندار قوه مجریه شود.
**پژوهشم**2052**1601**خبرنگار: غفار میرزایی** انتشاردهنده : شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما همراه شوید.
https://t.me/Irnaresearch
تهران- ایرنا- مشاركت گسترده مردم در دوازده دوره انتخابات ریاست جمهوری حكایت از آن دارد كه شهروندان با این مشاركت ها همواره نسبت به سرنوشت خود احساس مسوولیت و تكلیف كرده اند.
