وجود تنش میان كشورهای عربی حوزه خلیج فارس باعث بحرانی شدن اوضاع منطقه شده است. گذشته از پیامدهای سیاسی قطع روابط برخی كشورهای منطقه با قطر، در عرصه های اقتصادی نیز این موضوع بی تاثیر نبوده است. كشورهای عربستان سعودی، بحرین و امارات متحده عربی مرزهای آبی، زمینی و هوایی خود را به روی قطر بستند و در عمل حمل و نقل این كشور را دچار مشكلات بزرگی كردند. ارزش سهام در بورس دوحه كاهش یافت و هراس از عواقب تشدید بحران موجب كمبود نسبی كالا در برخی فروشگاه های این كشور شد.
از سوی دیگر بازار جهانی انرژی نیز به این تنش واكنش نشان داد. اگرچه قطر تولیدكننده مهم نفت خام نیست اما بزرگترین صادركننده گاز در منطقه است. افزایش تنش در میان كشورهای عربی كه بر منابع سرشار انرژی سوار هستند باعث شد قیمت نفت خام در بازارهای جهانی دچار نوسان شد.
رسانه های انگلیسی زبان تحلیل های گوناگونی را از تاثیر این تحولات بر بازار نفت و انرژی ارائه كرده اند.
**كاهش قیمت نفت در اوج بحران
چند روز پس از خروج «دونالد ترامپ» از خاورمیانه، درگیری سیاسی در میان برخی كشورهای عربی حوزه خلیج فارس آغاز شد. ابتدا قیمت نفت در واكنش به این تحولات تاحدودی بهتر شد اما این روند پایدار نبود و به تدریج قیمت نفت خام روبه كاهش نهاد. در یكی دو روز گذشته با اوج گیری بحران میان این كشورها، قیمت ها با سرعت بیشتری كاهش یافت و در برخی موارد نزدیك به 10 درصد افت را تجربه كرد.
روزنامه «گاردین» در این زمینه نوشت شروع این بحران با افزایش قیمت نفت همراه بود اما سپس قیمت ها سقوط كرد زیرا تردید خریداران و سرمایه گذاران به آینده بیشتر شد. در واقع افزایش قیمت های نفت در هفته گذشته بیش از آنكه از تنش میان اعراب تاثیر گرفته باشد ناشی از گزارش اشتغال آمریكا، حادثه تروریستی در لندن و انتخابات در انگلستان بود كه بر قیمت نفت خام اثرگذار بود.
گاردین نوشت نفت خام افزایش قیمتی را كه به دست آورده بود از دست داد. از طرف دیگر تقویت ارزش دلار هم قیمت نفت را برای خریداران بین المللی بالاتر برد؛ ضمن اینكه نگرانی از توقف جریان عرضه نفت به بازارهای جهانی باعث كاهش بیشتر قیمت ها شد.
تارنمای روزنامه «اكونومیك تایمز» اما نوشت درگیری دیپلماتیك میان قطر و سه كشور عربی تنش ها در منطقه را شعله ور ساخت و باعث جهش قیمت نفت شد. عربستان و سه كشور دیگر برای تنبیه قطر سخت ترین مجازات های اقتصادی و دیپلماتیك را علیه دوحه به اجرا در آوردند. بیشتر اعضای اوپك برای اینكه به توافق كاهش تولید لطمه ای وارد نشود از ورود به بحران خودداری كرده اند.
«عبدالصمد العواضی» تحلیلگر بازار نفت و نماینده كویت در اوپك در دهه 1980 میلادی اعتقاد دارد این اولین بار نیست كه اوپك بحران سیاسی را در میان كشورهای عضو شاهد است. این بحران نیز خیلی طول نخواهد كشید. در گذشته حتی جنگ و درگیری هم هیچگاه بر جریان نفت و توافق های میان كشورهای عضو نداشته است.
در همین راستا پس از اینكه در ابتدای بحران قیمت نفت نزدیك به 2 درصد افزایش داشت اما اكنون این افزایش را از دست داد و به 49.55 دلار درهر بشكه رسید.
به نوشته این گزارش«جان اسفكیانكیس» مدیر یك مركز پژوهشی در ریاض ابراز كرد هیچ نشانه ای از قطع روند تولید در داخل و خارج اوپك وجود ندارد. این موضوع نه تنها به منافع كشورهای خلیج فارس در حوزه انرژی مربوط می شود بلكه منافع روسیه نیز با ادامه توافق اعضای اوپك گره خورده است زیرا این كشور نیز به قیمت های بالاتر نفت و ثبات در بازار نیاز دارد.
تارنمای شبكه تلویزیونی سی.ان.بی.سی در مورد قیمت نفت خام نوشت روز دوشنبه پس از قطع روابط عربستان و متحدان آن با قطر قیمت ها دچار افت شد. این نگرانی به وجود آمده است كه تنش موجب توقف توافق برای كاهش تولید میان كشورهای تولیدكننده نفت می شود.
این گزارش روند قیمت ها را كاهشی ارزیابی كرد و افزود علاوه بر وجود تردید در میزان رشد جهان، آینده توافق نفتی اعضای اوپك نیز نامشخص است.
این گزارش پیش بینی كارشناسان در خصوص افزایش قیمت نفت تا بیشتر از 55 دلار را نادرست دانست و روز دوشنبه قیمت نفت خام را با یك درصد كاهش، اندكی بیشتر از 47 دلار در هر بشكه اعلام كرد.
سبد نفتی اوپك هم پس از كاهش حدود 2 دلاری هفته پیش اكنون حدود 47 دلار ثابت باقی مانده است.
**ابهام در آینده توافق كاهش تولید
مهمترین هراس بازار نفت از ادامه جریان عرضه نفت خام به بازارهای جهانی است. در صورت حادتر شدن بحران در منطقه ممكن است در روند تامین نفت و گاز اختلال ایجاد شود و كشورهای مصرف كننده انرژی را دچار مشكل كند.
تارنمای روزنامه «دیلی تلگراف» اوضاع بازار نفت را به علت كاهش روابط عربستان و قطر وخیم و پیچیده ارزیابی كرد و نوشت پس از بحران روابط در كشورهای عربی خلیج فارس قیمت نفت در بازار سهام آمریكا كاهش داشت. سرمایه گذاران از این امر نگران هستند كه كاهش روابط میان این كشورها ممكن است ضربه محكمی را به توافق توقف تولید نفت در اوپك وارد كند.
به اعتقاد تحلیلگر روزنامه گاردین، قطر تولیدكننده مهم نفت نیست بلكه بیشتر در زمینه تولید گاز مایع فعال است. این كشور بازیگر كوچكی در میان بزرگان نفتی اوپك است بلكه بیشتر توان آن در تولید گاز متمركز است به نحوی كه حدود 30 درصد تولید گاز طبیعی جهان را در اختیار دارد.
از طرف دیگر قطر از نظر سرزمینی در محاصره عربستان قرار دارد و تنها از طریق دریا، به وسیله كشتی می تواند تولیدات خود را از تنگه هرمز صادر كند. مهمترین آسیبی كه ممكن است قطر به بازار انرژی وارد كند قطع صادرات گاز طبیعی به كشورهای آسیایی همچون هند، كره جنوبی و ژاپن است كه بزرگترین واردكننده گاز طبیعی از قطر هستند.
به باور این كارشناس، شرایط اكنون به گونه ای است كه نمی توان چیزی را پیش بینی كرد بلكه باید به دقت اوضاع را دید. خاورمیانه در هر صورت انبار انرژی جهان است كه به شدت از كمبود ثبات سیاسی رنج می برد. هر گونه درگیری ژئوپلتیكی كه در این منطقه رخ می دهد پیامدهای جهانی را در بازار انرژی خواهد داشت. با وجود اینكه قطر بازیگر كوچكی است اما این هراس وجود دارد كه توافق تولیدكنندگان نفت برای كاهش تولید دچار دردسر شود. همین نگرانی باعث شد تا قیمت هر بشكه نفت برنت با یك درصد كاهش به 49.44 و نفت وست تگزاس با 0.9 درصد كاهش به 47.23 دلار افت كند.
تارنمای «اویل پرایس» ( oilprice.com ) نیز در گزارشی نوشت انسجام كشورهای عرب عضو شورای همكاری خلیج فارس ترَك برداشته است و وزیر امورخارجه امارات آشكارا از وجود بحرانی بزرگ سخن می گوید. درگیری میان قطر و عربستان سعودی ممكن است توافق كاهش تولید در سازمان اوپك را تهدید كند.
عربستان و امارات پس از انتشار یك خبر كه قطری ها آن را ناشی از هك رسانه ای عنوان كردند، در مقابل دوحه قرار گرفته اند. این گزارش، تحلیل خود را بر پایه ورود تهران به بحران در حمایت از دوحه استوار و تاكید كرد در این صورت وقوع رودررویی میان ایران و آمریكا دور از ذهن نیست.
نویسنده گزارش اویل پرایس بر این اعتقاد است كه حتی اگر درگیری نظامی بین عربستان و قطر شكل نگیرد این منازعه ممكن است باعث ایجاد خطر دیگری شود. همه كشورهای شورای همكاری نیازمند استقرار ثبات در منطقه و بازار نفت و گاز هستند. این ثبات از توافق اخیر در اوپك ناشی شد. اما بدون تردید یك درگیری كامل موجب تحمیل فشار بر شرایط كنونی می شود كه مورد قبول اعضای اوپك است و باعث كاهش تولید شد.
این گزارش افزود: دوحه در این شرایط می تواند توافق كاهش تولید 6+3 ( میان اعضای اوپك با غیر عضو ها) را نابود كند. اگر قطر چنین تصمیمی را بگیرد آینده اوپك در ابهام فرو می رود.
پژوهشم**9130**1601**خبرنگار: حسین عباسی نسب** انتشاردهنده: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.
تهران-ایرنا- اگرچه قطر كشور تاثیرگذار و مهمی در بازار نفت نیست اما قیمت های جهانی نفت خام به علت بی اعتمادی به آینده و هراس از شكسته شدن توافق كاهش تولید، روند كاهشی داشت.
