چمران؛ سردار عرفان جبهه ها

دكتر «مصطفی چمران» در سال 1311 در تهران، خیابان پانزده خرداد، بازار آهنگرها، سرپولك متولد شد.
وی تحصیلات خود را در مدرسه « انتصاری»، نزدیك پامنار، آغاز و در دارالفنون و البرز دوران متوسطه را گذراند؛ در دانشكده فنی دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد و در سال 1336 در رشته الكترومكانیك فارغ ‏التحصیل شد و یك ‏سال به تدریس در دانشكده‌ فنی پرداخت.
در همه دوران تحصیل شاگرد اول بود. در سال 1337 با استفاده از بورس تحصیلی شاگردان ممتاز به آمریكا اعزام شد و پس از تحقیقات‏علمی در جمع معروف ‏ترین دانشمندان جهان در دانشگاه«كالیفرنیا» و معتبرترین دانشگاه آمریكا «بركلی» با ممتازترین درجه علمی موفق به اخذ دكترای الكترونیك و فیزیك پلاسما شد.
از 15سالگی در درس تفسیر قرآن مرحوم آیت ‏الله طالقانی، در مسجد هدایت و درس فلسفه و منطق استاد شهید مرتضی مطهری و بعضی از اساتید دیگر شركت می‏ كرد و از نخستین اعضای انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران بود.
مصطفی در مبارزات سیاسی دوران دكتر مصدق از مجلس چهاردهم تا ملی شدن صنعت ‏نفت شركت داشت و از عناصر پرتلاش در پاسداری از نهضت ‏ملی ایران در كشمكش‏ های مرگ و حیات این دوره بود. بعد از كودتای ننگین 28 مرداد و سقوط حكومت دكتر مصدق،‌ به نهضت مقاومت ملی ایران پیوست و سخت‏ ترین مبارزه‏ها و مسئولیت ‏های او علیه استبداد و استعمار شروع شد و تا زمان مهاجرت از ایران، بدون خستگی و با همه قدرت خود، علیه نظام طاغوتی شاه جنگید و خطرناك ‏ترین مأموریت‏ ها را در سخت ‏‏ترین شرایط با پیروزی به انجام رسانید.
در آمریكا، با همكاری بعضی از دوستانش، برای نخستین ‏بار انجمن اسلامی دانشجویان آمریكا را پایه‏ ریزی كرد و از مؤسسین انجمن دانشجویان ایرانی در كالیفرنیا و از فعالین انجمن دانشجویان ایرانی در آمریكا به شمار می‏ رفت كه به دلیل این فعالیت ‏ها، بورس تحصیلی شاگرد ممتازی وی از سوی رژیم شاه قطع شد.
پس از قیام خونین 15 خرداد سال 1342 و سركوب ظاهری مبارزات مردم مسلمان به رهبری امام ‏خمینی(ره) دست به اقدامی جسورانه و سرنوشت ‏ساز می ‏زند و همه پل‏ ها را پشت ‏سر خود خراب می ‏كند و به همراه بعضی از دوستان مؤمن و هم ‏فكر، رهسپار مصر می ‏شود و مدت دو سال، در زمان عبدالناصر،‌ سخت ‏ترین دوره‏ های چریكی و جنگ‏ های پارتیزانی را می ‏آموزد و به عنوان بهترین شاگرد این دوره شناخته می ‏شود و فوراً مسئولیت تعلیم چریكی مبارزان ایرانی به عهده او گذارده می ‏شود.
شهید چمران به علت برخورداری از بینش عمیق مذهبی، از ملی ‏گرایی ورای اسلام گریزان بود و وقتی در مصر مشاهده می كند كه جریان ناسیونالیسم عربی باعث تفرقه بین مسلمین می ‏شود، به جمال عبدالناصر اعتراض می كند و ناصر ضمن پذیرش این اعتراض می گوید كه جریان ناسیونالیسم عربی آن قدر قوی است كه نمی‏ توان به راحتی با آن مقابله كرد و با تأسف تأكید می ‏كند كه ما هنوز نمی ‏دانیم كه بیشتر این تحریكات از ناحیه دشمن و برای ایجاد تفرقه در بین مسلمانان است. به دنبال آن، به چمران و یارانش اجازه می‏ دهد كه در مصر نظرات خود را بیان كنند.
بعد از فوت عبدالناصر، ایجاد پایگاه چریكی مستقل، برای تعلیم مبارزان ایرانی، ضرورت پیدا می ‏كند و از این رو دكتر چمران رهسپار لبنان می ‏شود تا چنین پایگاهی را تأسیس كند.
وی به كمك امام موسی ‏صدر، رهبر شیعیان لبنان، حركت محرومین و سپس جناح نظامی آن، سازمان «امل» را بر اساس اصول و مبانی اسلامی پی ‏ریزی می كند كه در میان توطئه‏ ها و دشمنی ‏های چپ و راست، با تكیه بر ایمان به خدا و با اسلحه شهادت، خط راستین اسلام انقلابی را پیاده می ‏كند و علی ‏گونه در معركه ‏های مرگ و حیات به آغوش گرداب خطر فرو می ‏رود و در طوفان ‏های سهمناك سرنوشت، حسین ‏وار به استقبال شهادت می ‏تازد و پرچم خونین تشیع را در برابر جبارترین ستمگران روزگار، صهیونیزم اشغال ‏گر و هم‏ دستان خونخوار آنها، راست ‏گرایان «فالانژ»، به اهتزاز در می‏ آورد و از قلب بیروت سوخته و خراب تا قله‏ های بلند كوه‏ های جبل ‏عامل و در مرزهای فلسطین اشغال شده از خود قهرمانی ‏ها به یادگار می گذارد؛ در قلب محرومین و مستضعفین شیعه جای می گیرد و شرح این مبارزات افتخارآمیز با قلمی سرخ و به شهادت خون پاك شهدای لبنان، بر كف خیابان ‏های داغ و بر دامنه كوه ‏های مرزی اسرائیل برای ابد ثبت می شود.
دكتر چمران با پیروزی شكوهمند انقلاب اسلامی ایران، بعد از 23 سال هجرت، به وطن باز می ‏گردد و همه تجربیات انقلابی و علمی خود را در خدمت انقلاب می ‏گذارد؛ خاموش و آرام ولی فعالانه و قاطعانه به سازندگی می ‏پردازد و همه تلاش خود را صرف تربیت نخستین گروه ‏های پاسداران انقلاب در سعدآباد می ‏كند. سپس در شغل معاونت نخست ‏وزیر در امور انقلاب شب و روز خود را به خطر می ‏اندازد تا سریع ‏تر و قاطعانه ‏تر مسئله كردستان را فیصله دهد تا اینكه بالاخره در قضیه فراموش ناشدنی «پاوه» قدرت ایمان و اراده آهینن و شجاعت و فداكاری او بر همگان ثابت شود.
دكتر چمران بعد از پیروزی بی‏ نظیر در پاوه به تهران احضار و به وزارت دفاع منصوب می شود.
وی در نخستین دور انتخابات مجلس شورای اسلامی، از سوی مردم تهران به نمایندگی انتخاب و پس از آن به نمایندگی حضرت امام روح الله (ره) در شورایعالی دفاع منصوب می شود.
در یكی از نیایش ‏های خود بعد از انتخاب نمایندگی مردم در مجلس شورای اسلامی، خدا را شكر می ‏گوید: «خدایا، مردم آنقدر به من محبت كرده‏ اند و آنچنان مرا از باران لطف و محبت خود سرشار كرده ‏اند كه به راستی خجلم و آنقدر خود را كوچك می‏ بینم كه نمی‏ توانم از عهده آن به درآیم. خدایا، تو به من فرصت ده، توانایی ده تا بتوانم از عهده برآیم و شایسته این همه مهر و محبت باشم.»
در این رهگذر در روزهای آغازین جنگ تحمیلی گروهی از رزمندگان داوطلب، به گِرد او جمع می شوند و او با تربیت و سازماندهی آنان، ستاد جنگ‏ های نامنظم را در اهواز تشكیل می دهد كه این گروه كم ‏كم قوت گرفته و منسجم می شود و خدمات زیادی انجام می دهند. تنها كسانی كه از نزدیك شاهد ماجراهای تلخ و شیرین،‌ پیروزی‏ ها و شكست ‏ها، شهامت ‏ها و شهادت ‏ها و ایثارگری ‏های آنان بودند، به گوشه‏ ای از این خدمات كه دكتر چمران شخصاً مایل به تبلیغ و بازگویی آنها نبود، آگاهی دارند.
یكی از كارهای مهم و اساسی او از همان روزهای اول، ایجاد هماهنگی بین ارتش، سپاه و نیروهای داوطلب مردمی بود كه در منطقه حضور داشتند. بازده این حركت و شیوه جنگ مردمی و هماهنگی كامل بین نیروهای موجود، تاكتیك تقریباً جدید جنگی بود؛ چیزی كه ابرقدرت‏ها قبلاً فكر آن را نكرده بودند.
پس از یأس دشمن از تسخیر اهواز، صدام سخت به فتح سوسنگرد دلبسته بود تا رویای قادسیه را تكمیل كند و برای دومین‏ بار به آن شهر مظلوم حمله كرد و سه روز تانك ‏های او شهر را در محاصره گرفتند و روز سوم تعدادی از آنان توانستند به داخل شهر راه یابند.
دكتر چمران كه از محاصره تعدادی از یاران و رزمندگان شجاع خود در آن شهر سخت برآشفته بود، ‌با فشار و تلاش فراوان خود و آیت ‏الله العظمی خامنه ‏ای، ارتش را آماده می سازند كه برای نخستین ‏بار دست به یك حمله خطرناك و حماسه ‏‏آفرین نا برابر بزنند و خود نیز نیروهای مردمی و سپاه پاسداران را در كنار ارتش سازماندهی می كند تا با نظمی نو و شیوه‏ای جدید از جانب جاده اهواز به سوسنگرد به دشمن بعثی یورش ببردند.

** به سوی قربانگاه
شهید مصطفی چمران برای معرفی و توجیه فرمانده جدید محور دهلاویه سرهنگ ایرج رستمی به این منطقه می رود. ولی قبل از دیدن و معرفی فرمانده با خبر می شود كه در سحرگاه 31 خردادماه 1360، سرهنگ ایرج رستمی فرمانده دلاور منطقه دهلاویه به شهادت رسیده و شهید دكتر چمران به شدت از این حادثه افسرده و ناراحت می شود. غمی مرموز همه رزمندگان ستاد، بخصوص رزمندگان و دوستان رستمی را فرا می گیرد. دسته‏ ای از دوستان صمیمی او می‏ گریند و گروهی دیگر مبهوت فقط به هم می ‏نگرند. از در و دیوار، ‌از جبهه و شهر، بوی مرگ و نسیم شهادت می ‏وزد و گویی همه در سكوتی مرگبار منتظر حادثه‏ ای بزرگ و زلزله ‏ای وحشتناك هستند. شهید چمران، یكی دیگر از فرماندهانش را احضار می نماید و خودش او را به خط مقدم نبرد می برد تا در دهلاویه به جای رستمی معرفی كند و در لحظه حركت وی، یكی از رزمندگان با سادگی و زیبایی می گوید:«همانند روز عاشورا كه یكایك یاران حسین(ع) به شهادت رسیدند، عباس علمدار او (رستمی) هم به شهادت رسید و اینك خود او همانند ظهر عاشورای حسین(ع) آماده حركت به جبهه است.»
همه‌ اطرافیانش هنگام خروج از ستاد با او وداع می ‏كردند و با نگاه ‏های اندوه‏ بار تا آنجا كه چشم می ‏دید و گوش می‎‏شنید، او و همراهانش را دنبال می‏ كردند و غمی مرموز و تلخ بر دلشان سنگینی می ‏كرد.
دكتر چمران، شب قبل در آخرین جلسه مشورتی ستاد، یارانش را با وصایای بی‏ سابقه ‏ای نصیحت كرده بود و خدا می‏داند كه در پس چهره ساكت و آرام ملكوتی او چه غوغا و چه شور و هیجانی از شوق رهایی، رستن از غم و رنج ‏ها، شنیدن دروغ و تهمت‏ ها و دم ‏بر نیاوردن ‏ها و از شوق شهادت برپا بود. چه بسیار یاران با وفای او به شهادت رسیده بودند و اینك او خود به قربانگاه می ‏رفت. سال‏ها یاران و تربیت‏ شدگان عزیزش در مقابل چشمانش و در كنارش شهید شدند و او آنها را بر دوش گرفت و خود در اشتیاق شهادت سوخت، ولی خدای بزرگ او را در این آزمایش‏های سخت محك می ‏زد و می ‏آزمود، او را هر چه بیشتر می ‏گداخت و روحش را صیقل می ‏داد تا قربانی عالی تری از خاكیان را به ملائك معرفی نماید و بگوید: انی اعلم مالاتعلمون. «من چیزهایی می‏ دانم كه شما نمی ‏دانید.»
به طرف سوسنگرد به راه افتاد و در بین راه مرحوم آیت‏ الله اشراقی و شهید سرلشكر ولی الله فلاحی رئیس ستاد مشترك ارتش را ملاقات كرد. برای آخرین ‏بار یكدیگر را بوسیدند و باز هم به حركت ادامه داد تا به قربانگاه رسید. همه رزمندگان را در كانالی پشت دهلاویه جمع كرد، شهادت فرمانده ‏شان، ایرج رستمی را به آنها تبریك و تسلیت گفت و با صدایی محزون و گرفته از غم فقدان رستمی، ولی نگاهی عمیق و پرنور و چهره‏ ای نورانی و دلی مالامال از عشق به شهادت و شوق دیدار پروردگار، گفت: خدا رستمی را دوست داشت و برد و اگر ما را هم دوست داشته باشد، می ‏برد.
خداوند ثابت كرد كه او را دوست می ‏دارد و چه زود او را به سوی خود فراخواند.

** شهـادت
سخنش تمام شد، با همه رزمندگان خداحافظی و دیده ‏بوسی كرد، به همه سنگرها سركشی نمود و در خط مقدم، در نزدیك ‏ترین نقطه به دشمن، پشت خاكریزی ایستاد و به رزمندگان تأكید كرد كه از این نقطه كه او هست، دیگر كسی جلوتر نرود، چون دشمن به خوبی با چشم غیرمسلح دیده می‏شد و مطمئناً دشمن هم آنها را دیده بود. آتش خمپاره كه از نخستین ساعت های بامداد آغاز شده بود و علاوه بر رستمی قربانی‏ های دیگری نیز گرفته بود، باریدن گرفت و دكتر چمران دستور داد رزمندگان به سرعت از كنارش متفرق شوند و از هم فاصله بگیرند.
یارانش از او فاصله گرفتند و هر یك در گودالی مات و مبهوت در انتظار حادثه‏ ای جانكاه بودند كه خمپاره‏ ها در اطراف او به زمین خورد و با اصابت یكی از خمپاره ‏های صدامیان، یكی از نمونه ‏های كامل انسانی كه مایه‌ مباهات خداوند است، یكی از شاگردان متواضع علی(ع) و حسین(ع)، یكی از عارفان سالك راه حق و حقیقت و یكی از ارزشمندترین انسان ‏های علی‏ گونه و یكی از یاران باوفای امام‏خمینی(ره) از دیار ما رخت بربست و به ملكوت اعلی پیوست.
تركش خمپاره 60 دشمن به پشت سر دكتر چمران اصابت كرد و تركش‏ های دیگر صورت و سینة دو یارش را كه در كنارش ایستاده بودند، شكافت و فریاد و شیون رزمندگان و دوستان و برادران باوفایش به آسمان برخاست. او را به سرعت به آمبولانس رساندند. خون از سرش جاری بود و چهره ملكوتی و متبسم و در عین ‏حال متین و محكم و موقر آغشته به خاك و خونش، با آنكه عمیقاً سخن‏ ها داشت، ولی ظاهراً دیگر با كسی سخن نگفت و به كسی نگاه نكرد. شاید در آن اوقات، همانطوری كه خود آرزو كرده بود، حسین(ع) بر بالینش بود و او از عشق دیدار حسین(ع) و رستن از این دنیای پر از درد و پیوستن به روح، به زیبایی، به ملكوت اعلی و به دیار مصفای شهیدان، فرصت نگاهی و سخنی با ما خاكیان را نداشت.
در بیمارستان سوسنگرد كه بعداً به نام شهید دكترچمران نامیده شد، كمك ‏های اولیه انجام شد و آمبولانس به طرف اهواز شتافت، ولی افسوس كه فقط جسم بی ‏جانش به اهواز رسید و روح او سبكبال و با كفنی خونین كه لباس رزم او بود، به دیار ملكوتیان و به نزد خدای خویش پرواز كرد و ندای پروردگار را لبیك گفت كه: «ارجعی الی ربك راضیه مرضیه».
از شهادت انسان ‏ساز سردار پرافتخار اسلام، این فرزند هجرت و جهاد و شهادت و اسوه حركت و مقاومت، نه تنها مردم اهواز و خوزستان بلكه امت مسلمان ایران و شیعیان محروم لبنان به پا خاستند و حتی ملل مستضعف و زاده دنیا غرق در حسرت و ماتم گردیدند.
هنوز هم یاران با وفای مصطفی در غم از دست دادن او عزا دارند و امروز پس از گذشت 36 سال یادش را گرامی می دارند.
اجتمام(2)**7029 **1569** گزارش: فرهاد شرف پور**انتشار: علی حبیبی
برای آگاهی از آخرین اخبار اجتماعی و حوادث ایران و جهان در كانال تلگرام گروه اجتماعی ایرنا:
@irnaej
https://t.me/irnaej