نشاط احساس های مثبت و رضایت بخشی است كه هر فردی در زندگی اجتماعی خود آن را تجربه می كند. شادی، هیجانی بیرونی همراه با انبساط عضلانی، روانی، زودگذر و موقتی به شمار می رود اما نشاط یك انبساط و شادمانی درونی، پایدار و بادوام است. موضوعی كه سبب ارتقای سلامت روانی و اجتماعی خواهد شد و با آن ارتباطی مستقیم دارد.
نشاط، آثار گوناگونی بر زندگی شهروندان و جامعه می گذارد كه از آن جمله می توان به «حس تعلق، همبستگی و مسوولیت پذیری اجتماعی، وفاق، ارتقای شاخص های سلامت روحی و روانی، افزایش رضایت از زندگی و پویایی اجتماعی» اشاره كرد.
برای ارتقای نشاط اجتماعی و افزایش امید به زندگی می بایست، فضای امیدواركننده‌ای در جامعه برقرار باشد. كارشناسان عوامل مختلفی را بر افسردگی افراد جامعه موثر می دانند كه وضعیت اقتصادی دشوار، شرایط كاری سخت، مشكل های سیاسی و فرهنگی، نبود برنامه های تفریحی و نشاط آور و ... تنها چند مورد از آن به شمار می رود.
گستره پیامدهای مثبت نشاط و ارتقای امید به زندگی بر حوزه های گوناگون بیانگر اهمیت این موضوع است. كمتر فردی را می توان مشاهده كرد كه با شادی و نشاط در زندگی فردی و اجتماعی مخالف باشد زیرا در سایه این موهبت، ناامیدی از جامعه رخت بر می بندد و جای خود را به امیدواری و پویایی می دهد.
امام علی(ع) در ارتباط با اهمیت نشاط و شادی در زندگی می فرماید: «شادی، روح را باز می كند و نشاط را بر می انگیزد.» و در حدیث دیگری فرمودند: «وقتی روز شادی در اختیارت قرار گرفت از آن دوری نكن زیرا وقتی در دست روز اندوه قرار بگیری از تو صرف نظر نخواهد كرد.»
اهمیت وجود نشاط در جامعه و ارتقای سطح امید به زندگی در میان افراد جامعه سبب شد تا پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا با «سید هادی معتمدی» عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، روانپزشك و آسیب شناس اجتماعی به گفت وگو بپردازد.
معتمدی در ارتباط با چگونگی ایجاد جامعه ای با نشاط، گفت: آنچه كه جامعه را شاد می كند و به سلامت روحی و روانی افراد منجر می شود و در نهایت نشاط را به ارمغان می آورد، سبك زندگی جامعه است. برای آن كه این مهم را به جامعه هدیه كرد باید بتوان سبك زندگی خود را تغییر داد. برای ایجاد تحول در سبك زندگی توجه به موضوع هایی همچون چگونگی پرداختن به اوقات فراغت، نوع مطالعه، وضعیت ارتباطات میان فردی، دوست یابی، ورزش، احترام به سنت ها و اخلاق، رویكرد و توجه به هنر و میزان هزینه ای كه در سبد خانوار برای مسافرت و شاد بودن اختصاص داده می شود، ضروری و لازم به نظر می رسد. بنابراین برای نهادینه كردن نشاط در جامعه می بایست سبك و روش زندگی خود را تغییر و اصلاح كرد.
این آسیب شناس اجتماعی با اشاره به این موضوع كه غم و شادی افراد از رویدادهای گوناگون به دلیل نوع نگاه انسان به آن مساله است، اظهار داشت: وقتی افراد درباره موضوعی ناراحت و شاد می شوند در حقیقت آن مساله نیست كه سبب ناراحتی، اضطراب و افسردگی یا برعكس باعث شادمانی، خوشحالی و احساس شعف می شود بلكه نظام باورها و در حقیقت نگاه انسان به موضوع های مختلف است كه فرد را غمگین و شادمان می كند. بنابراین اگر فرد نگاه درستی به اطراف و محیط پیرامون خود داشته باشد، بستر رشد و بالندگی خویش، جامعه و اطرافیان را مهیا خواهد كرد. انسان می بایست یاد بگیرد كه همه امور در جهان در اختیار او نیست و بیشتر زمان ها زمینه و ریشه بسیاری از ناراحتی ها در مسایلی خلاصه می شود كه فرد در آن اراده ای ندارد و نمی تواند آن را در اختیار بگیرد.
این استاد دانشگاه اصلاح باورها و معقول سازی آنها را از جمله راهكارهای موثر در ارتقای نشاط و امید به زندگی ارزیابی كرد و یادآور شد: تغییر باورها برپایه تحول در افكار به بالندگی ذهنی منجر می شود در صورتی كه به این موضوع توجه نشود، رفتارها و افكار افراد جامعه برپایه تجسم های غیرعقلانی شكل می گیرد و اینگونه نسلی به وجود می آید كه شاد نیست یا شادی هایی دارد كه دارای محتوا نیستند و طبیعی است كه نسلی بدون محتوا، هدف و برنامه ریزی و انسان هایی فاقد تعهدپذیری و مسوولیت پذیری پرورش می یابند.
در حقیقت این احساس های خوب است كه انسان را شاد می كند و اگر مسوولان و متولیان امر به احساس شهروندان به ویژه جوانان بی توجه باشند، جامعه به طرف ناامیدی پیش خواهد رفت و جوانان ناامید، آینده روشنی را برای خود متصور نیستند. انسان به وسیله كنترل توقع ها، پرهیز از مطلق گرایی و برداشتن موانع شادی می تواند احساس ناكامی را از خود دور و نشاط را در محیط زندگی و جامعه ایجاد كند.
وی نشاط و امید به زندگی را سبب بروز استعداد و بالندگی در میان جوانان دانست و بیان كرد: راهكارهای مختلفی برای تزریق نشاط به جامعه وجود دارد كه از آن جمله می توان به حذف مطلق گرایی از زندگی، ندیدن بایدها و نبایدها به صورت سیاه و سفید، آموختن مهارت همدلی و ارتباط با دیگران، تقویت اعتماد به نفس در خود و فرزندان، نترسیدن از انتقاد، پرهیز از دروغ گویی، توجه به نمایشگاه ها و تئاترها، هدایت امیال و غرایز طبیعی در مسیر صحیح و ترویج شوخ طبعی در جامعه اشاره كرد. جدی بودن را نباید با بداخلاقی همسان دانست و می بایست یاد داد و آموخت كه به اشتباه ها اعتراف كرد و با پیگیری ضعف ها و مشكل های ارتباطی با دیگران و اعضای خانواده؛ رفتارها و عادت های ناپسند را تغییر داد و اصلاح كرد. شاد بودن یك مهارت است و دستیابی به آن با مطالعه و تلاش میسر خواهد شد.
معتمدی با تاكید بر این موضوع كه به نشاط بایستی به عنوان یك سرمایه اجتماعی نگاه كرد تا اینگونه در جامعه نهادینه شود، یادآور شد: به این منظور می بایست با شناخت مساله؛ فرهنگ تعهدپذیری، قانون مداری و اخلاق را در جامعه درونی كرد تا بدین وسیله در جامعه نشاط و امید به زندگی ارتقا یابد و به طرف آرامش و افزایش امید در زندگی رهنمون شد. اینگونه می توان بحران های اجتماعی را كاهش داد و هرچه بداخلاقی های سیاسی و اجتماعی كاهش یابند در نتیجه امید زندگی بیشتر می شود.
این آسیب شناس اجتماعی خانواده، رسانه ها و نظام آموزشی را در نهادینه كردن نشاط در جامعه با اهمیت دانست و بیان كرد: این نهادها می توانند با تغییر نگرش افراد نسبت به موضوع های مختلف، نشاط را در میان افراد نهادینه كنند و امید به زندگی را در آنها ارتقا بخشند و در این باره چگونگی تحلیل آنها از رخدادها و رویدادها می تواند راهگشا و چاره ساز باشد. خانواده، رسانه ها مختلف و نظام آموزشی خواهند توانست به افراد خوب فكر كردن را آموزش دهند و رفتارهای روزمره آنان را شكل دهند.
ایران با دارا بودن40 میلیون جمعیت جوان، جامعه ای جوان محسوب می شود و نظام های مختلف آموزشی می بایست به جوانان فرصت خودنمایی بدهند زیرا آنها نیاز به دیده شدن و ابراز وجود دارند تا بدین ترتیب در جهت تثبیت هویت خود حركت كنند. نقش افراد در گروه همسالان از اهمیت بسیاری برخوردار است و دولت باید برای جوانان برنامه ریزی مناسب داشته باشد. همچنین از الگوسازی نباید غفلت كرد و امكانات لازم را برای ورزش و هنر در این قشر در نظر گرفت، موضوعی كه می تواند پایگاه اجتماعی جوانان را ارتقا بخشد و اعتماد به نفس را در آنها نهادینه كند.
*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مهسا شریفی**انتشاردهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**2059**2002**9131
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.
تهران- ایرنا- افزایش نشاط و ارتقای امید در جامعه با تغییر سبك زندگی به وجود می آید. اصلاح باورها و معقول سازی آنها، راهكار موثری در این مقوله است زیرا این مهم سبب كاهش آسیب‌ها، ناهنجاری ها و خشونت‌ها می شود و تعهدپذیری و مسوولیت اجتماعی را به ارمغان می آورد.
