اقتصادی كردن مصرف با توسعه آبیاری نوین كشاورزی سمنان

به گزارش ایرنا، بحران آب در سال‌های گذشته استان سمنان را با خطراتی مواجه كرد كه مهم‌ترین آن كاهش شدید سطح آب‌های زیرزمینی بود كه نیاز آبی بخش‌های آشامیدنی، كشاورزی و صنعت و خدمات در این استان را برجسته‌تر از گذشته نشان می‌دهد.
در استان سمنان حدود یك میلیارد و 250 میلیون مترمكعب آب در سال تولید می شود كه 87 درصد در بخش كشاورزی، حدود هشت درصد در بخش صنعت و خدمات و حدود پنج درصد در بخش آب آشامیدنی مصرف می شود، با توجه به سهم 87 درصدی بخش كشاورزی از منابع آب تولیدی در استان سمنان به منظور مقابله با بحران كم آبی توجه به افزایش بهره وری در مصرف آب در این بخش از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
در سال‌های اخیر اهمیت این امر بر مردم و مسوولان بیش از پیش آشكار شد، تا جایی كه دولت تصمیم به ارائه یارانه و كمك‌های بدون‌عوض در بخش تجهیز سامانه‌های آبیاری تحت فشار گرفت و كشاورزان هم از این موضوع استقبال خوبی داشتند.
كسری مخزن آب زیرزمینی در استان سمنان به 143 میلیون متر مكعب در سال می رسد و گزارش‌هایی كه تاكنون درباره بحران آب در سمنان انتشار یافته است، عامل اصلی بحران آب را خشكسالی ها قلمداد كردند، در حالی كه بر اساس آمار، عامل اصلی بحران آب اضافه برداشت‌های مستمری است كه توسط چاه‌های عمیق از آبخوان اصلی دشت‌ها باعث شده است، یعنی به نوعی عامل اصلی برهم خوردن تعادل چرخه تغذیه و برداشت آب در حقیقت، بی‌توجهی به مساله مدیریت منابع آب در طول سال ها بوده است.
پیامدهای جبران ناپذیر بحران آب مانند شور شدن آب، نشست زمین و ایجاد شكافها در سطح دشتها، پدیده بیابانزایی به خاطر كاهش منابع زیرزمینی در دست ها و سایر مشكلات زیست محیطی را به همراه دارد، به همین منظور در سال های اخیر استفاده از روش های تحت فشار به منظور افزایش بهره وری مصرف آب در دستور كار قرار گرفته است، اما با این حال هنوز روش سطحی شایع ترین نوع آبیاری است، از مهمترین دلایل این امر می توان به هزینه های بالا و مشكلات اجرای روش های ابیاری نوین و تحت فشار اشاره كرد .
توسعه پایدار روش های آبیاری تحت فشار در ایران با توجه به مشخصات خاص خود می تواند یكی از راهكارهای مناسب در جهت بهبود بهره وری مصرف آب كشاورزی و بهبود وضعیت بهره وری آبیاری باشد و با وجود سهم 87 درصد آب تولیدی سمنان در بخش كشاورزی، می توان با رویكری منسجم و فراگیر از سوی كشاورزان و مسوولان استانی بخش قابل توجهی از مشكلات را در شرایط كم آبی برطرف كرد.
از 198 هزار هكتار موجود اراضی كشاورزی استان سمنان تا قبل از روی كارآمدن دولت یازدهم تنها در 20 هزار هكتار سامانه های نوین آبیاری تجهیز شد و در فروردین ماه 95 دكتر روحانی به این استان ، تجهیز بیش از 20 هزار هكتار دیگر از این اراضی كشاورزی به سامانه های آبیاری مصوب شد .
تجهیز 198 هزار هكتار از اراضی كشاورزی سمنان به سامانه های نوین آبیاری صرفه جویی بیش از 50 میلیون متر مكعب آب را به همراه داشته و در كاهش هدر رفت آب در این استان كویری و گرم و خشك موثراست، 44 هزار بهره بردار در سمنان در بخش كشاورزی فعالیت می كنند كه تجهیز اراضی كشاورزی به سامانه های نوین آبیاری می تواند بخش قابل توجهی از هدر رفت آبی استان را برطرف كند.
در این گزارش در رابطه با اهمیت تجهیز اراضی كشاورزی سمنان به سامانه های نوین آبیاری از كشاورزان، صاحبنظران و استادان دانشگاه گفت وگویی انجام شد كه این افراد با تاكید بر استفاده از سامانه های نوین آبیاری در كاهش هدر رفت آب ، به تخصیص اعتبار برای تجهیز بیش از دهها هزار هكتار از اراضی كشاورزی استان به این سامانه ها در چند سال آینده برای كاهش افت سطح آبهای زیرزمینی تاكید كردند.
جواد دهرویه، از گندم كاران شهرستان سمنان گفت: میزان محصولات تولیدی با تجهیز زمین های زراعی شهرستان به سامانه های نوین آبیاری به میزان قابل توجهی افزایش یافته است و در سال زراعی گذشته بیش از 30 درصد افزایش تولید محصول داشته ایم.
وی خاطرنشان كرد:دولت با تسهیلات ارزان قیمت زمینه خوبی برای اصلاح آبیاری زمین های كشاورزی را آغاز كرده است و باغداران استان به خاطر حمایت های همه جانبه دولت قدردان مسوولان هستند.
وی تصریح كرد:در سال زراعی 93-94 با آبیاری غرقابی در یك هكتار بیش از 800 كیلو گندم برداشت كردم در حالی كه در سال زراعی 94-95 با تجهیز زمین های كشاورزی به سامانه های نوین آبیاری، بیش از هزار كیلو در هكتار گندم برداشت شد.
وی تصریح كرد: اصلاح الگوی كشت و استفاده از فناوری های جدید می تواند علاوه بر افزایش تولید در كاهش هدررفت آب موثر باشد و بنده از همه كشاورزان می خواهم در كمترین زمان ممكن نسبت به تجهیز اراضی كشاورزیشان به سامانه های نوین آبیاری اقدام كنند.
سعید محمدیان، از پسته كاران دامغانی در گفت وگو با ایرنا گفت: دامغان از مناطق كویری و نیمه خشك استان سمنان به شمار می رود و دولت یازدهم در چند سال گذشته قدم های موثری برای كاهش هدر رفت آب در اراضی كشاورزی برداشته است.
وی تصریح كرد: ارایه تسهیلات ارزان قیمت از دستاوردهای مهم دولت یازدهم است و بنده نیز با دریافت این تسهیلات الگوی كشت جدیدی را برای ادامه تولید محصولات كشاورزی انتخاب كردم.
محمدیان اضافه كرد: در سال زراعی 91-92 با آبیاری غرقابی تنها 200 كیلوگرم پسته به ازای یك هكتار از اراضی كشاورزی برداشت كردم در حالی كه با تجهیز زمین كشاورزی به سامانه های نوین آبیار میزان تولید به سه برابر افزایش یافت.
وی ادامه داد: در مناطق بیابانی سمنان با افت سطح آب چاه ها در چند سال گذشته شاهد بیابانزایی و پدیده گرد و خاك و ریزگرد بوده ایم و تغییر الگوی كشت رویه مثبتی برای كاهش هدر رفت آب است.
مدیرعامل آب منطقه ای استان سمنان با بیان اینكه منابع زیر زمینی آب استان 143 میلیون متر مكعب كمبود دارد، گفت: مهمترین دلیل این امر حفاری بی‌رویه چاه به دلیل خشكسالی سال های اخیر است.
ایرج حیدریان گفت: حفر بی رویه چاه و برداشت فراوان از آنها باعث شده تا تراز برداشت و واریز در منابع آبی زیرزمینی استان به شدت به هم بخورد و امروز شاهد دشت های بی آب باشیم.
وی با بیان این كه نیمی از 26 دشت موجود استان سمنان در محدوده بحرانی و برداشت ممنوع قرار گرفته دارد، گفت: هرگونه برداشت آب در این دشت ها ممنوع است و 13 دشت دیگر نیز با وضعیت نه چندان مطلوب روبرو هستند.
مدیرعامل شركت آب منطقه ای سمنان با اشاره به سخنان رهبرانقلاب در بحث تبیین شعار سال، گفت: همان‌طور كه همه مسوولان تاكید دارند تنها 10 درصد صرفه جویی و كاهش مصرف در بخش كشاورزی كشور بسیاری از مشكلات را رفع می كند اما همچنان این امر رخ نداده است.
حیدریان، در رابطه با سیاست های آب منطقه ای سمنان در زمینه مقابله با برداشت بی رویه و سوء استفاده از منابع آبی، اظهارداشت: اعمال مدیریت و نظارت دقیق، صحیح و همه جانبه بر منابع آب و جلوگیری از قانون شكنی برخی افراد ناآگاه و سودجو برای اجرای سیاست ها و اهداف راهبردی نظام و احقاق حقوق عموم مردم نیازمند تعامل همكاری و هماهنگی مسئولان قضایی با ماموران و كاركنان مربوط در صنعت آب است.
رییس سازمان جهادكشاورزی استان سمنان گفت: در سال 95 حدود 430 میلیارد ریال برای تجهیز 10 هزار هكتار از اراضی كشاورزی استان سمنان به سامانه های نوین آبیاری هزینه شد.
سید حسن میرعماد ادامه داد: همزمان با سفر دكتر روحانی رئیس جمهوری به سمنان در فروردین 96 در پنج هزار هكتار از اراضی كشاورزی استان، سامانه آبیاری تحت فشار با اعتبار 47 میلیارد تومان اعتبار نصب شد.
وی اظهارداشت: به منظور مقابله با آثار سوء خشكسالی، توسعه آبیاری تحت‌فشار در استان سمنان بدون محدودیت انجام می‌شود و كشاورزان استان در صورت علاقه‌مندی می‌توانند از تسهیلات دولتی برای توسعه آبیاری مكانیزه در باغات یا اراضی كشاورزی خود بهره‌مند شوند.
میرعماد با بیان این كه توسعه آبیاری نوین به‌منظور صرفه‌جویی در مصرف آب در بخش كشاورزی از سیاست‌های مهم و جدی دولت است، خاطرنشان كرد: سمنان همواره از این سیاست مهم دولت یازدهم بهره زیادی برده و تجهیز چندین هزار هكتار از اراضی كشاورزی و باغی سمنان به سامانه های نوین به دلیل استقبال كشاورزان این استان اتفاق افتاده است.
رئیس سازمان جهاد كشاورزی استان سمنان ، محدودیت آب را یكی از مهم‌ترین مشكلات بخش كشاورزی در استان سمنان عنوان كرد و گفت: مصرف بهینه منابع آبی از مهم‌ترین اولویت‌های سازمان جهاد كشاورزی است و طرح‌های زیادی مانند احداث استخرهای ذخیره آب، لایروبی قنات ها، انتقال آب كشاورزی به اراضی از طریق لوله‌های انتقال آب و ساماندهی آبیاری با همكاری كشاورزان این استان اجرایی شده است.
فرماندار میامی گفت: 510 هكتار از اراضی كشاورزی این شهرستان در سال 96 به منظور افزایش بهره وری و تولید محصولات به سامانه آبیاری نوین تجهیزشدند.
محمدمهدی كریمی افزود : در سال 95 اجرای سامانه تحت فشار برای یك هزار و 155 هكتار از اراضی كشاورزی میامی مصوب شد كه در 645 هكتار از این مقدار اجرا شد، با توجه به اهمیت سامانه آبیاری تحت فشار و صرفه جویی درمصرف آب، تاكنون بیش از یكهزار هكتار از اراضی كشاورزی این شهرستان به سامانه آبیاری تحت فشار مجهز شده است.
فرماندار میامی با بیان این كه 88 درصد جمعیت این شهرستان روستانشین هستند ، افزود : باید با اصلاح الگوی كشت و راه اندازی سامانه های نوین آبیاری برای رونق كسب و كار در این منطقه قدم های جدی برداشته شود.
كریمی اضافه كرد : میامی در بخش های پرورش انواع پرندگان، گیاهان دارویی، پرورش شتر مرغ، پرورش مرغ بومی، بسته بندی محصولات كشاورزی از ظرفیت های قابل توجهی برخوردار است و بخش خصوصی می تواند در این بخشها سرمایه گذاری كند.
فرماندارمیامی گفت: این شهرستان با برخورداری از آب و هوای مساعد و منابع آبی فراوان و خاك حاصلخیز یكی از قطب های تولید محصولات راهبردی مانند گندم، جو، چغندرقند و دیگر محصولات در استان سمنان به شمار می رود.
فرماندار شاهرود گفت: از سال 72 تا كنون 6هزار هكتار زمین كشاورزی به سامانه آبیاری قطره ای تجهیز شده كه 2هزار هكتار آن در سه سال گذشته انجام شده است، با توجه به بحران پیش آمده در تامین آب ، انتظار می رود تدابیر لازم برای صرفه جویی اندیشیده شود، باید از كشت محصولات با نیاز آبی بالا كاسته شده و محصولاتی كه نیاز آبی كمتر داشته و بازار خوبی دارند، جایگزین شوند.
سید محمدرضا هاشمی گفت: براساس یكی از مصوبه های دولت تدبیر و امید قرار شد 6 هزار هكتار از زمین های استان به سامانه های نوین آبیاری تجهیز شوند كه این نشان توجه دولت در این زمینه است.
هاشمی از آمادگی جهاد كشاورزی برای ارایه خدمات مورد نیاز كشاورزان در زمینه آبیاری نوین خبر داد و گفت: به هر میزان كه كشاورزان در خواست داشته باشند ، امكان اجرا وجود داشته و از كمك های دولتی بهره مند خواهند شد.
وی توجه به امر آموزش و ترویج را در كاهش مصرف و هدر رفت آب موثر خواند و گفت: در شهرستان شاهرود مركز تحقیقات كشاورزی و منایع طبیعی استان سمنان و نیز دانشكده كشاورزی با بیش از 17 استاد ممتاز وجود دارد كه باید از این توانمندی استفاده بهینه شود.
فرماندار شاهرود با بیان این كه، سطح زمین های زراعی شاهرود 18 هزار هكتار است و 24 درصد محصولات باغی استان سمنان در شاهرود تولید می شود، ادامه داد: میزان تولید محصولات زراعی شاهرود سالانه 230 هزار تن و محصولات باغی 155 هزار تن است كه 50 درصد از تولیدات باغی استان را شامل می شود.
استاندار سمنان گفت: دولت به منظور حمایت از كشاورزان برای اجرای سامانه آبیاری تحت فشار 60 میلیون ریال وام بدون‌عوض و 60 میلیون ریال نیز تسهیلات كم بهره پرداخت می كند.
محمدرضا خباز افزود: به منظور تشویق كشاورزان مهریزی برای اجرای سامانه آبیاری تحت فشار، كشاورزانی كه بهره وری آبیاری را بیش از 80 درصد افزایش داده و 90 درصد در مصرف آب صرفه جویی كنند دولت به ازای هرهكتار اراضی كشاورزی 60 میلیون ریال وام بدون‌عوض در اختیار كشاورزان واجد شرایط قرار می دهد.
وی ادمه داد: علاوه بر این میزان وام بدون عوض همچنین 60 میلیون ریال تسهیلات مناسب و كم بهره نیز در اختیار كشاورزان قرار می گیرد و تمامی كشاورزان واجد شرایط باید برای اطلاع از نحوه دریافت مراجعه و اقدام كنند.
خباز خاطرنشان كرد: به گفته كارشناسان با راه اندازی سامانه های نوین آبیاری علاوه بر افزایش تولید محصول، در هكتار شاهد صرفه جویی 70 درصدی در مصرف آب خواهیم بود.
استاندار سمنان با اشاره به اینكه اكنون كم تر از 20 هزار هكتار از اراضی كشاورزی استان سمنان به سامانه های آبیاری تحت فشار قرار گرفته و باید بخاطر شرایط اقلیمی سمنان شاهد این افزایش باشیم، از كشاورزان سخت كوش خواست تا اجرای سامانه های آبیاری تحت فشار را در شرایط اقلیمی و كم آب استان سمنان، جدی بگیرند.
زمین های كشاورزی استان سمنان 198هزار هكتار و تعداد بهره برداران این بخش هم 44 هزار نفر است، میزان تولیدات كشاورزی استان سمنان در مجموع بیش از یك میلیون و 660 هزار تن است كه شامل 331 هزار تن تولیدات باغی و 734 هزار تن تولیدات زراعی است.
تولیدات محصولات گلخانه ای در استان سمنان 15 هزار و 29 تن است كه با توجه به كویری بودن و كمبود منابع آبی، توجه به تولیدات گلخانه ای یكی از راه های برون رفت از مشكلات فعلی بخش كشاورزی سمنان است.
7339/6103 گزارش: محمدرضا یوسف نژاد ** انتشار: مصطفی دهقان
برای آگاهی از تازه‌ترین اخبار و رویدادها در استان سمنان به نشانی IRNASEMNAN@ كانال اخبار ایرنا سمنان مراجعه كنید.