به گزارش ایرنا، بافت تاریخی یزد به مساحت عرصه 743 هكتار و مساحت حریم پنج هزار هكتار در سال 1384 به ثبت ملی رسید و فعالیت جدی برای به ثبت رساندن آن در میراث جهانی از نخستین سال برنامه سوم توسعه تحت عنوان 'پایگاه پژوهشی و حفاظتی ملی' با اختصاص اعتبار ملی و استانی آغاز شد.
با این حال، تهیه اسناد و مدارك اولیه پرونده ثبت جهانی بافت تاریخی یزد به طور مشخص از سال 1389 با انعقاد قرارداد مشاوره ای در دستور كار قرار گرفت و فعالیت ها و پیگیری های جدی برای ثبت جهانی در سال 1394 با ارسال پرونده به یونسكو شكل جدی و رسمی به خود گرفت.
در این سال، محدوده بافت تاریخی شهر یزد با 743 هكتار وسعت به عنوان نخستین بافت تاریخی زنده برای ثبت جهانی به یونسكو ارسال شد تا به عنوان نخستین شهر تاریخی جهان توسط جمهوری اسلامی ایران به دنیا معرفی شود.
روند ثبت جهانی میراث فرهنگی به اینگونه است كه یك پرونده ابتدا در یونسكو از نظر شكلی بررسی و سپس به شورای جهانی بناها و محوطه های تاریخی (ایكوموس) ارسال می شود تا از جنبه های مختلفی ارزیابی و به یونسكو بازگردانده شود كه در این بین از كارشناسان برجسته نیز بهره می گیرند.
شهریور 1395 ارزیاب یونسكو برای بررسی وضعیت بافت تاریخی یزد و ارایه گزارش به كمیته های مربوطه به یزد سفر كرد. 'ماریا كوریا' از كشور پرتغال به عنوان كارشناس و متخصص خشت و خاك در مدت پنج روز از محورهای گردشگری و مجموعه بناهای یزد در بافت تاریخی این شهر برای ثبت جهانی، بازدید و گزارش آن را به یونسكو ارائه كرد.
ارزیاب یونسكو در این سفر گفت: اكثر سایت های جهانی دارای ویژگی های خاص خود در حوزه های میراث ملموس و ناملموس هستند اما میراث فرهنگی و تاریخی مردم یزد دارای ذات و روح مشتركی است.
سرانجام پرونده شهر تاریخی یزد 18 تیر ماه در چهل و یكمین اجلاس كمیته میراث بشری یونسكو با حمایت قاطع نمایندگان كشورهای جمهوری آذربایجان، كویت، تركیه، ویتنام، تونس و لبنان و اجماع اعضای كمیته به ثبت جهانی رسید.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری یزد كه به عنوان نماینده استان یزد در این اجلاس حاضر شده بود در صفحه اینستاگرام خود نوشت: اشك امونم رو بریده. مبارك همه مردم یزد باشه.
** ثبت جهانی یزد، فرصتی برای آینده
معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پس از ثبت جهانی شهر تاریخی یزد، این شهر را منحصر‌به فرد دانست و تاكید كرد كه ثبت جهانی شهر یزد در آینده فرصت هایی را برای ایران فراهم خواهد كرد.
زهرا احمدی پور با تبریك ثبت بافت تاریخی یزد در فهرست میراث جهانی یونسكو افزود: ویژگی هایی كه شهر یزد را معرفی كرد تا بتواند برای ثبت در یونسكو پذیرفته شود، در درجه نخست این بود كه همچنان همان فنون و مصالح كهن در زنده ماندن این شهر بزرگ خشتی به‌كار می رود و سنت های ناملموس قدیم در این شهر وجود دارد.
وی ادامه داد: در یزد همچنان از همان تكنولوژی گذشته استفاده می‌شود و شهر بر همان مبنا ادامه حیات می‌دهد، ما سنت فرهنگی منحصربهفردی در شهر یزد داریم كه از معیارهای مهمی بود كه باعث شد یونسكو این پرونده را بپذیرد.
وی اضافه كرد: همچنین معماری منحصربهفردی در این شهر از هم زیستی بشر و طبیعت شكل گرفته است، شهر یزد در دل كویر است، این شهر یك الگوی زیست متفاوت بشر را به‌لحاظ هم‌زیستی با محیط معرفی می‌كند.
رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خاطرنشان كرد: به‌لحاظ تاریخی سه دین اسلام، زرتشت و یهود در شهر یزد در كنار هم بدون اینكه دچار مشكلی شوند، زندگی مسالمت‌آمیزی داشته و دارند، تمام این موارد باعث شد كه یزد به عنوان شهری جهانی ثبت شود و این مساله در آینده فرصت هایی را برای ایران فراهم خواهد كرد.
** لذتی دوچندان، پس از انتشار برخی اخبار ناامیدكننده
لذت ثبت جهانی این بافت تاریخی منحصر بفرد وقتی دوچندان شد كه برخی رسانه ها در آستانه برگزاری اجلاس یونسكو به انتشار اخبار ناامیدكننده و احتمال محقق نشدن این مهم روی آوردند.
این رسانه ها نوشته بودند: 9 سال از ثبت شهر تاریخی یزد در فهرست میراث موقت جهانی یونسكو می گذرد و این پرونده از سالهای گذشته به دلیل ساخت و سازهای غیراصولی پیچیدگی های بسیار به دنبال داشت و همین ساخت و سازها تبدیل به معضلی جدی برای ثبت جهانی یزد شد.
ثبت جهانی شهر یزد به عنوان نخستین شهر تاریخی ایران در فهرست یونسكو نیازمند مدیریت یكپارچه، برنامه ریزی گسترده شهری، رعایت اصول معماری و تجدیدنظر در ضوابط نظام مهندسی و ساخت و ساز است.
** ایرادهای ایكوموس
در رسانه ها ایرادهایی به نقل از شورای جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی (ایكوموس) عنوان شد كه مهمترین آنهه ساخت سازه های بتنی و غیرخشتی در بافت خشتی شهر یزد از جمله در محله زرتشتیان بود. ایراد دیگر ایكوموس به ضوابط ساخت وساز در شهر یزد و نبود مدیریت یكپارچه مرتبط بود.
سومین ایراد ایكوموس در خصوص جهانی شدن شهر تاریخی یزدبه حریم باغ ثبت جهانی شده دولت آباد بازمی گشت، این شورا تاكید داشته كه حریم باغ دولت آباد باید افزایش یابد و ساخت و سازهای واقع در حریم این اثر ضابطه مند شود.
در هر صورت، بافت تاریخی یزد با تلاش و پشتكار جمعی به خصوص زحمات محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در فهرست میراث جهانی یونسكو قرار گرفت تا نگاه گردشگران دنیا به شهر خشتی و تاریخی یزد بیش از گذشته معطوف شود.
** آثار جهانی ایران
درسالهای گذشته چغازنبیل، میدان امام اصفهان، تخت جمشید، تخت سلیمان، ارگ بم، پاسارگاد، سلطانیه، بیستون، مجموعه قره كلیسای آذربایجان، سازه های تاریخی - آبی شوشتر، بازار تبریز، بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی، 9 باغ ایرانی شامل اكبریه بیرجند، فین كاشان، شاهزاده ماهان، ارم شیراز، عباس آباد بهشهر، چهلستون اصفهان، دولت آباد یزد، پاسارگاد شیراز، پهلوان پور یزد (در مجموع به عنوان یك اثر)، گنبد قابوس، مسجد جامع اصفهان، كاخ گلستان، شهر سوخته، محوطه باستانی شوش و چشم انداز فرهنگی میمند از ایران در فهرست میراث جهانی یونسكو به ثبت رسیده است.
همچنین مجموعه قناتهای ایرانی شامل 11 قنات از جمله قنات زارچ و حسن آباد مهریز در استان یزد و كویر لوت به عنوان نخستین میراث طبیعی ایران در چهلمین اجلاس میراث جهانی یونسكو در استانبول به ثبت رسید تا شمار آثار ثبت شده ایران در یونسكو به 21 اثر برسد.
** اهمیت ثبت جهانی اثار تاریخی
ثبت جهانی آثار تاریخی بر اساس موارد عنوان شده در عهده نامه بین المللی میراث جهانی یونسكو از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
موضوع این عهد نامه كه 16 نوامبر 1972 میلادی به تصویب كنفرانس عمومی یونسكو رسیده، حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است كه اهمیت جهانی دارند و متعلق به تمام انسان‌های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص است.
براین اساس كشورهای عضو یونسكو می توانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی كشور خود را نامزد ثبت به عنوان میراث جهانی كنند. حفاظت از این آثار پس از ثبت در عین باقی ماندن در حیطه حاكمیت كشور مربوطه، به عهده تمام كشورهای عضو خواهد بود.
بنابراین اگر مكانی در فهرست یونسكو ثبت شود به نوعی از طرف همه كشورهای كشورهای عضو حمایت خواهد شد.
** درباره استان تاریخی یزد
استان یزد یكهزار و 600 اثر تاریخی ثبت شده غیر منقول و 600 بنای تاریخی ثبت شده ملی دارد كه میزبان گردشگران داخلی و خارجی است.
در طرح پنج ساله از سالجاری تا سال 1400 برنامه های متنوع برای توسعه استان یزد در حوزه های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تدارك دیده شده است.
یزد در كنار استانهای فارس و اصفهان به عنوان مثلث طلایی گردشگری ایران مقصد اول گردشگران خارجی و اروپایی بوده به گونه ای كه استقبال گردشگران خارجی از این شهر تا پنج برابر افزایش داشته و همین امر گردشگری را محور توسعه استان قرار داده است.
این استان 2270 هكتار بافت تاریخی دارد و شهر یزد به عنوان نخستین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی جهان دارای بافت تاریخی به مساحت عرصه 743 هكتار و مساحت حریم پنج هزار هكتار در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسیده است.
یزد با عناوینی همچون شهر بادگیرها، شهر كار و كاریز و كاهگل، دارالعباده، دارالعلم و دارالعمل، حسینیه ایران، شهر دوچرخه ها، شیرینی، شهر قنات و قنوت و قناعت و شهر آتش و آفتاب شناخته می شود.
یزد گنجینه ای از هنر، فرهنگ و تمدنی ایرانی را در خود دارد كه از آن جمله می توان به بناهای مذهبی، بقعه، مساجد، حسینیه ها، زیارتگاههای زرتشتیان، خانه های تاریخی، آب انبارها، باغ های تاریخی ، بادگیرها و بازارچه ها اشاره كرد.
7532 / 6014/ گزارشگران: سعید صادقی مقدم و محمودرضا رحمانی ** انتشار كاظم شاملو
یزد - ایرنا - بافت تاریخی شهر یزد به عنوان نخستین بافت تاریخی شهری ایران، امروز (یكشنبه) در چهل و یكمین اجلاس كمیته میراث بشری سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسكو) در شهر كراكوف لهستان به ثبت جهانی رسید تا آرزویی چندین ساله با تلاش و پشتكار جمعی به واقعیت تبدیل شود.
