رهبران 10 كشور جنوب شرق آسیا ماراتنی از گفت وگوها را در اجلاس ابتدای ماه جاری پشت سر گذاشتند اما هیچ كدام از آنها در قبال چالش های مرتبط با دریای جنوبی چین كه مهمترین موضوع منازعه منطقه است ، با پكن وارد مجادله ویا حتی بحث نشدند.
اكنون بزرگترین چالش كشورهای حوزه دریای جنوبی چین شامل ، مالزی ، فیلیپین ، تایوان و ویتنام ادعای مالكیت حدود 90 درصدی این پهنه آبی است كه همین امر سبب شده پكن نه تنها بیشترین بهره برداری را از منابع غذایی و نفت این منطقه داشته باشند بلكه طلایه دار بزرگترین خطوط كشتیرانی این منطقه باشد.
ویتنامی ها دریای جنوبی چین را دریای شرق و مردم فییلیپین از آن به نام دریای لوزان یاد می كنند. این پهنه آبی بخشی از اقیانوس آرام به وسعت حدود 3 و نیم میلیون كیلومتر مربع است كه محدوده مرزهای آبی سنگاپور تا تنگهٔ تایوان را دربر می‌گیرد و پس از پنج اقیانوس این دریا با صدها جزیره بزرگترین ناحیهٔ دریایی جهان محسوب می شود.
در واقع مناقشه اصلی بر سر محدوده قلمرو و تمامیت مرزی مناطقی از اقیانوس و جزایر پاراسل و اسپراتلی به عنوان دو مجمع الجزایربا منابع نفت خیز است كه چند كشور ادعای مالكیت تمام یا بخشی از آن را دارند. علاوه بر این جزایر، مجموعه‌ای از صخره‌های سنگی، صخره‌های مرجانی و جزیره های ماسه ای مانند سد ساحلی اسكاربورو نیز در این منطقه قرار دارند.
منطقه بزرگ مورد ادعای چین از استان جنوبی هینان این كشور تا صدها كیلومتر در جهت جنوب و شرق ادامه دارد. پكن می‌گوید حق مالكیت چین بر این منطقه 2000 سال قدمت دارد و به زمانی برمی گردد كه مجمع الجزایر پاراسل و اسپراتلی بخشی جداناشدنی از چین بودند.
علاوه براین این منطقه یكی از پر رفت و آمدترین آب‌راه‌های جهان است و هر ساله محموله‌های تجاری به ارزش چند هزار میلیارد دلار با كشتی از این منطقه عبور می‌كند. آب‌های منطقه دارای منابع قابل توجه ماهیگیری است و همچنین گفته می‌شود كه منابع عظیم نفت و گاز در بستر این دریا وجود دارد.
ساخت جزیره های مصنوعی برای استفاده نظامی و بكارگیری ازانواع تجهیزات نظامی مانند ناوهای جنگی ، سیستم های راداری پیشرفته و پرواز مداوم جنگنده های چین درعین حال سبب شده تا چهره این آبراه بین المللی وجهه نظامی نیز داشته باشد . در مجموع ظاهرا كشورهایی كه سفره دریای جنبوی چین در مرزهای آنها گسترده شده ، از این اقدامات ناراضی هستند و به همین دلیل با انعقاد قراردادهای مختلف با آمریكا زمینه حضوراین كشور در منطقه را برای مقابله با پكن فراهم كردند، امری كه بر چهره نظامی این منطقه بیش از گذشته افزوده است.
ازنگاه كشورهای این حوزه آبراه دریای جنوبی چین شاهراه و رگ اصلی حیات اقتصادی آنهاست، اما پكن به نیروهای گارد ساحلی خود اجازه داده كه از مناطق انحصاری اقتصادی كشورهای دیگر عبور كرده و درعین حال در یك بیانیه مهلت قانونی سه ماهه ماهیگیری برای همسفرگان خود در این دریا تعیین كرده است.
** تعاملات گسترده اقتصادی چین و كشورهای آسه آن البته پكن می داند كه طرح اعلام شده با استقبال كشورهای این منطقه روبرو نشده است از این رو نخستین قدرت آسیا و دومین قدرت جهان با استفاده از روش های مختلف اقتصادی درصدد است تا زمینه جذب و حفظ 10 كشور جنوب شرق آسیا موسوم به آسه آن را در كنار خود تقویت كند.
پكن عمدتا این هدف را در طیفی از اقدامات و هدایایی مانند سرمایه گذاری تا كمك های نظامی به كشورهای عضو این اتحادیه دنبال می كند. هزینه های این كشور در این مسیر اگرچه گسترده است اما پكن در عین حال از این طریق راه نفوذ اقتصاد 11.2 تریلیون دلاری خود را به این كشورها هموار می كند.
از آن مهمتررقابت گسترده نظامی آمریكا با چین در این آبهاست. واشنگتن با اعزام دومین ناو جنگی به این آبها پس از ششمین هفته حضور در این منطقه در واقع عملا قدرت و ادعای مالكیت چین را در این حوزه به چالش كشید و در عین حال آزادی ناوبری دریایی در این منطقه را به رخ طرف های این منازعه كشید.
فیلیپین فروردین ماه سال 93 با طرح شكایت از چین در دادگاه داوری بین‌المللی لاهه و ادعای مالكیت بخشی از دریای جنوبی چین، موضع پكن را در خصوص مالكیت این سرزمین ها در سطح بین المللی به چالش كشید.
دادگاه بین المللی لاهه تا 15 دسامبر 2014 (23 آذر) به چین مهلت داده بود به اتهامات مطرح شده توسط فیلپیین پاسخ دهد اما پكن با غیر قانونی دانستن این روند، اهمیتی به درخواست دادگاه نداد.
چین و كشورهای عضو آ.سه.آن در سال 2002 میلادی به توافق رسیدند با همكاری متقابل از منازعات در این منطقه بكاهند، اما فیلیپین و ویتنام دو كشوری هستند كه طی دو سال گذشته با حمایت آمریكا به مقابله با پكن در خصوص جزایر مورد اختلاف برخاسته اند كه منابع غنی انرژی دارد.
با این وجود هنوز كشورهای منطقه سعی دارند تا مشكلات حقوقی خود با چین در این حوضه دریایی را با آرامش و همكاری پیگیری كنند.
به طور مثال 'سانگ سنگ وون' اقتصاد دان سنگاپوری در این زمینه با بیان اینكه همكاریهای چین و جنوب شرق آسیا در دریا و خشكی باید از یك روند دائمی برخوردار باشد تا منطقه در مسیر صلح و آرامش گام بردارد.
اكنون چهار عضو 'آسه آن' شامل برونئی، مالزی، فیلیپین و ویتنام هم ادعای 3.5 میلیون كیلومتر مربع از دریای جنوبی چین را دارند كه شامل بخش های مورد ادعای چین نیز می شود.
با این وجود این كشورها مراودات گسترده اقتصادی و نظامی با چین دارند كه بستر تعاملات چینی – آسیای جنوب شرقی را بسیار چندلایه و پیچیده كرده است.
چین هفته گذشته تفنگ های تك تیرانداز و بسیاری دیگر از سلاح مورد نیاز ارتش فیلیپین را در جنگ علیه گروه تروریستی داعش در جنوب این كشور ( مراوی) ارائه داد. در جریان این جنگ كه از 23 ماه مه گذشته شروع شده تاكنون 400 نفر كشته شدند.
این موضوع بیانگر آن است كه پكن سعی دارد جبهه ضد تروریسم در جنوب شرق آسیا را مورد حمایت قرار دهد و طبق گزارش رسانه های منطقه ای آسیا این سیاست احتمالا یكی از موضوعات اصلی در اجلاس 2017 آسه آن خواهد بود.
علاوه براین ،به گزارش رسانه های فیلیپینی ،مانیل كه امسال رئیس اتحادیه
آسه آن شده ، روابط اقتصادی خود با چین را گسترش داده است . پكن قرار است به این كشور در هزینه 3.96 میلیارد دلاری راه آهن مانیل به جزیره لوزون در جنوب شرق آسیا و هزینه 4.3 میلیارد دلاری خط راه آهن به جزیره میندانائو كمك كند.
افزون براین ، چین توریست های خود را به ویتنام، دیگر كشور جنوب شرق آسیا گسیل كرده است كه این رویكرد پكن 7 درصد از اقتصاد ویتنام را تامین كرده است.
براساس گزارش رسانه های ویتنام از ژانویه تا اكتبر سال 2016 میلادی حدود 2.2 میلیون چینی به ویتنام سفر كردند و همین امر سبب شده تا این كشور درصدر فهرست كشورهای توریست پذیر منطقه قرار گیرد.
در مالزی نیز، پكن نخستین سرمایه گذارخارجی این كشور و همچنین اولین فروشنده سلاح و تجهیزات نظامی به آن محسوب می شود.
به گزارش رسانه های مالزی ،ارزش روابط تجاری پكن و كوالالامپور در سال گذشته میلادی 100 میلیارد دلار بود . چین دراین مدت همچنین 12.8 میلیارددلار( 55 میلیارد رینگریت) در مالزی در بخش های دریایی و خطوط راه آهن سرمایه گذاری كرده است.
** یك كمربند یك جاده و تقویت همكاریهای درون منطقه ای
علاوه براین پكن در پیگیری و اجرایی ساختن ابتكار چهارساله خود «یك جاده یك كمربند» كه براساس آن دسترسی زمینی دومین قدرت جهان را تا شرق اروپا فراهم می سازد،كشورهای جنوب شرق آسیا را در صدر فهرست كمك های اقتصادی خود قرار داده است .
در مجموع به زعم برخی ناظران منطقه ای ، اگرچه هر از چند گاه موضوع حاكمیت دریای جنوبی چین دستاویز های رسانه ای مناسبی را پیدا می كند اما با نگاهی عمیق تر به بسترها و مستندات سیاسی اقتصادی منطقه می توان گفت كه سرمایه گذاری های كلان اقتصادی چین در این منطقه از آسیا سبب شده كه تا موضوع اختلاف حاكمیت در پهنه دریایی در دستور كار این كشورها قرار نگیرد.
آساق ** مریم شفیعی **انتشاردهنده: 1577**حسن حسین زاده
تهران- ایرنا- بسیاری از تحلیلگران دریای جنوبی چین را به عنوان منطقه منازعات نظامی احتمالی آتی معرفی كرده اند .اگرچه بسترهای این منازعه در منطقه وجود دارد اما تعاملات سیاسی و اقتصادی كنونی حاكی از آن است كه كشورهای این حوزه به رغم اختلافات حقوقی نه تنها تمایلی به رویارویی با پكن ندارند بلكه زمینه را برای تقویت طیف متنوعی از تعاملات فراهم كرده اند.
