نظام دانشگاهی پاسخگوی نیازهای روزنامه نگاری در حوزه های علمی نیست

به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، حسن نمكدوست روز یكشنبه در نخستین نشست چالش های روزنامه نگاری علمی در موزه علوم و فناوری اظهار كرد: در علم ارتباطات با پنج پرسش دیرینه روبرو هستیم كه در روزنامه نگاری علمی برای پاسخ به این سوالات چالش داریم.
وی با بیان اینكه دانش آموخته های رشته علوم ارتباطات در دانشگاه ها مهارت و تخصص كافی برای روزنامه نگاری علمی را ندارند، افزود: این افراد در مورد اصول كلی خبر اطلاعاتی دارند اما به عنوان مثال نمی توانند یك نشست تخصصی علمی را پوشش دهند.
مدیر آموزش و پژوهش موسسه همشهری همچنین به نبود تشكل صنفی برای روزنامه‌نگاران علمی اشاره كرد و گفت: اگر فردی در این زمینه كار می كند، بر اساس علایق و تجربیات شخصی خود به این نوع فعالیت پرداخته است زیرا در این حوزه حتی مكانی برای تسهیم تجربیات این روزنامه نگاران وجود ندارد.
مترجم كتاب تاریخ اجتماعی رسانه ها؛ از گوتنبرگ تا اینترنت، افزود: به طور كلی نیروی كارآمد در حوزه روزنامه نگاری علمی نداریم كه باید به این مساله توجه شود.
وی پیشنهاد داد: باید دوره های كارشناسی ارشد روزنامه نگاری حرفه ای طراحی شود تا علاقمندان به روزنامه نگاری كه در مقطع كاردانی رشته های علوم تحصیل كرده اند، در دوره كارشناسی ارشد، روزنامه نگاری بخوانند و در این زمینه مهارت كسب كنند.

** دعوای كهن علم، شبه علم و ضدعلم
نمكدوست گفت: بحث ها در زمینه اینكه علم چیست، هنوز ادامه دارد؛ بسیاری از روزنامه نگاران حوزه های علمی، جامعه شناسی را علم نمی دانند و مرزهای مبهمی در زمینه موضوعات علم، شبه علم و ضدعلم همچنان وجود دارد به گونه ای كه برخی دقیق ترین روش ها برای رسیدن به معرفت را علم می دانند.
كارشناس علوم رسانه خاطرنشان كرد: نكته دیگر این است كه از چه طریقی می خواهیم علم را بیان كنیم؛ گاه وقتی راجع به موضوعی صحبت می‌كنیم، برخی نهادها مخالفت می‌كنند، حتی تهیه عكس و اینفوگرافیك بسیار مشكل است درحالی كه این موارد بصری می تواند بسیار مفید باشند.
نمكدوست ادامه داد: همچنین ادبیاتی نداریم تا در مورد اینكه مخاطب رسانه ها چه كسانی هستند، پاسخ دقیق بدهیم؛ به عنوان مثال گفته می شود جوان علاقمند به علم، در حالی كه این عناوین مشكلی را حل نمی كند.

** مشكلات روزنامه نگاری علم و خبرنگاران
سردبیر ماهنامه نجوم نیز در این نشست اظهار كرد: مجموعه ای از مشكلات اجرایی و اقتصادی باعث نواقص در روزنامه‌ نگاری علم می شوند و این مشكلات فقط به خبرنگار برنمی گردد.
كاظم كوكرم افزود: بسیاری از پژوهشگران زبان ارتباط با رسانه را نمی دانند و حتی معتقدند كه نیازی به برقراری این ارتباط ندارند.
سردبیر صفحه دانش روزنامه جام جم با تاكید بر اینكه خبرنگاران علمی با پژوهشگران به زبان مشترك نرسیده اند، گفت: در بسیاری موارد برای انتشار خبر یك پژوهش علمی، اطلاعات روزنامه نگاران ناقص است و پژوهشگر آن حوزه هم ‌نمی تواند به آنها كمك كند.

** ترجمه زدگی در حوزه های علمی
كوكرم با اشاره به فراوانی ترجمه در زمینه علمی گفت: در این حوزه به شدت ترجمه زده هستیم و در نهایت چند مطلب خارجی را تلفیق كرده و مطلبی را تهیه می كنیم؛ گزارش نویس حرفه ای در این حوزه كمیاب است.
وی معضل دیگر روزنامه نگاری علمی را اخبار روابط عمومی ها یا پژوهشگرانی دانست كه از رسانه برای تایید پژوهش های خود استفاده می كنند و افزود: ما نیازمند تربیت نویسنده و ویراستار علمی متخصص هستیم.

** لزوم تغییر جهت روزنامه نگاری علمی از ترجمه به سمت تولید محتوا
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نیز در این نشست گفت: سه روش روزنامه نگاری برای روزنامه نگاری علمی وجود دارد؛ روش ترویج (promotion) كه موضوعات علمی را بدون توجه به نیازهای جامعه پوشش می دهد، رسانه سازی (mediatisation) و جریان سازی از یك رویداد علمی و ارتباطات علمی (transcommunication) یعنی وقتی روزنامه نگار مطلبی می نویسد سراغ كنشگران اجتماعی می رود و در نهایت خود به یك‌ كنشگر اجتماعی تبدیل می شود.
زهرا اجاق با اشاره به سابقه روزنامه نگاری علمی در دهه 1280 خورشیدی افزود: روزنامه نگاری علمی در بازه های زمانی نقش مصلح اجتماعی را ایفا كرده است.
وی ادامه داد: طی یك دوره 90 ساله بین سال های 1300 تا 1390 روند غالب روزنامه نگاری علمی مبتنی بر ترجمه و ساده سازی بوده و كمتر مطالب تولیدی در این حوزه تهیه شده است.
پژوهشگر حوزه ارتباطات خاطرنشان كرد: روش روزنامه نگاری علمی در ایران نیز بیشتر مبتنی بر ترویج علم بوده و به جنبه های منفی علم توجه نشده است، در حالی كه باید به جای ترویج علم به سمت توسعه ارتباطات علمی برویم و به جای ترجمه متون علمی به تولید محتوا و تهیه مطالب تولیدی روی آوریم.
علمی9157**1834
خبرنگار: منصوره شوشتری** انتشار: ناهید شفیعی