به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، تنها چند ماه از ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» می گذرد كه رسانه ها از بررسی روند استیضاح وی سخن می گویند. چند روز پیش «براد شرمن» نماینده دموكرات ایالت كالیفرنیا در كنگره آمریكا به طور رسمی طرح استیضاح ترامپ را ارایه داد.
بر پایه این طرح، رییس جمهوری آمریكا متهم به مانع تراشی در مسیر تحقیقات در زمینه مداخله روسیه در انتخابات ریاست جمهوری 2016 این كشور شده است. همچنین شرمن مدعی است كه اخراج ناگهانی «جیمز كومی» رییس پیشین «اف.بی.آی» به دستور شخص ترامپ مانع از كشف این حقیقت و اجرای عدالت شده است كه این از نگاه قانون اساسی ایالات متحده جرم و تخطی به حساب می آید.
پیش از مطرح شدن بحث استیضاح ترامپ از سوی شرمن، 25 نفر از نمایندگان حزب دموكرات خواستار استیضاح و بركناری دونالد ترامپ شده بودند. حال این پرسش به ذهن می رسد كه بر پایه قانون اساسی آمریكا استیضاح ترامپ به چه شكل امكانپذیر خواهد شد؟
** اتهام ترامپ از منظر قانون اساسی آمریكا
استیضاح و بركناری رییس جمهوری در قانون اساسی آمریكا پیش بینی و روند آن بیان شده است. در بخش چهارم از اصل دوم آمده است كه «رییس جمهوری، معاون رییس جمهوری و كلیه مقامات كشوری پس از اعلام جرم علیه آنان و محكومیت به خاطر ارتكاب (جرم) خیانت، ارتشاء، سایر جرائم شدید و جنحه از كار بركنار می‌شوند.»
همچنین دریافت رشوه، جرائم سنگین اجتماعی و ادای شهادت دروغ در صورت سوگند نیز در قانون اساسی ایالات متحده به عنوان جرم شناخته شده و می تواند به بركناری ریاست جمهوری منجر شود.
تاریخ سیاسی ایالات متحده بارها شاهد استیضاح مقامات مختلف این كشور بوده كه دو نمونه آن به رییسان جمهوری این كشور ارتباط می یابد. در دهه 70 میلادی «ریچارد نیكسون» رییس جمهوری جمهوریخواه آمریكا پیش از استیضاح به خاطر رسوایی «واترگیت» (كار گذاشتن دستگاه شنود در هتل واترگیت محل استقرار ستاد انتخاباتی دموكرات ها) و ترس از استیضاح، استعفا كرد.
دموكرات ها هم تاكنون چنین تجربه ناخوشایندی را آزموده اند. «بیل كلینتون» رییس جمهوری دموكرات در اواخر دهه 90 به دلیل فساد اخلاقی در جلسه استیضاح تا یك قدمی بركناری پیش رفت اما نمایندگان سنا او را گناهكار ندانستند و در نتیجه بر مسند قدرت باقی ماند.
همچنان كه اشاره شد، ترامپ نیز با اتهام هایی چون همدستی با برخی سازمان های روسی در جهت دهی به انتخابات آمریكا مواجه است كه در صورت اثبات این قضیه، كار برای رییس جمهوری این كشور بسیار دشوار خواهد شد. از مدت ها پیش احتمال استیضاح ترامپ وجود داشت ولی نه به جدیت امروز. از دید برخی ناظران، ترامپ برای بستن این پرونده ابتدا رییس اف بی آی را بركنار كرد ولی او با این كار راه به جایی نبرد.
به تازگی پای «دونالد ترامپ جونیور» فرزند ارشد رییس جمهوری آمریكا نیز به پرونده مزبور كشیده شده است. پس از انتشار خبرهایی تازه از دیدار فرزند ترامپ با «ناتالیا وسلنیتسكایا» یك وكیل روس در فاصله پنج ماه مانده به انتخابات، بحث مداخله در انتخابات آمریكا و اتهام تبانی تیم انتخاباتی ترامپ با مقامات روسی دوباره داغ شد.
حال رسانه های آمریكایی مدعی شده اند كه فرد همراهِ وكیل روسی در دیدار با پسر ترامپ، یكی از ماموران سابق «كا.گ.ب» دستگاه اطلاعاتی اتحاد جماهیر شوروی بوده است؛ رویدادی كه در صورت اثبات، هزینه های سنگینی را بر كاخ سفید تحمیل خواهد كرد.
** استیضاح ترامپ از طرح تا اجرا
نمونه های مطرح شده از استیضاح های تاریخی رییسان جمهوری آمریكا حاكی از آن است كه استیضاح در نظام های ریاستی نظیر آمریكا بسیار دشوار است؛ موضوعی كه به دو شكل صورت گیرد. نخست ممكن است دیوان عالی علیه رییس جمهوری اعلام جرم و از كنگره درخواست استیضاح كند. در شكل دوم كنگره به صورت مستقیم وارد عمل می شود. در هر دو حالت موضوع باید به تصویب اكثریت مجلس نمایندگان آمریكا برسد و در پایان كار هم اكثریت قاطع سناتورها باید به استیضاح رییس جمهوری رای مثبت بدهند.
همچنین برپایه قانون اساسی ایالات متحده، نمایندگان كنگره در امور مهم این كشور با آرای دو سوم خود می توانند نقش تعیین كننده ای ایفا كنند. این میزان برای تایید و همچنین رد صلاحیت مقامات عالی رتبه از جمله رییس جمهوری ضروری است. حتی در صورت وتوی رییس جمهوری در ارتباط با هر موضوعی، رای دو سوم نمایندگان قادر به بی اثر ساختن وتو است.
با نگاهی اجمالی به تركیب نمایندگان دو طیف اصلی آمریكا در كنگره مشخص می شود كه فرایند استیضاح بیش از آن كه امكان عملیاتی شدن داشته باشد، یك تاكتیك سیاسی برای مقابله با زیاده خواهی های ترامپ است. همچنین این تاكتیك كاهش محبوبیت ترامپ و در نتیجه سختیِ كار برای جمهوریخواهان را در انتخابات آتی هدف گذاری كرده است.
در حال حاضر از 435 عضو مجلس نمایندگان، 214 كرسی در اختیار نمایندگان جمهوریخواه قرار دارد و سهم دموكرات ها 194 كرسی است. در مجلس سنای 100 عضوی نیز جمهوریخواهان 52 كرسی را به خود اختصاص داده اند و شمار سناتورهای دموكرات 46 نفر یعنی كمتر از نصف است و دو سناتور هم به صورت مستقل در این مجلس فعالیت دارند.به این ترتیب و با توجه به برتری جمهوریخواهان در كنگره، امكان قدرت نمایی دموكرات ها و استیضاح رییس جمهوری بعید به نظر می رسد.
البته اختلاف دیدگاه هایی بین نمایندگان جمهوریخواه كنگره در ارتباط با اقدام های ترامپ وجود دارد اما اینكه در این مقطع آنها در كنار دموكرات ها نماینده حزب خود را استیضاح كنند، دور از ذهن به نظر می رسد. از منظری دیگر، در شرایطی جمهوریخواهان همصدا با دموكرات ها به استیضاح رییس جمهوری متمایل خواهند شد كه یك موضوع امنیتی جدی علیه ترامپ مطرح شده و به اثبات برسد.
پژوهشم**1969**9279**خبرنگار: حسن شكوهی نسب **انتشاردهنده :سیدمحمد موسی كاظمی
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.
تهران- ایرنا- قانون اساسی ایالات متحده راه های مختلفی را برای استیضاح رییس جمهوری در صورت ناكارآمدی و اعلام جرم در نظر گرفته است. با مطرح شدن موضوع استیضاح «دونالد ترامپ»، این پرسش ایجاد می شود كه به رغم وجود اكثریت جمهوریخواه در كنگره، آیا ترامپ مجبور به ترك كاخ سفید خواهد شد؟
