بهره برداری اقتصادی از فاضلابی كه به دریای خزر می ریخت

به گزارش ایرنا، «فاضلاب» و «پسماند» همواره عوامل اصلی آلودگی نوار شمالی كشور و دریای خزر به شمار می روند كه به اعتقاد كارشناسان، در اثر این آلودگی ها برخی از گونه های ارزشمند دریای خزر مانند فك، كیلكا و ماهی های خاویاری در معرض انقراض قرار گرفته اند.
كارشناسان همچنین معتقدند، به علت آلودگی در نوار ساحلی ایران، آبزیان به سواحل و شرایط زیستی مناسب تر و كم آلاینده مهاجرت می كنند و از این رو اگر اقدامی صورت نگیرد تعداد آنها روز به روز كمتر می شود كه این مساله اشتغال صیادان را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد.
در این ارتباط، وزارت نیرو حسب وظایف، امكانات و اعتبارات در اختیار، از سال‌ها قبل اجرای طرح های فاضلاب شهری در استان های حاشیه دریای خزر را در دستور كار خود قرار داده است تا با به خدمت در آوردن همه امكانات، موضوع فاضلاب‌های شهری را در نوار شمالی كشور در كوتاه‌ترین زمان سامان دهد.
اجرای طرح های فاضلاب شهری در سه استان گلستان، مازندران و گیلان از چنان اهمیتی برخوردار است كه برای تامین اعتبار و تسریع در اجرای آن، در دولت یازدهم برای نخستین بار تسهیلاتی از بانك جهانی و سایر بانك‌های بین‌المللی اخذ شده است.
در بخش تصفیه خانه های این طرح ها كه پساب آن‌ها به رودخانه‌ها، دریا و سایر منابع آبی پذیرنده تخلیه می‌شوند، تجهیزات پایش لحظه به لحظه (On Line) نصب شده است تا از رعایت استانداردهای زیست محیطی تخلیه پساب اطمینان حاصل شود؛ این پساب ها علاوه بر رودخانه ها به بخش های صنعت و كشاورزی انتقال داده می شود تا فاضلاب به جای تهدید اشتغال، تولید و به طور كلی اقتصاد یك منطقه، به یك مزیت تبدیل شود.
در ادامه جزئیاتی از اجرای طرح های فاضلاب شهری در سه استان گیلان، مازندران و گلستان به تفصیل شرح داده می شود.

** استان گیلان
از سال 1371 منتهی به پایان شش ماهه‌ نخست امسال، بیش از سه هزار و 35 میلیارد ریال برای اجرای طرح‌های فاضلاب در 11 شهر استان گیلان هزینه شده است؛ این طرح‌ها در مجموع شامل اجرای حدود 740 كیلومتر شبكه‌ جمع‌آوری و خطوط انتقال فاضلاب به قطرهای200 تا 1400 میلی‌متر، احداث چهار واحد ایستگاه پمپاژ و احداث سه واحد تصفیه‌خانه‌ به مركزیت سه شهر رشت (به ظرفیت 63 هزار مترمكعب در شبانه روز)، غرب انزلی (به ظرفیت 20 هزار مترمكعب در شبانه روز) و لاهیجان (به ظرفیت 26 هزار مترمكعب در شبانه روز) است.
علاوه بر این طرح ها كه هم اكنون در مدار بهره‌برداری قرار دارند، احداث سه واحد تصفیه‌خانه‌ دیگر نیز در این استان در دولت یازدهم آغاز شده است. این طرح ها شامل تصفیه‌خانه‌ فاضلاب شرق انزلی به ظرفیت 12 هزار مترمكعب در شبانه روز و با پیشرفت فیزیكی 85 درصد، تصفیه‌خانه‌ فاضلاب آستارا به ظرفیت 6 هزار و 300 مترمكعب در شبانه روز و با پیشرفت فیزیكی 21 درصد و تصفیه‌خانه‌ فاضلاب طرح مسكن مهر رشت، به ظرفیت 6 هزار و 350 مترمكعب در شبانه روز و با پیشرفت فیزیكی 11 درصد است.
افزون بر سه طرح یاد شده، احداث تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در شهرهای تالش، فومن، صومعه‌سرا، آستانه‌ اشرفیه، سیاهكل، لنگرود و رودسر نیز در برنامه‌ی اجرایی قرار دارد و زمین لازم برای احداث تصفیه‌خانه‌ در این شهرها خریداری و تملك شده است.
احجام باقی مانده برای تكمیل طرح‌های فاضلاب در 11 شهر استان مشتمل بر اجرای 535 كیلومتر شبكه‌ی جمع‌آوری و انتقال فاضلاب، احداث 10 واحد تصفیه‌خانه‌ با مجموع ظرفیت 80.7 هزار مترمكعب روز و احداث 121 واحد ایستگاه پمپاژ اصلی و فرعی است.
اعتبار مورد نیاز برای اجرای احجام باقی مانده بیش از 23 هزار و 821 میلیارد ریال برآورد شده است كه در صورت تأمین و تخصیص به هنگام آن، اجرای طرح‌های فاضلاب در 11 شهر اولویت‌دار استان، تا سال 1400 تكمیل خواهد شد. با تكمیل این طرح‌ها، 70 درصد از جمعیت شهری استان گیلان، تحت پوشش تأسیسات جمع‌آوری و تصفیه‌ی فاضلاب قرار خواهند گرفت.
علاوه بر 11 شهر استان كه طرح فاضلاب آن‌ها در دست اجرا است، مطالعات فاز نخست در 5 شهر املش، ماسال، رضوانشهر، رودبار و منجیل انجام شده و در 19 شهر دیگر استان نیز مطالعات زیست محیطی اجرای طرح فاضلاب تكمیل شده است.
«محمود امیری» رئیس اداره آب و فاضلاب شهرستان بندرانزلی نیز به تازگی در گفت وگو با ایرنا، با اشاره به وجود 120 كیلومتر شبكه فاضلاب سنتی در شهرهای انزلی و غازیان اظهار كرد: برای جلوگیری از ورود فاضلاب به رودخانه ها و دریای خزر، ایجاد شبكه های فاضلاب بهداشتی در دستور كار آبفا قرار دارد.
محمود امیری افزود: تا زمانیكه شبكه های بهداشتی فاضلاب تكمیل نشده و مورد بهره برداری قرار نگیرد، ناگزیر به نگهداری از همین روش دفع فاضلاب های سنتی هستیم .
وی با اشاره به وجود سه ورودی عمده فاضلاب به دریا در شهرستان بندرانزلی خاطرنشان كرد: تلاش ما این است كه ورود فاضلاب به دریا را به حداقل و در نهایت به صفر برسانیم ولی در حال حاضر امكانی برای انتقال مسیر فاضلاب ها در برخی از نقاط شهر وجود ندارد.


** استان مازندران
در استان مازندران با بهره‌گیری از 6 تصفیه‌خانه‌ فاضلاب در شهرهای ساری، جویبار، بابلسر، نوشهر و چالوس و قائم‌شهر با مجموع ظرفیت اسمی 261 هزار مترمكعب در شبانه روز و ظرفیت بهره‌برداری 50 هزار مترمكعب در شبانه روز، جمعیتی معادل226 هزار و 600 نفر تحت پوشش خدمات مدرن جمع‌آوری و تصفیه‌ی فاضلاب قرار دارند.
علاوه بر طرح‌های یاد شده، در 9 شهر دیگر استان شامل شهرهای ساری (فاز دوم)، بابل (فاز دوم)، بابلسر (فاز دوم)، نوشهر و چالوس (فاز دوم)، تنكابن، محمود آباد، رامسر، قائم شهر (فاز دوم) و آمل با پیشرفت فیزیكی 3 تا 86 درصد در حال اجرا است.
با تكمیل و بهره‌برداری تدریجی از این طرح‌ها، حدود 500 هزار نفر دیگر از جمعیت استان از خدمات مدرن جمع‌آوری و تصفیه‌ی فاضلاب بهره‌مند خواهند شد.
علاوه بر آن، طرح‌های فاضلاب در پروژه‌های مسكن مهر گنج‌آباد، نور، میاركلاده ساری و بهشهر نیز در حال اجرا است و مطالعات اجرای طرح‌های فاضلاب در شهرهای بهشهر و نكاء نیز انجام شده و ردیف اعتباری آن اخذ شده است.
در برنامه‌ ششم توسعه احداث 14 تصفیه‌خانه‌ فاضلاب در شهرهای آمل، قائم‌شهر، محمودآباد، تنكابن، رامسر، ساری، بهشهر، نكاء، سرخرود، پل سفید، زیرآب، شیرگاه، نور و رویان و فریدون‌كنار، با مجموع ظرفیت 211 هزار مترمكعب در شبانه روز احداث خواهد شد.
با تكمیل تدریجی این طرح‌ها كه بخشی از آن‌ها نیز هم اكنون در حال اجراست، جمعیتی بیش از 925 هزار نفر تحت پوشش خدمات مدرن جمع‌آوری و تصفیه‌‎ فاضلاب قرار خواهند گرفت. برای این طرح‌ها احداث 53 واحد ایستگاه پمپاژ، 42.5 كیلومتر خط انتقال، 562 كیلومتر شبكه اصلی و یك هزار و 352 كیلومتر شبكه فرعی پیش‌بینی شده است. اعتبار مورد نیاز این طرح‌ها بیش از 27 هزار و 845 میلیارد ریال است.
«محمدرضا محمودی» معاون بهره برداری شركت آب و فاضلاب شهری مازندران پیش از این به ایرنا گفته بود: در حال حاضر كمتر از 20 درصد فاضلاب شهری این استان جمع آوری و بقیه رها می شود .
«میانیگن تولید سالانه فاضلاب شهری استان 120 میلیون متر مكعب است و تنها 19 میلیون متر مكعب آن برابر با 16 درصد وارد كانال های فاضلاب شهری می شود.»
وی اظهار داشت : مقدار 53 میلیون متر مكعب برابر با 44 درصد فاضلاب شهری وارد سفره های زیر زمینی و 48 میلیون متر مكعب برابر با 40 درصد نیز وارد آب های سطحی ،رودخانه ها و دریا می شود.
معاون بهره برداری شركت آب و فاضلاب شهری مازندران گفت : ورود این مقدار فاضلاب به حفره های زیر زمینی ،رودخانه و دریا اگر چه به معنای آلودگی آب آشامیدنی مردم نیست ، ولی فاجعه زیست محیطی محسوب می شود.
محمودی با اظهار این كه به طور كلی این استان در بحث فاضلاب دچار عقب ماندگی است ، افزود: با این وصف ، سلامت و كیفیت آب آشامیدنی خط قرمز شركت آب و فاضلاب استان است .
وی تصریح كرد : با اطمینان به مردم اعلام می كنم حتی اگر روزی منابع آب شرب استان به هر دلیلی آلوده شود ، حتی اگر تشنگی بكشند ما آب آلوده را وارد مدار مصرف نخواهیم كرد .
محمودی میانگین برخورداری جمعیت شهری كشور از كانال های فاضلاب را 44 درصد اعلام كرد و گفت كه این آمار در مازندران كمتر از 10 درصد است.
بر اساس آمارهای رسمی یك میلیون و 800 هزار نفر از جمعیت حدود سه میلیون و 200 هزار نفری مازندران در شهرها ساكن هستند.
معاون بهره برداری آب و فاضلاب مازندران با بیان اینكه در اجرای طرح های ایجاد كانال ، شبكه گذاری و تصفیه خانه برای دفع آب فاضلاب استان با مشكلات جدی مواجه هستیم ، تراكم بالای واحد های مسكونی ،كمبود و گران بودن زمین برای ایجاد تصفیه خانه ،هزینه سنگین شبكه و لوله گذاری را از چالش های جدی استان نام برده بود.


** استان گلستان
در استان گلستان چهار واحد تصفیه‌خانه‌ فاضلاب در شهرهای گرگان، كردكوی، بندرگز و بندر تركمن با مجموع ظرفیت اسمی پالایش81 هزار و 600 متر مكعب در شبانه روز طراحی و ظرفیتی معادل 22 هزار مترمكعب در شبانه روز آن در مدار بهره‌برداری قرار گرفته است. این ظرفیت توانایی پالایش فاضلاب حاصل از جمعیتی معادل 145 هزار نفر را تصفیه و پسابی منطبق با معیارهای زیست محیطی كشور تولید می‌كند.
افزون بر طرح‌های در مدار بهره‌برداری، اجرای تأسیسات مدرن جمع‌آوری، تصفیه‌ی فاضلاب در هفت شهر دیگر استان مشتمل بر شهرهای گرگان (فاز دوم)، آذرشهر، گنبد، علی‌آباد، بندر تركمن (فاز دوم)، آق قلا، گز با پیشرفت فیزیكی 2 تا 98.91 درصد در حال اجرا است. با تكمیل و بهره‌برداری تدریجی از این طرح‌ها، 830 هزار نفر دیگر از جمعیت استان، از خدمات مدرن جمع‌آوری و تصفیه‌ی فاضلاب بهره‌مند خواهند شد.
«عطا الله گلعلی پور»رئیس اداره امور آزمایشگاه اداره كل محیط زیست گلستان چندی پیش در گفت و گو با ایرنا وضعیت زیست محیط در برخی مناطق گرگان را در مرز هشدار دانست و بر ضرورت تكمیل هر چه زودتر طرح فاضلاب شهری گرگان تاكید كرد.
اظهار كرد: یكی از آسیب جدی نبود سیستم تصفیه فاضلاب تخلیه فاضلاب های خانگی در حاشیه جنگل و مناطق كوهستانی گلستان از جمله گرگان است.
وی بیان كرد: فاضلاب كش ها سال ها است كه فاضلاب های خانگی منازل را در منطقه جنگلی و گردشگرپذیر 'هزارپیچ' تخلیه می كنند و روز به روز بر معضلات بهداشتی و زیست محیطی این منطقه می افزایند.
گلعلی پور گفت: اجرای كامل طرح شبكه فاضلاب شهری گرگان این مشكل را برای همیشه به پایان خواهد رساند. مادامی كه پوشش طرح فاضلاب شهری گرگان كامل نشود، مشكل فاضلاب كش ها و تخلیه فاضلاب های خانگی در مناطق بكر جنگلی این شهرستان همچنان به قوت خود باقی خواهد بود.
وی اظهار كرد: یكی از ثمرات اجرای طرح فاضلاب شهری بسته شدن چاه های خانگی و حفر نشدن چاه های جدید برای فاضلاب است كه در آن صورت امنیت آب های زیرزمینی و سلامت آن ها تا حد زیادی تامین خواهد شد.
برای آگاهی از آخرین اخبار اقتصادی ایران و جهان با كانال اقتصادی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
‏IRNAeco@
‏https://t.me/irnaeco
اقتصام**9189**1561** خبرنگار: اسماعیل داودی**انتشار:مژگان توانا