دراين مطلب آمده است: روستاي كلپورگان شهرستان سراوان در جنوب شرقي ترين نقطه ايران در آستانه ثبت در سازمان يونسكو قرار گرفت.
به گزارش شستون، محمد صديق دهواري نويسنده و محقق و كارشناس ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي شهرستان سراوان يادداشتي در خصوص قرار گرفتن ثبت جهاني روستاي كلپورگان نوشت.
روستاي كلپورگان در بيست و پنج كيلومتري شرق شهر سراوان و 350 كيلومتري زاهدان، مركز استان سيستان و بلوچستان واقع شده است.
تكنيك‌هاي ساخت سفال
سفالگران زن روستا همچنان به همان روش لوله (فتيله‌اي –كوپل) بدون لعاب با نقوشي الهام گرفته از باورها و اعتقادات هزاران ساله به توليداتي مي پردازند كه علاوه بر كاربرد در زندگي روستايي و عشايري مردمان منطقه، برخي از ظروف آن نيز جنبه آئيني دارد روش ابتدايي و بسيار ساده هنر سفالگري كلپورگان را منحصر به فرد جلوه داده و آن را ماندگار ساخته است.
ماده اوليه سفالگري كلپورگان خاك رس است كه از نقطه اي در دو كيلومتري روستا به نام مشكوتك توسط مردان به روستا انتقال داده مي‌شود. و پس از الك كردن و از بين بردن ناخالصي هاي هم چون سنگ؛ آن را به صورت دوغ آب درآورده و به گل تبديل مي نمايند و در اختيار زنان سفالگر قرار مي‌دهند.
روش پينچ (pinch)
در اين روش در ابتدا گل را بر روي بشقابي سفالي كه «بونو »گفته مي‌شود قرار مي‌دهند، بر روي «بونو» براي جلوگيري از چسبيده شدن گل، بر روي ان پارچه اي مي‌گذارند، وهم زمان با مهارت ويژه‌اي با نوك انگشتان پا، بونو را هم چون ديسك‌گرداني به چرخش درآورده و با انگشتان دست در گل حفره‌اي ايجاد مي‌كند، و كم‌كم حفره ايجاد شده را بزرگتر مي نمايند، تا شكل مورد نظر تهيه شود هم‌زمان ديواره هاي ظرف نازك تر مي شود و سفالگر با چوبي به طول حداكثر 20 سانتي متر كه «گل موش» گفته مي‌شود جهت هاي مختلف كار را تنظيم مي‌كند كه با اين شيوه ديواره هاي ظرف در همه قسمت هاي آن يكسان مي‌شود و بدين سان ظرف موردنياز را توليد مي‌كند.
روش لوله‌اي (كويل)
در اين روش ابتدا گل را بر روي »بونو»پهن مي‌كنند وب راي ساخت ظرف موردنياز گل را به صورت لوله هاي به تدريج روي هم قرار مي‌دهند و با گل موش ان را تنظيم مي‌كنند تا ظرف مورد نظر توليد شود.
پس از توليد ظرف هاي موردنياز آن‌ها را درمعرض نور خورشيد قرار مي‌دهند تا كاملاً خشك گردد. پس از آنكه سفال ها طي چند روز كاملا خشك شد با استفاده از سنگ مخصوصي كه سوئينوك ناميده مي‌شود آن را مالش داده تا سطح خارجي سفال توليده شده خوب صيق يابد با اين عمل سطح خارجي جهت نقوش وتزنئينات آماده مي‌گردد.
براي نقوش نيز از آميخته شدن آب با ماده‌اي بنام تيتوك –نوعي آكسيد – كه از كوه بيرك به دست مي‌آيد با كمك تكه چوب نازكي از برگ درخت داز، بر روي سفال نقش مي‌دهند.
رنگ سفال كلپورگان قبل ازپخت به رنگ خاكستري روشن است كه در اثر حرارت به رنگ قرمز متمايل به قهوه‌اي تبديل مي‌شود.
ظروف توليد شده:
كاسه، كوزه، جام، قدح، پارچ، ليوان اشكال نمادين حيوانات، بخوردان كه به ان سوچكي نيز مي گويند.
موزه زنده سفال:
در اوايل دهه پنجاه شمسي براي حفظ و ماندگاري سفال كلپورگان و تغيير وضيعت پخت از هيزمي به كوره‌اي، و فراهم نمودن مكاني مناسب براي گردهمائي زنان براي توليد سفال كارگاهي با زيربناي 386 متر مربع در زميني به وسعت 3800 متر با معماري خاصي احداث گرديد كه درسال 1382 به موزه سفال كلپورگان در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيد و پس از ثبت سفالگري كلپورگان در فهرست آثار ميراث ناملموس كشور در راستاي حمايت از سفالگران و معرفي هويت تاريخي منطقه ،در تيرماه سال 1396 از سوي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري به‌عنوان روستاي جهاني سفال پيشنهاد شد. اميد است با حضور ناظران خارجي و فراهم نمودن زيرساخت‌هاي لازم در روستا از سوي نهادهاي مختلف اين مهم تحقق يابد.
8006**6081 دريافت كننده: نرگس تيموري**انتشار دهنده: حيدر سراياني
پايگاه خبري تحليلي شستون روز چهارشنبه /28 تير 96 يادداشتي به قلم محمد صديق دهواري با عنوان «درآستانه ثبت جهاني روستاي كلپورگان!» منتشر كرده است.