به گزارش ایرنا، گویی سیگار آرامبخش نسل كنونی ما در جامعه از پس هر مشكلی شده است، باید سیگاری باشد و منقلی و قلیانی تا رازهای مگو بازگو شود و التیامی به درد ها باشد، هوا كه خوب باشد سیگار می چسبد، ابر كه باشد هم خوب است و سیگاری ها از همه بهتر می دانند كه بعد از غذا سیگار از همه بیشتر میچسبد، بساط قلیان كه نباشد نمی توان با یكدیگر ارتباط گرفت و شاد بود، باید در گردش ها كافه ای را انتخاب كرد كه قلیان دارد، باید و نباید های بسیاری در زمینه دخانیات وجود دارد كه بهتر است كمی با چشم باز به آنها نگریست.
**پیشینه دخانیات
قطعا نمی توان پیشینه دقیقی برای استعمال دخانیات سنتی تنباكو یافت اما بر اساس موارد مكتوب در سال 1902 جیمز بیوكنن دوك شركت دخانیات بریتانیا- آمریكا را تاسیس كرد، وی برای نخستین بار محصولی تولید كرده بود كه در سطح دنیا توزیع می شد و جهانی سازی سیگار نیز توسط وی بنیان‌گذاری شد.
حدود هفت سال پس از اینكه سینمای كلاسیك چرخه حیات خود را در آمریكا آغاز كرد، درست در نقطه مخالف كره زمین و در سال 1316 موسسه دخانیات در ایران تاسیس شد.
سی و یك سال پس از این اتفاق یعنی در سال 1347 موسسه دخانیات در قالب شركت دخانیات ایران با سرمایه ثبتی 800 میلیون تومان ثبت شد و محور های فعالیت خود را منطبق با اساسنامه در زمینه های كشت توتون و تنباكو، تولید سیگارت و تنباكو، صدور مجوز عاملیت فروش، توزیع، تولید صنعتی و واردات تعریف كرد.
**بیماری های مربوط به سیگار
نیكوتین به عنوان ماده شیمیایی روان‌گردان (psychoactive) اصلی موجود در سیگار، اعتیاد آور است و مصرف نیكوتین بزرگترین عامل منفرد قابل پیشگیری مرگ و میر در سطح جهان است.
نیكوتین به وسیله سیگار كشیدن به درون ریه‌ها وارد می‌شود و در مدت ٧ ثانیه به مغز می‌رسد، سیگار كشیدن بیشتر از همه منجر به بیماریهای قلبی، كبدی و ریوی است. مصرف سیگار ریسك فاكتور اصلی برای بیماری‌هایی همچون سكته قلبی، سكته مغزی، بیماریهای مزمن انسدادی ریه، شامل آمفیزم و برونشیت مزمن و سرطان (به خصوص سرطان ریه، سرطان حنجره و سرطان پانكراس) است، همچنین سیگاركشیدن می‌تواند منجر به بیماریهای عروق محیطی و پرفشاری خون شود.
شروع زود هنگام سیگار كشیدن در طول زندگی و كشیدن سیگار با درجه قطران بالاتر ریسك بروز این بیماری‌ها را افزایش می‌دهد.
سازمان بهداشت جهانی تخمین زده كه مصرف سیگار منجر به ۵٫۴ میلیون مرگ در سال ۲۰۰۴ شده و ۱۰۰ میلیون مرگ در طی دوران مصرفش در قرن بیستم داشته است كه این میزان خیلی بیشتر از مجموع تلفات ایدز، سل، تصادفات رانندگی و خودكشی‌هاست.
در بیشتر كشورهای جهان، به جز مناطق آزاد، از سیگار مالیات سنگینی دریافت می‌شود (تا چند برابر قیمت اولیه) و سعی می‌شود این پول خرج بهبود سلامت مردم آن كشور شود. پژوهش‌های زیادی نیز سیگار را از عوامل اصلی سرطان می‌دانند، به‌عنوان مثال در مطالعات گسترده مشخص شده كه علت اصلی سرطان ریه سیگار است.
سیگار كشیدن موجب فرسایش مغز می‌شود و به عبارت دیگر بر حافظه، یادگیری و منطق افراد تأثیر منفی می‌گذارد و سبب كاهش قابلیت‌های شناختی می‌شود.
**مقایسه سیگار و قلیان
برای دهه ها عقیده كاذب فراگیری وجود داشته است كه قلیان های آبی از سیگار خطر كمتری دارند.
دود استنشاق‌شده از قلیان، نه تنها همه مواد سرطان زای دود سیگار را داراست، بلكه مونوكسید كربن بیشتری هم دارد، به علاوه دود قلیان مجموعه ای از مواد سرطان زای دیگر هم دارد كه ناشی از سوختن زغال است و خطر انتقال بیماری های عفونی مانند سل و هپاتیت از قطعه دهانی مشترك قلیان وجود دارد.
شیوع مصرف سیگار در سال ۸۸ در افراد ۱۵ تا ۶۴ سال ۸۲/۱ درصد بود اما در سال ۹۰ مصرف سیگار كاهش یافت و در مقابل مصرف قلیان جای آن را گرفت و چند برابر شد، در نتیجه افزایش مصرف سیگار متوقف شده، اما قلیان جایگزین آن شده‌است، كه ضرر قلیان بیشتر از سیگار است.
هر وعده قلیان برابر مصرف یك پاكت سیگار بوده و قلیان، در هر بار مصرف، دود بسیار زیادتری را در مقایسه با كشیدن یك نخ سیگار ایجاد می‌كند بطوری كه مصرف یك نخ سیگار بین ۵۰۰ سی سی تا یك لیتر دود تولید می‌كند، اما استفاده یك بار قلیان ۱۰ تا ۲۰ لیتر دود تولید می كند.
افراد سیگاری كه به طور متداول ۸ تا ۱۲ نخ سیگار در روز مصرف می‌كنند، به طور متوسط با ۴۰ تا ۷۵ پُك كه به مدت ۵ تا ۷ دقیقه طول می كشد، حدود ۵ تا ۶ لیتر دود استنشاق می‌كنند و این در حالی است كه مصرف كننده قلیان در هر وعده مصرف كه به طور متداول ۲۰ تا ۸۰ دقیقه طول می‌كشد، حدود ۵۰ تا ۲۰۰ پُك می‌زند كه هر پك به طور متوسط حاوی ۱۵/۰ تا یك لیتر دود است.
میزان و عمق دَم در حركت دادن آب قلیان بسیار مهم است، حجم دودی كه از طریق قلیان وارد بدن می‌شود، ۱۰ تا ۲۰ برابر دود ناشی از مصرف سیگار است.
**دكه های روزنامه فروشی عاملان پخش دخانیات در سیستان و بلوچستان
دكه ها كه به كیوسك های روزنامه فروشی مشهورند همچون قارچ در هر خیابان و معبر عمومی زاهدان مركز سیستان و بلوچستان سبز شده اند و تنها چیزی كه در آنها یافت نمی شود، روزنامه و مجله است اما تا دلتان بخواهد مواد دخانی سیگار و ناس (نسوار) و برخی اقلام كمیاب قاچاق در آنها یافت می شود.
مافیای توزیع مواد دخانی بر این كیوسك ها چنگ انداخته و مسوولان امور شهری و شهرداری و شورای اسلامی نیز با جودی كه از نوع فعالیت آنها آگاه هستند، مجوز لازم با اجاره بها ماهیانه برای صاحبان این دكه ها صادر كرده اند.
شماری از مدیران نشریات، روزنامه ها و خبرگزاری های سیستان و بلوچستان می گویند: در شهری كه نیاز به فعالیتهای فرهنگی گسترده دارد انواع كیوسك های سیگار فروشی، ناس فروشی، پان فروشی، فروش لوح های فشرده و غیره به راحتی فعالیت می كنند اما دریغ از فروش روزنامه و مجله در این دكه ها.
مدیر یكی از رسانه های سیستان و بلوچستان گفت: جای تاسف بیشتر این است كه بیشتر مشتریان این دكه ها را جوانان و حتی نوجوانان تشكیل می دهند.
«س.ح» افزود: تلاش های چندین ساله خانه مطبوعات استان و رایزنی های متعدد با شورای شهر و شهرداری برای دریافت مجوز استقرار تعدادی دكه فروش نشریات هنوز به نتیجه ای نرسیده اما در هر خیابان و معبر عمومی، پاركها و غیره دكه هایی با نام مطبوعات اما فروش دخانیات و غیره.... !!!! به وفور یافت می شود.
وی ادامه داد: جوانانی كه باید برای خرید روزنامه و مجله به دكه ها مراجعه كنند شیفته رنگ و لعاب سیگار، توتون، تنباكوی میوه ای، ناس و امثال آن می شوند.
دقایقی در كنار یكی از این دكه ها برای آشنایی با مراجعه كنندگان آن ایستادم؛ چند جوان و نوجوان برای خرید آدامس مراجعه كردند كه یكی از آنان كنجكاوانه اسامی سیگارها و تنباكوهای میوه ای را سئوال كرد و دست آخر یك بسته تنباكوی میوه ای و چند نخ سیگار خرید.
از وی سئوال كردم مگر برای خرید آدامس نیامده بودید، گفت: دیدن این همه پاكت های زیبای سیگار و عكس های جذاب برروی بسته های تنباكو آدم را به وسوسه می اندازد، خریدم تا به اتفاق دوستان در یكی از پارك ها ساعتی به تفریح بپردازیم.
زرق و برق این دكه ها و وفور مواددخانی در این مكانها بسیاری از جوانان را فریب داده و آنان را جذب می كند.
ناس در گذشته در میان تعداد اندكی از پیرمردان محلی رواج داشت و استفاده می كردند اما اكنون بیشترین مشتریان دكه ها را جوانان و حتی نوجوانان تشكیل می دهد.
یكی از دكه داران خیابان امیرالمومنین (ع) زاهدان گفت: روزانه حدود 500 تا 700بسته ناس می فروشد و جوانان و نوجوانان بیشترین تعداد مشتریانش را تشكیل می دهند.
یك شهروندان زاهدانی گفت: در این دكه ها از شیر مرغ تا جان آدمیزاد یافت می شود.
بیشترین فروش دكه ها مواد دخانیاتی ناس یا نسوار، سیگار، انفیه و انواع تنباكو و بنزین برای سوخت خودرو و موتورسیكلت است كه عمدتا كالاهای قاچاق و ممنوعه محسوب می شوند.
وی كه خود را عبدالله رحمت زهی معرفی كرد، افزود: من هر روز شاهد مراجعه مردم زیادی بخصوص افراد جوان برای خرید سیگار و نسوار به این دكه ها هستم.
وی ادامه داد: البته افراد زیادی هم برای خرید بنزین به این دكه ها مراجعه و گالن های سه و نیم لیتری بنزین را پنج هزار تومان و بطری های یك و نیم لیتری بنزین را دو هزار و 500 تومان خریداری می كنند و جالب اینكه بیشتر آنان بعد از سوخت گیری خودرو و یا موتورسیكلت خود، سیگار یا نسوار خریداری می كنند.
یكی دیگر از شهروندان زاهدانی گفت: من بخاطر شغل خود هر روز با این دكه ها سر و كار دارم و تا به حال ندیده ام كه ماموران برای توزیع كالاهای قاچاق آنها را پلمپ كنند.
وی كه خود را امیرعلی صیادی معرفی كرد، ادامه داد: این دكه ها به دستگاه كارت خوان نیز مجهز هستند و در كنار فروش مواد غذایی و بعضا روزنامه، سیگار و نسوار و بنزین هم می فروشند.
یكی دیگر از جوانان شهرستان زاهدان نیز اظهار داشت: وجود این دكه ها ضروری است زیرا همه مواد لازم از مواد غذایی تا بنزین و كارت شارژ و سیگار و نسوار را می توان در كوتاه ترین زمان از آنها تهیه كرد.
وی افزود: سیگار و نسوار خلاف قانون و شرع نیست و هر كس بنا به نیاز خود آن را تهیه می كند.
منصور محمودی یكی از افراد مسن زاهدانی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: جای بسی تاسف است كه دكه های شهر ما همه نوع كالایی می فروشند اما دریغ از یك كار فرهنگی مانند روزنامه فروشی و كتاب فروشی.
وی با تاكید بر اینكه مدیران امور شهری باید برای حل این مشكل چاره اندیشی كنند، افزود: گفته می شود روزنامه فروشی برای دكه داران مقرون به صرفه نیست، چه اشكالی دارد كه در كنار تنقلات و سایر نیازهای مردم، روزنامه و مجله هم در این مكانها كه برای مردم قابل دسترسی سهل است نیز عرضه شود.
محمودی اظهار داشت: یكی از مزیتهای دكه ها و كیوسكها این است كه مردم با وسیله نقلیه در كنارشان توقف كرده و در كوتاهترین زمان مایحتاج خود را خرید می كنند، اما متاسفانه بیشتر این مایحتاج سیگار و سایر مواد دخانی است.
معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشكی زاهدان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: سیگار با تولید بیش از چهار هزار ماده سمی عامل اصلی سرطان های دستگاه تنفسی و بیماری های تنفسی از جمله آسم و تنگی نفس است.
دكتر علیرضا مباركی ادامه داد: یكی دیگر از مواد دخانی موجود در سراسر استان سیستان و بلوچستان ناس یا به گویش محلی 'نسوار' است كه از تركیب تنباكو و آهك بدست می آید و اثرات تخریبی جبران ناپذیری بر حفره دهانی و دندان ها دارد و تولید این ماده بطور سنتی در افغانستان انجام می شود.
یكی از دكه داران زاهدانی گفت: ناس به سبب سودآوری خوبی كه دارد در همین شهر توسط برخی افراد با تجربه بدون هیچ محدودیتی در منازل تهیه و در مغازه ها، سوپر ماركتها و كیوسكها به فروش می رسد.
كارشناس مسوول امور دخانیات سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سیستان و بلوچستان گفت: برای جلوگیری از توزیع كالاهای دخانی قاچاق و بدون مجوز هر هفته سه مورد گشت زنی در سطح شهر زاهدان به همراه ماموران انتظامی و پلیس آگاهی انجام می شود.
محمد رفیع سلطان زاده افزود: سیگارهای قاچاق، انفیه، تنباكو و نسوار از جمله كالاهای ممنوع هستند كه پس از كشف و ضبط به دستگاه مربوطه تحویل می شود.
وی اظهار داشت: شهرداری به دكه های موجود در سطح شهر مجوز فعالیت داده و از آنها اجاره بها دریافت می كند.
وی تصریح كرد: صنعت، معدن و تجارت سیستان و بلوچستان به طور مستقیم بر واحد های دارای مجوز در این زمینه نظارت دارد كه در گشت زنی های مختلف در صورت مشاهده تخلف با واحد مربوط برخورد می كند.
وی تصریح كرد: آمار دقیقی از تعداد دكه های موجود در زاهدان در دست این سازمان نیست.
كارشناس مسوول امور دخانیات سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سیستان و بلوچستان ادامه داد: شهرداری به این دكه ها اجازه فعالیت در مكان خاصی را داده و وظیفه سازمان ما نیز تنها نظارت بر آنهاست اما متاسفانه بر اساس قانون در صورتی كه توزیع كننده ای مواد دخانیاتی قاچاق كمتر از یك میلیون ریال داشته باشد ما تنها موظف به ضبط و صورت جلسه آن كالا هستیم كه البته جدیدا برخی قوانین اصلاحی شكل گرفته و با كمتر از این مبلغ نیز می توان تشكیل پرونده داد.
**پویش نه به مواد مخدر با نه به دخانیات
اعتیاد به مواد مخدر از معضل های اصلی جامعه كنونی ما محسوب می شود كه به گفته بسیاری از كارشناسان افرادی كه از دخانیات استفاده می كنند بیشتر از سایر افراد مستعد به استعمال مواد مخدر هستند، با توجه به این موضوع انجمن صنفی درمانگران اعتیاد سیستان و بلوچستان تصمیم گرفته است تا با رویكردی فرهنگی برای اولین بار در ایران اسلامی 'پویش نه به دخانیات' را در زاهدان راه اندازی كند.
در این پویش كه با همكاری برخی دستگاه ها و بخش ها همچون ستاد مبارزه با مواد مخدر و نیز دانشگاه علوم پزشكی فعالیت دارد، بنرهای بسیاری در سطح شهر مبنی بر 'نه به دخانیات' نصب شده و با مشوق هایی برای فروشگاه های مختلف آنها را به نفروختن مواد دخانی دعوت می كنند.
یكی از ساكنان شهر زاهدان كه به گفته وی 10 سال از ترك سیگار وی می گذرد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: بیش از 15 سال سیگار را بدون در نظر گرفتن عواقب آن روزی 10 تا 12 نخ مصرف می كردم.
مهرداد. م. ادامه داد: پس از آن مشكلات قلبی و عروقی به سراغم آمد و پزشك معالج مرا از كشیدن سیگار منع كرد.
وی افزود: پس از حدود 10 سال ترك سیگار حس بهتری دارم زیرا از یكسو سلامتی خود را حفظ كرده و از سوی دیگر نگاه اطرافیان به من تغییر كرده است.
وی تصریح كرد: اوایل ترك سیگار فشار زیادی از لحاظ روانی به من وارد میشد و كمی درد هم در قسمت مفاصل احساس میكردم كه بعد از چند هفته برایم عادی شد.
وی خاطرنشان كرد: به تمام افراد به ویژه جوانان توصیه می كنم تا جوانی و سلامتی خود را فدای خوشی های لحظه ای كه سبب بی آبرویی در جامعه می شود نكنند.
یكی از افراد بازنشسته زاهدانی نیز به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: پس از 10 سال مصرف سیگار آن را ترك كردم زیرا سبب لطمه زدن به جایگاه اجتماعی من می شد.
نادر. ن. ادامه داد: با توجه به شغل و حرفه ای كه داشتم هربار سیگار مصرف می كردم افراد زیادی خود را از من دور می كشیدند.
وی افزود: علاوه بر این بصورت روزانه نیز برای خرید سیگار هزینه می كردم.
وی تصریح كرد: پس از ترك سیگار دیگر مشكل تنفسی و فشاری كه تا قبل از آن روی سینه خود احساس می كردم ندارم.
یكی از جوانان زاهدانی كه در حال سیگار كشیدن در پارك شهر بود به خبرنگار ایرنا گفت: علت خاصی برای كشیدن سیگار ندارم و تنها از روی عادت این كار را انجام می دهم و وقتی كه عصبی می شوم نیز بیشتر سیگار می كشم.
وی كه از ذكر نامش خودداری كرد افزود: حدود سه سال است كه سیگار می كشم و بیش از پنج سال نیز قلیان مصرف می كنم.
وی ادامه داد: سیگار هیچ خوشی یا نشئگی برای من ندارد اما هر چند ساعت یكبار از روی عادت و به نوعی نیاز روحی سراغ آن می روم.
وی تصریح كرد: روزانه 5 تا 7 نخ سیگار و هفته ای دو تا سه بار قلیان مصرف می كنم.
وی خاطرنشان كرد: با وجود مواد شیمایی موجود در غذاها و هوای آلوده شهرها احساس نمی كنم سیگار ضرر بیشتری از آنها داشته باشد.
دبیر انجمن صنفی درمانگران اعتیاد سیستان و بلوچستان به خبرنگار ایرنا گفت: بر اساس مشاهدات و تحقیقات برای حدود 90 درصد از افراد معتاد، مواد دخانی دروازه ورود به اعتیاد بوده است.
دكتر حامد هاشمی ادامه داد: پویش' نه به دخانیات' به منظور پیشگیری از گرفتار شدن افراد به ویژه جوانان و نوجوانان در دام اعتیاد راه اندازی شده است.
وی افزود: این پویش به تمام مواد دخانی از جمله سیگار، قلیان، ناس، انفیه و مانند آن نه می گوید.
وی با اشاره به فروش مواد دخانی در سوپر ماركت ها تصریح كرد: سوپر ماركت هایی كه از فروش مواد دخانی امتناع می كنند در این پویش تجلیل می شوند.
وی خاطرنشان كرد: گرچه بر اساس قانون سوپر ماركت ها برای اخذ مجوز فروش مواد دخانی از جمله سیگار و طعم قلیان باید شرایط خاصی داشته باشند اما برخی سوپرماركت ها بدون این مجوز اقدام به فروش مواد دخانی می كنند.
دبیر انجمن صنفی درمانگران اعتیاد سیستان و بلوچستان بیان كرد: بنرهای با نوشته ی 'ما با افتخار از سود فروش دخانیات گذشته ایم، شما نیز از مضرات آن بگذرید' در برخی سوپر ماركت هایی كه مواد دخانی نمی فروشند در راستای پویش نه به دخانیات نصب شده است.
هاشمی افزود: این واحد ها همچنین به عنوان واحد های نمونه پیشگیری از اعتیاد معرفی و تقدیر شده اند.
وی ادامه داد: پس از راه اندازی این پویش در سال قبل مخالفان زیادی در راستای مقابله با دخانیات وجود داشت كه در نهایت ستاد مبارزه با مواد مخدر و دانشگاه علوم پزشكی زاهدان همكاری خود را با این انجمن صنفی آغاز و فعالیت های مثبتی نیز داشته اند.
وی تصریح كرد: به منظور فرهنگ سازی این پویش باید آموزش های بیشتری به افراد جامعه به ویژه از طریق رسانه ها و فضای مجازی داده شود كه كانال تلگرامی با آدرس @DASiB به این منظور راه اندازی شده است.
گرچه استعمال مواد دخانی از جمله سیگار و مانند آن هیچ منع قانونی ندارد اما از لحاظ سلامتی دارای موانع و معضلات بسیاری است كه همه ما به خوبی از آن آگاه هستیم اما با این وجود سیگار را بین دو انگشت گرفته و از آن كام گرفته و اندك اندك خود را به لبه پرتگاه بیماری های لاعلاج از جمله سرطان، مشكلات قلبی عروقی، ناراحتی های تنفسی و ... نزدیك می كنیم.
یك شهروند پاك شده از اعتیاد به سیگار توصیه كرد: استفاده از تنقلات بجای سیگار و سرگرم شدن به كارهای روزمره راه مناسبی برای ترك سیگار است.
7311**6081 خبرنگار: اسماعیل مرادقلی ** انتشار دهنده: حیدر سرایانی
زاهدان- ایرنا- مصرف روز افزون دخانیات از جمله سیگار و قلیان در جامعه كنونی به ویژه در بین ایرانیان چنان با شدت به پیش می رود كه بی گمان به زودی ایران در رده اول بیماری های ناشی از مصرف دخانیات قرار خواهد گرفت.
