بنا به تعريف يونسكو فرونشست عبارت از فروريزش يا نشست سطح زمين است كه به دلايل مختلفي در مقياس بزرگ روي مي دهد.
مديرعامل شركت آب منطقه اي لرستان در گفت و گو با خبرنگار ايرنا گفت: فرونشست به حركت قائم روبه پايين سطح زمين گفته مي شود كه مي تواند با بردار جابجايي اندك افقي همراه باشد.
رضا ميرزايي افزود: اين پديده همراه با خسارات مالي و جاني همراه بوده و در صورت گسترش مي تواند عواقب شديد زيست محيطي و اقتصادي بدنبال داشته باشد و موجب تخريب زيرساخت هاي منطقه گردد.
وي منشا فرونشست را در اثر عملكرد طبيعي زمين شناختي مانند پديده انحلال و حركات آرام پوسته زمين دانست و بيان كرد: در نواحي آبگرفتگي كه با برداشت بيش از حد مجاز از آبهاي زيرزميني همراه باشد نيز مي تواند پديده فرونشست اتفاق بيافتد.
وي اضافه كرد: فرونشست مي تواند همراه با خسارات مالي و جاني باشد لذا بعنوان يكي از مخاطرات و سوانح لحاظ مي شود و مي تواند موجب تخريب زير ساخت هاي و بروز برخي مسايل و مشكلات شود.
ميرزايي در خصوص نشانه و آثار اين پديده گفت: اگرچه نشانه اوليه فرونشست زمين ، هميشه قبل از وقوع مشاهده نمي شود ولي در بيشتر موارد آثار و نشانه هاي آن قبل از وقوع ريزش نمايان مي شود.
وي مهم ترين اين علايم و نشانه ها را ايجاد فروچاله، آسيب زدن به سازه هاي خطي مانند جاده ها، خيابان ها، پل ها و مختل شدن خطوط آبرساني، گاز و فاضلاب و خطوط انرژي و راه آهن ،آسيب به سدهاي خاكي و كانال هاي آبرساني، تغيير در توپوگرافي منطقه، تغيير ناهمسان در ارتفاع و شيب رودخانه ها و آبراهه ها، بيرون زدگي لوله هاي جدار چاه ها در اثر تنش هاي تراكمي آبخوان و تراكم رسوبات آبرفتي و كاهش تخلخل و ساير ظرايب هيدروديناميك آبخوان دانست.
** لزوم كاهش سقف برداشت منابع آبي در دشت كوهدشت براي حل بحران آب منطقه
رييس گروه بيلان آب منطقه اي لرستان نيز مي گويد: مردم در هر دشتي به صورت طبيعي از حق آبه هاي قديمي موجود استفاده مي كردند اما اين برداشت ها با طبيعت در تعامل بود يعني تا مقداري كه آب در اختيار مردم بود از آن استفاده مي كردند و اين اكوسيستم خيلي هماهنگ كار مي كرد.
بهروز ابراهيمي ادامه داد: با نصب پمپ ها و برداشت مصنوعي از آب شدت بهره برداري از منابع زيرزميني و سطح زير كشت افزايش يافت.
وي افزود: با اين شرايط قرار شد بيلاني براي هر دشت مشخص شود كه آن دشت چقدر در سال ظرفيت دارد البته تهيه اين بيلان به رغم ظاهر ساده به راحتي ممكن نبود و نياز به اطلاعات كامل تري در اين زمينه احساس مي شد.
رئيس گروه بيلان آب منطقه اي لرستان اظهار كرد: مطالعات ژئوفيزيك انجام نشده بود، پيزومترها به تازگي صفر شده بودند و شرايط و فرآيند لازم را نداشتند؛ با اين وجود دشت كوهدشت از وضعيت مناسبي برخوردار بود چون كه اطلاعات آماري كافي در اختيار نبود.
ابراهيمي گفت: پس از جنگ تحميلي هدف بهره براري از آب به منظور استفاده از منابع در اولويت قرار گرفت كه در پي آن مجوزهاي بسيار زيادي براساس بهره برداري ها صادر شد.
وي افزود: اين مجوزها همان مجوزهاي قانوني خارج از توان تجديد آبخوان بودند لذا دشت قادر به جوابگويي نبود و به آرامي شاهد افت آب بوديم.
رئيس گروه بيلان آب منطقه اي لرستان اظهار كرد: نموداري در سال 1385 تهيه شد كه در آن متاسفانه بارندگي افزايش داشت اما بازهم كاهش آب سطحي را شاهد بوديم چراكه برداشت ها بيش از حد توان آب خوان ها بودند.
وي افزود: دشت كوهدشت را مورد مطالعه قرار داديم و متوجه شديم پارامترهاي بيلان نادرست بوده اند چراكه مردم با اين آمار مجوزهاي لازم را براي برداشت از آب هاي زيرزميني در دست داشتند و هيچ ابزار قانوني براي كاهش اين مقدار وجود نداشت.
ابراهيمي گفت: با اين شرايط سقف برداشت را پيشنهاد داديم و حق برداشت از آب را تنها به 30 ليتر كاهش داديم.
** دشت كوهدشت، منطقه ممنوعه اعلام شد
رئيس گروه بيلان آب منطقه اي لرستان همچنين اظهار كرد: با توجه به كاهش بازدهي چاه ها و احتمال فرونشست دشت كوهدشت، اين منطقه را با هدف مديريت اتفاقات ناگوار آينده منطقه ممنوعه اعلام كرديم.
ابراهيمي افزود: به رغم اينكه ستون آب در سفره هاي زيرزميني كوهدشت وجود داشت اما هيچ گونه آبدهي از آنها صورت نمي گرفت.
وي گفت: پارسال 800 ميليمتر بارندگي در دشت كوهدشت داشتيم ولي متاسفانه اين دشت به پخش سيلاب تبديل شد و در عمل مكاني براي كاناليزه شدن و ذخيره آب نبود.
به گفته وي در هر حال سال گذشته سطح آب بالا آمد كه نشان مي دهد آبخوان زنده است و مي توان با توجه و برنامه ريزي بيشتر و دقيق تر اين دشت را احيا كرد.
وي بيان كرد: نخستين عامل فرونشست برداشت هاي بيش از حد مجاز آبخوان است، مطالعاتي در اين زمينه صورت گرفت كه متوجه شديم ظرفيت فرونشست دشت خيلي زياد نيست.
ابراهيمي با بيان اينكه پرونده فرونشست به سازمان زمين شناسي واگذار شده است، افزود: براي جلوگيري از توقف اين پرونده همه اطلاعات و آمار در اختيار زمين شناسي واگذار شده است.
وي نصب كنتورهاي هوشمند را از اولويت هاي كاري وزارت نيرو دانست و گفت: طرح احيا و تعامل بخشي از مركز در برنامه ششم توسعه در اولويت اصلي آب در كشور است و مطالعه وضعيت آبخوان ها و نصب كنتورهاي هوشمند مي تواند در اين زمينه موثر باشد.
وي همچنين با بيان اينكه احيا و تعادل بخشي آب دشت كوهدشت مشكل اصلي گلوگاه اين منطقه است، افزود: اعتبار لازم براي اين طرح در نظر گرفته نشده است درحاليكه در گلوگاه اصلي به شدت دچار كمبود اعتبار هستيم.
** مجوز برداشت آب در دشت كوهدشت صادر نمي شود
رئيس گروه بيلان آب منطقه اي لرستان اظهار كرد: در اين منطقه به علت ممنوعه اعلام شدن هيچ گونه مجوزي صادر نخواهد شد و سازمان زمين شناسي بايد اعلام كند كه آيا در اين دشت فرونشستي اتفاق افتاده كه وارد شرايط فوق بحراني منطقه شويم يا خير.
ابراهيمي افزود: با نصب كنتورهاي هوشمند سقف برداشت منابع آبي در دشت كوهدشت بايد محدود شود و برداشت محصولات تا ميزاني مشخص كاهش يابد.
وي گفت: اميدواريم دشت كوهدشت با همكاري همه جانبه مسئولان به ويژه سازمان جهاد كشاورزي و شركت آب منطقه اي لرستان برطرف شود.
همانطور كه در اين ميزگرد عنوان شد يكي از راهكارهاي موثر در رفع مشكلات دشت كوهدشت احداث سد معشوره است.
مهمترين اخبار و رويدادهاي استان لرستان علاوه بر سايت خبرگزاري جمهوري اسلامي استان لرستان به نشاني http://www.irna.ir/lorestan در كانال تلگرامي irnalorestan@ نيز منتشر مي شوند.
3210/6060
خبرنگار: محمد ياراحمدي**انتشاردهنده:محمد عليدوستي
خرم آباد - ايرنا - خشكسالي هاي اخير و كاهش بارش برف و باران در لرستان به ويژه در شهرستان كوهدشت و برداشت بيش از حد از چاه ها و سفره هاي زيرزميني موجب شده تا اين شهرستان در معرض پديده فرونشست قرار گيرد.
