به گزارش ايرنا انواع بيشمار محصولات باغي و جنگلي از گياهان دارويي و ميوه هاي خودرو گرفته تا انواع محصولات زراعي حاصل دسترنج دستان به گل نشسته در سرما و گرماي شمالي ها در استان مازندران نگاه ها را خيره مي كند، آنچه موهبت هاي بي نهايت خدادادي را دلنشين تر مي كند ذوق بسياري از مردمان و بويژه زنان بلند همت روستاهاي اين خطه است كه بسياري از اين محصولات را به قالب هاي بديع خوراكي كشانده تا حيطه وسيع تري از ذائقه هاي مصرف كننده را دربرگيرد.
خلق بيش از دهها نوع ترشي و رب و مربا از بركات اين همت ، بدعت و ذوق است كه در رنگ و لعاب هاي مختلف عرضه شده و به مذاق هر مسافري خوش مي آيد و آنچه در سالهاي اخير بر اين نوآوري افزوده است نمايش و معرفي بسياري از اين محصولات دست ساز در قالب انواع جشنواره است كه با چاشني پيوست هاي فرهنگي، شناسنامه معرفي ابعاد رنگارنگ منطقه شمال شده است.
آلوچه جنگلي از جمله ميوه هاي جنگل هاي پربركت مازندران و يكي ازدهها نوع محصولي است كه با اراده زنان پرتلاش روستاي 'بالاده' بخش چهاردانگه ساري از جنگل جمع آوري و به رب تبديل و مورد استفاده همگان قرار مي گيرد.
اين ميوه در زبان فارسي و گويشهاي آن به نامهاي گوناگوني معروف است، در زبان مازندراني 'هلي' Hali و در زبان فارسي به نامهايي همچون آلوچه، آلوچه جنگلي، آلوچه سگك، گوجه سبز، گوجه ترش، گوجه جنگلي، گوجه وحشي و … شناخته مي شود.
آلوچه غني از ويتامين C، اسيد ماليك و اسيد سيتريك است و مصرف زياد آن باعث نفخ معده مي‌شود، برخي گياه شناسان معتقدند مصرف آلوچه براي بهبود طعم دهان مفيد است. از خواص ديگر اين ميوه، خاصيت مسهل بودن آن است، همچنين اثرات منحصر به فرد آن شامل كاهش فشار و چربي خون، حذف رسوبات از خون و تنظيم عملكرد معده‌اي روده‌اي است. آلوچه باعث تعادل باز و اسيد در جريان خون مي‌شود و از اين رو مي‌تواند در درمان حالت اسيدي خون مفيد باشد.
اين ميوه اثرات قابل توجهي در جلوگيري از بيماري‌هايي مانند چربي خون بالا، پيري سلول و سرطان دارد، اسيد بنزوئيك تركيبي است كه خاصيت ضد ميكروبي دارد و اين ماده به طور طبيعي در آلوچه وجود دارد. مطالعات نشان مي‌دهد كه اين ميوه مي‌تواند در درمان تومورها موثر باشد و به دليل داشتن اسيد اسكوربيك (ويتامين C)، براي افراد مبتلا به نقرس توصيه مي‌شود.
آلوچه وحشي خارش بدن را برطرف مي كند، سر درد را رفع مي كند، در معالجه كم خوني، ضعف و ناتواني و خستگي جسمي مفيد است. اين ميوه سرشار از ويتامين C،B،A قند و هيدرات كربن، آهن، كلسيم، فسفر، منيزيوم، پتاسيم، سديم و منگنز مي باشد، برگهاي خشك درخت آلوچه وحشي ادرارآور و ملين و تب بر است.
***تبديل هلي ترشي به رب
هلي ترشي (رب آلوچه) نوعي ترشي محلي است كه در مازندران طرفداران زيادي دارد كه براي تهيه آن از آلوچه هاي ترش جنگلي استفاده مي شود، چيدن و جمع آوري اين نوع آلوچه جنگلي بسيار پرزحمت است، معمولا براي جمع آوري آن بايد به مناطق جنگلي رفت و از شاخه هاي درختان نسبتا بلند بالا رفته و اقدام به چيدن و جمع آوري آلوچه نمود اما به دليل كاربردهاي گوناگون و متنوع اين ميوه و رب آن به عنوان چاشني غذا، زنان روستا اين زحمات را متحمل مي شوند.
بعد از جمع آوري آلوچه ها، آن ها را شسته و در قابلمه مناسبي ريخته و در آن مقدار بسيار كمي آب مي ريزند، سپس قابلمه را بر روي شعله مستقيم قرار مي دهند و اجازه مي دهند تا خوب بپزد و نرم شود، بعد از پخته شدن شعله آتش را خاموش مي كنند و مدتي صبر مي كنند تا مقداري خنك شود.
محتويات قابلمه بايد صاف شود، به اين منظور آلوچه هاي پخته شده را به آبكش و يا يك كيسه منتقل كرده و پس از آبگيري، آن را در ديگ ريخته و حرارت مي دهند تا خوب بجوشد و به خوبي غليظ شود، از اين مرحله تا پايان پخت رب، مرتب رب را هم مي زنند تا ته نگيرد و نسوزد.
هرچه در اواخر كار حرارت ملايمتر و بهم زدن و مراقبت بيشتر باشد ترشي (رب) بهتر و با كيفيت تري حاصل مي شود هرچند نوع رقم آلوچه و ميزان رسيدن ميوه (كال نباشد) و سالم بودن و كرم خورده نباشد در تعيين كيفيت رب آلوچه تاثير به سزايي دارند.
محصول، رب خوش رنگ و بسيار ترشي است كه كاربردهاي بسياري دارد، از موارد كاربرد اين رب در نوعي آش ترش و انواع مرغ و مرغابي است.
***دومين جشنواره هلي ترشي مازندران
آئين سنتي هلي ترش سال گذشته به همت انجمن فرهنگي سادوا روستاي بالاده بخش چهاردانگه ساري در قالب جشنواره به منظر علاقمندان معرفي شد و امسال نيز دومين برگ از اين رويداد در روستاي بالاده در روز جمعه 20 مردادماه رقم مي خورد.
دبير اين جشنواره روز يكشنبه در گفت وگو با خبرنگار ايرنا گفت: سنگ بناي جشنواره هلي ترشي از سال گذشته به منظور احياي آئين سنتي و تاريخي هلي ترشي، معرفي روستاي تاريخي بالاده با بيش از 2 هزار سال قدمت به استناد قبرهاي گبري موجود در منطقه و محصولات كشاورزي اين روستا بنا نهاده شد.
عين الله آزموده افزود: ايجاد همگرايي در بين عموم مردم و نهادهاي اجتماعي، بازگشت اسم و رسم قديم روستا و جذب گردشگر و طبيعت گرد، آشنايي نسل جوان و نوجوان با فرهنگ گذشتگان و زنده كردن بخشي از ميراث و سنت هاي پيشينيان از ديگر اهداف برگزاري اين جشنواره است.
وي بيان ظرفيت هاي فرهنگي، شادكردن روحيه مردم حتي براي يك روز و بازگشت دوباره مهاجرين روستا به بالاده را از ديگر اهداف برگزاري جشنواره هلي ترشي عنوان كرد و افزود: از جمعيت 2 تا 3 هزار نفري روستا تنها 50 نفر ساكن دائمي در بالاده حضور دارند و بقيه براي سكونت به شهرهاي اطراف مهاجرت كرده اند.
به گفته آزموده اين جشنواره با برنامه ريزي و مديريت انجمن فرهنگي سادوا و همكاري و مشاركت مردم، شوراي اسلامي و پايگاه بسيج بالاده و همچنين با حمايت سازمان ميراث فرهنگي و اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي مازندران و ديگر نهادهاي فرهنگي و اداري اجرا مي شود.
مدير انجمن فرهنگي سادوا به استقبال مردم و رسانه هاي بومي و غيربومي مازندران از اولين جشنواره اشاره كرد وگفت: جهت برگزاري جشنواره دوم در روز جمعه، براي چيدن و شستن و آماده سازي هلي ها 2 روز قبل از جشنواره با مردم علاقمند به جنگل هاي اطراف رفته و پس از جمع آوري آلوچه ها، شسته و آماده پخت مي شوند.
آزموده اين جشنواره را يك رويداد فرهنگي براي روستا برشمرد و خاطرنشان كرد: برگزاري مسابقه عكاسي، تجليل از 10 قهرمان ورزشي مدال آور روستاي بالاده در سطح ملي و جهاني در رشته هاي مختلف، اجراي تئاتر، شعرخواني شاعران بومي و اجراي موسيقي محلي مازندران با ساز كمانچه از جمله برنامه هاي جانبي اين جشنواره است.
وي افزود: تلم زني (كره گرفتن با ظرف چوبي مخصوص) و چرخه سري (تراشيدن پشم گوسفندان با قيچي دو تكه بزرگ) به روش سنتي، برپايي غرفه هاي لبنيات، عسل، خوراكيهاي محلي، سبزيجات كوهي، صنايع دستي و …مردم روستا جهت كمك به اقتصاد محلي و در پايان پذيرايي از مهمانان با آش محلي (دوپتي آش) از ديگر برنامه هاي پيش بيني شده دومين جشنواره هلي ترشي است.
دبير دومين جشنواره هلي ترشي مازندران با اشاره به جاده نامناسب دسترسي به روستاي بالاده، افزود: با افزايش امكانات مي توانيم پذيراي تورهاي گردشگري و مسافران بيشتري در روستا بويژه در روز جشنواره باشيم، بخش چهاردانگه ظرفيتهاي فرهنگي و گردشگري بسيار خوبي دارد و نيازمند توجه و حمايت مسئولان هست.
روستاي بالاده با 3هزار نفر جمعيت ثابت و موقت در حدود 130 كيلومتري ساري در مسير كياسر قرار گرفته است.
خبرنگار: فاطمه رحمتي**انتشاردهنده: محسن حسن نيا
3009/1899
ساري – ايرنا- استان مازندران با برخورداري از عرصه هاي طبيعي و جنگلي خودرو و نعمت هاي بيشمار خدادادي، ميدانگاهي وسيع براي صاحبان ذوق و همت جهت استفاده از اين خلقت شگفت انگيز است، كه مردمان روستاي 'بالاده' گوشه اي از اين طبيعت دست و دل باز را با ذوق سبز شمالي در قالب جشنواره 'هلي ترشي' پيوند زده اند.
