تلاش انگلیس برای ورود امریكا به كودتا علیه محمد مصدق

به گزارش بامداد چهارشنبه ایرنا به نقل از این روزنامه انگلیسی، به گفته دو پژوهشگر وابسته به «آرشیو امنیت ملی» آمریكا كه به این اسناد دست یافته، این اسناد «اولین تایید رسمی درباره هدف بریتانیا در اواخر سال 1952 برای ترغیب واشنگتن به منظور كمك در بركناری مصدق است».
آرشیو امنیت ملی امریكا یك سازمان پژوهشی غیرحزبی و خصوصی است.
این یادداشت های «فوق محرمانه» وزارت خارجه آمریكا كه یكی از آنها زیر عنوان «پیشنهاد بریتانیا برای سازماندهی یك كودتا در ایران» منتشر شده است، دریچه تازه ای به روی ارزیابی لندن از سیاست در ایران و تهدیدها علیه منافع بریتانیا كه در نهایت منجر به كودتای اوت 1953 (مرداد 1332) شد، می گشاید.
اعتراض های ضددولتی [در ایران] مورد حمایت بریتانیا و آمریكا بود و به آغاز بیش از دو دهه حكومت اقتدارگرای محمدرضا شاه پهلوی منجر شد و روابط میان تهران و غرب را تلخ كرد.
«مالكوم برایان» از آرشیو امنیت ملی امریكا و «مارك گاسیورووسكی» از دانشگاه «تولین» می نویسند: دولت وینستون چرچیل در سال 1952 میلادی در تلاش بود تا «با ابزارهای مجازی و موجود از جمله اقدام نظامی» كنترل صنعت نفت ایران را كه یك سال قبل تر توسط محمد مصدق ملی شده بود ، دوباره به دست آورد.
مقام های بریتانیا و آمریكا با شروع ماه اكتبر دست كم سه بار برای بحث درباره چشم اندازهای سرنگونی دولت مصدق دیدار كردند. «سر كریستوفر استیل» مرد شماره دو سفارت بریتانیا در واشنگتن این پیشنهاد را با مقام های آمریكایی مطرح كرده بود.
دولت بریتانیا در سال های اخیر بارها از مقام های آمریكا خواسته بود تا از هرگونه تایید رسمی تلاش های لندن برای سرنگونی دولت ایران نزد افكار عمومی پرهیز كند.
این اسناد كه روز سه شنبه منتشر شد از اسناد 1007 صفحه ای وزارت خارجه آمریكا كه اخیرا منتشر شد، جدا شده بود. برایان و گاسیورووسكی به تصمیم دولت آمریكا برای طبقه بندی نگه داشتن این اسناد اعتراض كرده بودند.
پیش از آنكه جوابی رسمی به این اعتراض داده شود، گاسیورووسكی در یك آرشیو دولتی در «كالج پارك» ایالت مریلند به این اسناد دست یافت.
یكی از یادداشت های 26 نوامبر سال 1952 درباره كودتا، در تاریخ 17 می (27 اردیبهشت) یعنی یك ماه قبل از انتشار اسناد پیشین، از حالت طبقه بندی خارج شده بود.
روی یك یادداشت مرتبط دیگر مربوط به سوم دسامبر 1952 علامت هایی زده شده بود كه اعلام می كرد این سند تا سال 2025 یعنی تاریخی كه دولت بریتانیا با آن موافقت كرده است، منتشر نخواهد شد.
این دو پژوهشگر می گویند: هنوز معلوم نیست كه آیا درباره انتشار اسناد جدید مرتبط با سال 1952 با لندن مشورت شده است یا نه؟
دولت ترومن ابتدا درخواست های بریتانیا برای اقدام علیه مصدق را نپذیرفت. مصدق چند ماه بعد از ملی كردن صنعت نفت، مقامات اطلاعاتی و دیپلمات های بریتانیایی را اخراج كرد.
طبق اسناد تازه منتشر شده ، بریتانیا در اواخر سال 1952 شیوه درخواست های خود را [از آمریكا] تغییر داد و بر لزوم بركناری مصدق به منظور مبارزه با «كمونیسم در ایران» تاكید كرد. «هری ترومن» رئیس جمهوری وقت آمریكا و «دین اچسون» وزیر خارجه وی همچنان از حمایت از كودتا سر باز می زدند و ترجیح می دادند با محمد مصدق كار كنند.
اما «پال نیتس» كه ریاست ستاد برنامه ریزی سیاسی در وزارت خارجه آمریكا را به عهده داشت، پیشنهاد داده بود تا طراحان كودتا در ایران ابتدا یك «كمپین» علیه آیت الله ابوالقاسم كاشانی راه اندازی كنند. كاشانی یكی از مخالفان اصلی مداخله بریتانیا در صنعت نفت ایران و حزب كمونیست «توده» بود.
مقامات انگلیسی این پیشنهاد را مودبانه رد كردند. آنها با آنكه می دانستند دولت ترومن آخرین روزهای خود را سپری می كند، آمریكا را برای اتخاذ تصمیمی در این باره تحت فشار قرار دادند. طبق سند سوم دسامبر، سر كریستوفر گفته بود: بهترین زمان برای كودتا بهار است.»
شبك**9423**1392**انتشار : ابوالفضل بابایی