جاسك، مناسب ترين مكان براي ايجاد منطقه آزاد است، از نظر دريا، بندر، آب و هوا و ساحل در بهترين موقعيت قرار دارد.
از قديم الايام جاسك مهم ترين منطقه بوده، در زمان صفويه اولين بندر آزاد ايران بوده كه از همه امكانات برخوردار است غ از اين رو جاسك يك موقعيت خاص سوق الجيشي است كه مي تواند تبديل به منطقه آزاد شود.
همه امكانات در اين منطقه وجود دارد، يعني شهرك صنعتي پيش بيني شده است كه فولاد دارد، آلومينيوم و آن سمتش پالايشگاه هاي نفت و پتروشيمي است. خودش توسعه نفت است. ترمينال نفتي و شيلات دارد. بزرگ ترين مركز گردشگري را ما در خليج غربي كه چسبيده به خليج شرقي ديده ايم. بهترين مكان از نظر ايجاد شهرك هاي گردشگري است. مطالعه بسيار زيادي طي 2 -3 سال گذشته انجام شده به همين خاطر مي گوييم در سواحل مكران منطقه به اين مهمي وجود ندارد.
گرچه درياي عمان مكاني مناسب براي هرگونه فعاليت تجاري است اما نبايد تنها به خليج فارس بسنده كنيم.
خليج فارس بسيار با اهميت است اما بايد به آبراه تنگه هرمز نيز توجه داشت جرا كه همه فعاليت هاي تجاري ما از طريق تنگه هرمز انجام مي شود.
حدود 100 درصد صادرات نفت كه از تنگه هرمز عبور مي كند، از طريق خليج فارس است. 93.5 درصد از واردات، صادرات محصولات غير نفتي از طريق تنگه هرمز، بندرعباس و بنادر داخل خليج فارس صورت مي گيرد. بنابراين ما هيچ گونه فعاليتي در اين گونه موارد در درياي عمان نداريم.
**اهميت جاسك و ضرورت توسعه اقتصادي دريا محور اين منطقه
نزديك ترين مكان و بهترين مكان به مسير عبوري كشتي ها از طريق جاسك است كه لازم است به موازي خارك در درياي عمان جاي ديگري داشته باشيم كه بتوانيم از آن جا صادرات نفت را انجام دهيم.
البته امنيت خليج فارس را بايد كاملا برقرار كنيم چون شاهرگ اصلي منطقه است اما بايد جايي در درياي آزاد و سواحل مكران داشته باشيم كه بتوانيم صادرات و واردات را بيرون از تنگه هرمز و بيرون از خليج فارس انجام دهيم؛بنابراين بايد بندري بيرون از تنگه هرمز داشته باشيم كه مهمترين گزينه بندر جاسك است.
خليج جاسك از نظر موقعيت دريايي بهترين آرامش را دارد، به همين دليل است كه از قديم مركز دريانوردي بوده است.
جاسك خليجي است كه هم آرامش دارد و هم عمق مناسب براي ايجاد بندر مادر و پهلوگيري هر نوع كشتي. زيرساخت هاي اوليه اين منطقه از زمان صفويه ايجاد شده است، از نظر محل عبور كشتي ها نزديكترين بندر به عمان است.
قرار است طبق طرح هاي وزارت نفت خط لوله صادرات گاز به كشور عمان از جاسك انجام شود، مركز صادراتش از داخل دريا به درياي عمان خواهد بود.
از اينرو علاوه بر اين كه يك ترمينال نفتي براي صادرات نفت ايجاد مي شود، صادرات گاز هم از اين منطقه به كشور عمان و كشورهاي منطقه داشته باشيم.
همچنين درنظر دايم مخازن نفتي ايجاد كنيم، چندين شركت براي ايجاد مخازن نفتي داوطلب و مشغول برنامه ريزي هستند. با اين كار هزينه هايي كه صرف نگهداري نفت بر روي نفتكش تا زمان را به حداقل برسانيم اما با ايجاد مخازن نفتي پيش بيني شده ذخيره 20 ميليون، 30 ميليون و40 ميليون بشكه نفت داشته باشيم به دنبال ايجاد پالايشگاه نفت و گاز در منطقه هستيم، وزارت صنايع در نظر دارد يك شهر صنعتي در اين منطقه ايجاد كند.
براي آمايش سرزميني در سواحل مكران سازماني تصويب شده تحت عنوان «توسعه سواحل مكران»، مشغول بررسي و مطالعه هستيم كه حداقل 2 و 2.5 ميليون نفر در سواحل مكران (مناطق چابهار، جاسك، زرآباد و يا سيريك) مستقر شوند با مركزيت جاسك. جمعيت زيادي براي كارآفريني و ايجاد اشتغال در آن جا پيش بيني شده است.
ما جز جاسك مثلا اگر به كوه مبارك برويم، خواهيم ديد تا 50 كيلومتري آن محل سكنه اي وجود ندارد. اصلا زيرساختي در اين منطقه وجود ندارد نه فرودگاهي هست، نه جاده اي. آنجا شن زار است. سر پيج تنگه هرمز قرار گرفته كه جاي مناسبي براي لنگرگاه كشتي ها نيست. در مسير جريان آب ورود و خروج از تنگه هرمز در اين محل است.
نيروي دريايي با پرسنل كارآمدي خود، مطالعه كرده اند و بزرگ ترين پايگاهشان از درياي مكران و سواحل مكران به جاسك آورده اند. در پسا بندر و كنارك و راس ميدانيدر حال احداث پايگاه هستند ولي مركز اصلي ناوگانشان بندر جاسك است.
اكنون در حال ساخت بزرگ ترين بندر نظامي در آنجا هستند. اينها مطالعه اي است كه نشان مي دهد نيروي دريايي مطالعه كرده، بهترين جا را براي استقرار انتخاب كرده ، در آنجا مستقر شده و در حال انتقال بزرگترين ناوگانش است.
در بندر جاسك موج شكن و بندر داريم و در حال انجام كارهاي مربوط به آن هستيم. اين كه همه اينجا توجه دارند، به اين دليل است كه از نظر موقعيت جغرافيايي جاسك بهترين منطقه براي ايجاد منطقه آزاد است.
**بندر جاسك موجب توسعه اقتصادي جنوب كشور خواهد شد
بندرجاسك از نظر ترمينال نفتي و براي صادرات نفت و گاز و صنايع مكان مناسبي است. وزارت صنعت و معدن با چيني ها قرارداد مفصلي منعقد كرده اند؛ آقاي نعمت زاده از ايجاد شهرك صنعتي ايران و چين در اين منطقه خبر دادند.
شيلات نيز برنامه هاي گسترده اي دارد، قرار است مركز شيلات منطقه گسترش پيدا كند. در حال حاضر شيلات بزرگ ترين بندر را آن جا دارد و مشغول فعاليت است. تقريبا همه ساكنين جاسك صياد هستند كه همه بيانگر آن است كه جاسك بهترين منطقه است. زير ساخت دارد، جمعيت دارد، مي تواند كارآفريني ايجاد شود و همچنين مي تواند توسعه پيدا كند.
براي سرمايه گذاري در يك منطقه بايد آنجا را توسعه دهيم اول بايد آب و برق و نظاير اين ها را داشته باشيم كه در جاسك سد جگين ايجاد شده است آب منطقه از طريق همين سد تامين مي شود. چند رودخانه در آن منطقه جاري است اما جاي ديگر اين امكانات را ندارد، ما تامين آب را داريم، برق داريم، فرودگاه داريم و به طور كلي زيرساخت ها آماده است.
**طرح منطقه آزاد جاسك در چه مرحله اي از تصويب است؟
لايحه ايجاد منطقه آزاد جاسك تقديم مجلس شده و در كميسيون هاي مختلف مورد برسي قرار گرفته و هم اكنون در كميسيون اقتصاد مجلس مراحل نهايي را مي گذراند و احتمالاً در آينده نزديك در صحن علني مجلس مطرح خواهد شد.
طرح مطالعاتي منطقه جاسك نيز انجام شده و منتظر تصويب مجلس هستيم تا كار را شروع كنيم.
مطالعات گسترده اي انجام شده و محل منطقه آزاد در شرق خليج جاسك تا رودخانه جگين پيش بيني شده است.ما در توسعه سواحل مكران غفلت كرديم. به همين دليل بنا به دستور رهبر معظم انقلاب نيروي دريايي در سواحل مكران مستقر شد. اكنون ماموريت نيروي دريايي ارتش سواحل مكران است.
پرسش اينجاست كه چرا بزرگترين پايگاه را در جاسك احداث كرده است؟ زيرا بهترين جا از نظر سوق الجيشي، جغرافيايي، وضعيت دريا و آرامش همه در جاسك است.
علت انتخاب منطقه شرق جاسك به همين دليل است. اگر بخواهيم به منطقه ديگر برويم بايد فرودگاه احداث كنيم؛ آب آن را چگونه تامين كنيم؟ اينجا سد را احداث كرده اند و آب دارند. برق هم دارد. يرساخت هايش تقريبا تكميل است، احداث جاده اش تمام شده است. به همين دليل ما جاسك را انتخاب كرده ايم. قسمت شرق جاسك و نه جاي ديگري. دلايلي هم داريم كه چرا بايد اينجا باشد؟ برروي نقشه، جاسك نزديك ترين منطقه به كشورعمان و روبروي فجيره قرار گرفته است.
با وجود اهميتي كه جاسك دارد و توصيه مقام معظم رهبري بر توسعه جاسك و سواحل مكران، چرا بايد براي تصويب همراه با 6 منطقه ديگر در مجلس مطرح شود؟
سال 92 به دستور دبير شورايعالي مناطق آزاد، كار مطالعاتي را آغاز كرديم. مطالعات به صورت گسترده انجام شد به ويژه منطقه جاسك، يك لايحه به مجلس رفت.
ابتدا لايحه ايجاد منطقه آزاد جاسك و منطقه ويژه اقتصادي دارويي بركت در مجلس مطرح شد. در همه كميسيون هاي مجلس شركت كرديم و از هر 6 كميسيون راي گرفتيم كه مهم ترين آنها كميسيون اقتصادي بود، همه تاييد و به مرحله تصويب رسيد اما بنا به صلاحديد مقامهاي محترم موارد ديگر اضافه شد و اين موضوع كار را به تعويق انداخت.
**دوره آزمون و خطا گذشته است؛ بايد با اتفاق نظر كار درست را انتخاب و اجرا كنيم
در حال حاضر همه چيز بر مبناي مطالعات و برنامه ريزي انجام مي شود و با جمع آوري اطلاعات دقيق و بررسي هاي كارشناسي بر اين باوريم كه جانمايي منطقه آزاد جاسك صحيح است.
تاريخچه جاسك به سال 326 قبل از ميلاد (قرن چهارم پيش از ميلاد) برمي گردد؛ زماني كه «اسكندر مقدوني» از سرزمين بديس (جاسك امروز) عبور كرد، در باره اين منطقه گفت «... بندر بديس بسيار آباد و هر قسم ميوه جز زيتون درآن يافت مي شد. باغات بزرگ از تاك داشتند و تا ديده كار ميكرد اراضي گندم زار بود».
جاسك از طايفه ديالمه يا همان ديلميان است كه تاريخچه آن به مادها و هخامنشيان برمي گردد. كساني كه از مسير شرق به غرب و يا از جنوب به شمال مي آمدند، مهم ترين بندرشان بندر جاسك بوده است.
در آن زمان بندر جاسك به اندازه اي اهميت داشته كه انگليسي ها و پرتغالي ها در آنجا مستقر شدند. هنوز آثار، ابنيه ها و قصرهاي پرتغالي ها در جاسك وجود دارد.
بعد از پرتغالي ها، انگليس ها متوجه اين بندر شدند. اولين ناوگان انگليسي در زمان صفويه به آنجا مي آيد. زماني كه شاه عباس در اصفهان بوده است؛ بعد از ورود انگليسي ها جنگ بزرگي با پرتغالي ها اتفاق مي افتد و در اين جنگ چند كشتي از پرتغالي ها غرق مي شود و شكست مي خورند؛ پرتقالي ها مي روند و فرمانده دريايي انگليس در جاسك كشته مي شود.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
* مشاور دريايي دبيرخانه شورايعالي مناطق آزاد و ويژه اقتصادي و مدير پروژه منطقه آزاد جاسك
تهران - ايرنا - جاسك به دليل موقعيت خاص سوق الجيشي و جغرافيايي و تجاري كه دارد، از نظر استراتژيك بسيارحائز اهميت است و موجب توسعه جنوب كشور خواهد شد.
