خبرنگاری؛ از معیشت تا امنیت

به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، خبرنگاران كه از آنان به عنوان چشم بینا، گوش شنوا و زبان گویای جامعه یاد می شود؛ در جریان فعالیت حرفه ای خود همواره با مخاطرات و دشواری های بسیاری از جمله چالش های اقتصادی و معیشتی، مشكلات صنفی و نداشتن امنیت شغلی روبرو هستند. این روزها شمار زیادی از خبرنگاران در رسانه ها از امكانات اولیه شغلی از جمله بیمه و قراردادی مطمئن بی بهره اند و برای گذران زندگی لاجرم همزمان در چند رسانه مشغول به كار هستند.
خبرنگاران در ایران چه دشواری هایی را تجربه می كنند؟ در چه فضایی فعالیت می كنند؟ كاستی های حرفه خبرنگاری در ایران كه باعث ایجاد چالش های پیچیده در این حوزه شده است، كدامند؟ اینها و بیشتر، سوالاتی هستند كه «سیدعلیرضا كریمی» سردبیر روزنامه «آفتاب یزد» و «عباس اسدی» استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، در گفت وگو با گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا به آنها پاسخ دادند.
به اعتقاد این فعالان حوزه ارتباطات و رسانه، روزنامه نگاران و خبرنگاران دارای چالش های حرفه ای متعددی از چالش های اقتصادی و معیشتی گرفته تا مشكلات ناشی از نبود انجمن صنفی و امنیت شغلی هستند.

** برخورد سلیقه ای با خبرنگاران و نبود انجمن صنفی؛ دو چالش اساسی اهالی رسانه
كریمی در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا، در خصوص مهم ترین چالش های حرفه ای روزنامه نگاران و خبرنگاران در ایران گفت: فكر می كنم اولین چالش اهالی رسانه در بعد حرفه ای، برخوردهای سلیقه ای، فرا قانونی و غیرقانونی با این قشر است. در واقع روزنامه نگاران و خبرنگاران دقیقا نمی دانند خطوط قرمز و تخلف كجاست چرا كه نهادها و مسوولان مرتبط گاه برخورد های دوگانه و چندگانه با آنان دارند كه مثال ها در این زمینه به وفور است.
این روزنامه نگار افزود: چالش دیگر، نوع برخورد با رسانه در زمانی است كه بنا به دلایل قانونی یا فراقانونی و سلیقه ای، مطلبی تخلف آمیز منتشر كرده است. در همه جای دنیا اگر مطلبی در یك رسانه عبور از خطوط قانونی و تخلف محسوب شود، فقط نگارنده مطلب و نه كل مجموعه مواخذه و توبیخ می شود. اما متاسفانه در كشور ما گاهی برای یك‌ تیتر، كل رسانه تعطیل شده و ده ها روزنامه نگار بیكار شده اند.
سردبیر روزنامه آفتاب یزد در ادامه گفت و گو با پژوهشگر ایرنا، مشكلات صنفی را یكی دیگر از مهم ترین مشكلات قشر روزنامه نگار و خبرنگار نامید و افزود: اكنون روزنامه نگاران ایرانی از داشتن یك انجمن صنفی محروم هستند و این تاسف بار است. طی چند سال گذشته اهالی رسانه درخواست های زیادی در این زمینه مطرح كرده اند و و صحبت های فراوانی در خصوص نبود انجمن صنفی روزنامه نگاران شده است اما گویی این گفته ها راه به جایی نخواهد برد.
كریمی در خصوص راهكار حل چالش های اهالی رسانه اضافه كرد: تنها راه كار حل چالش های اهالی رسانه اجرای قانون بدون شدت و ضعف و در كنار آن اصلاح بخش هایی از قانون مطبوعات است. متاسفانه طی سال های گذشته قوای دست اندركار نتوانسته اند قانون را در این مورد اصلاح كنند.

** بی مسوولیتی برخی رسانه ها در قبال خبرنگاران
اسدی در گفت و گو با گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، اسدی با اشاره به بی مسوولیتی برخی رسانه ها در قبال خبرنگاران، درباره دلایل این رفتار رسانه ها اضافه كرد: باید پذیرفت كه برخی رسانه های ما به معنای واقعی رسانه نیستند. امروز بیشتر رسانه های كشور به بنگاه های اقتصادی و سكوی پرش مدیران مسوول برای رسیدن به قدرت تبدیل شده اند. هر كسی كه روزنامه یا رسانه ای دارد می خواهد از آن رسانه استفاده كند و به مقام هایی از جمله نمایندگی مجلس یا نمایندگی شورای شهر برسد. از این رو است كه مدیران مسوول رسانه ها دغدغه خبرنگاران خود را ندارند.
وی گفت: این افراد نمی دانند هدف و رسالت رسانه داری خدمت به عموم است. آنان از رسانه برای اهداف شخصی و جناحی استفاده می كنند. این است كه در بسیاری از رسانه ها خبرنگاران را بیمه نمی كنند، به راحتی اخراجشان می كنند و حقوق، مزایا و پاداش خبرنگاران را به آسانی پرداخت نمی كنند. رسانه ها باید به ارزش و شان خبرنگار توجه نشان دهند. در كشورهای پیشرفته حتی به خبرنگار در دوران كارآموزی حقوق پرداخت می شود. در كشور ما گاهی خبرنگاران چند ماه حقوق دریافت نمی كنند و حقوقشان كفاف خرج های اولیه زندگی شان را نمی دهد.

** چالش های حرفه ای
وی با اشاره به چالش های فراوان حرفه ای و معیشتی اهالی مطبوهات و رسانه ها گفت: خبرنگاران ایران چالش های زیادی را پیش روی خود دارند كه اگر بخواهیم در مورد آنها صحبت كنیم مثنوی هفتادمن كاغذ می شود. مهمترین چالش خبرنگاران اما این است كه در مواردی خودشان را باور ندارند. به همین خاطر است كه به بسیاری از تلاش های خبرنگاران و زحماتی كه در این عرصه می كشند توجه نمی شود و این زحمات آن گونه كه شایسته است مورد اعتنا قرار نمی گیرد.
این استاد ارتباطات افزود: متاسفانه صفت كارمندی خبرنگاران ما كیفیت كارشان را پایین آورده است. در كنار پایین آمدن این كیفیت نمی توان انتظار حقوق بالا را داشت. كار كم و حقوق كم یك دایره باطلی است كه در چرخه خبرنگاری و رسانه ای كشور ما شكل گرفته است. گویی خبرنگاران ما عادت كرده اند كه در مقابل حقوق اندكی كه دارند كار اندك و كم كیفیت انجام دهند و در مقابل رسانه ها هم رضایت دارند كه در قبال حقوق كمی كه به خبرنگاران می دهند كار كم كیفیت دریافت كنند. متاسفانه این دور باطل باعث شده است خبرنگاران همواره از مشكلات معیشتی رنج ببرند.
اسدی می گوید: اگر خبرنگاران ابتكار عمل را در دست گیرند ، خودشان را به لحاظ علمی قوی كنند و كیفیت كارشان را ارتقا دهند، می توانند تا اندازه زیادی بر مشكلات معیشتی خود غلبه كنند.
وی در این زمینه اضافه كرد: خبرنگار باید خودش را باور داشته باشد. باید خودش را آنقدر قوی، آماده و بروز كند كه رسانه ها برای قرارداد بستن با او و بیمه كردنش صف بكشند.

** لزوم همكاری همه نهادها برای حل چالش های اهالی رسانه
استاد ارتباطات دانشگاه علامه در ادامه گفت وگو با پژوهشگر ایرنا با اشاره به اینكه، عرصه خبرنگاری و روزنامه نگاری در ایران مشكلات اساسی عمیقی دارد كه تاكنون نه مسوولان، نه دانشگاه ها و نه خود رسانه ها نتوانسته اند كمكی به حل آنها كنند، گفت: در كنار مشكلات مختلف، آزادی حرفه ای در كار خبرنگاری نیز همواره در كشور در معرض سوال بوده و كسی گوش شنوایی برای این موضوع نداشته است.
اسدی در خصوص راهكار حل چالش های خبرنگاران و به طور كلی حرفه خبرنگاری در ایران افزود: اگر بخواهم از راهكار صحبت كنم باید بگویم بهترین آن برگزاری سمینارها و همایش های تخصصی و استفاده از نظر كارشناسان است. مشكلات خبرنگاران و رسانه ها باید به صورت اختصاصی بررسی شود تا از بین مقالات و بحث های متعددی كه مطرح می شود، راهكارهای مناسبی استخراج شود. سپس متولیان امور باید تقسیم كار كنند.
وی اضافه كرد: وزارت ارشاد، وزارت كشور، نیروی انتظامی، سازمان بیمه، دانشگاه ها، رسانه ها و سایر نهادها تا جایی كه می توانند باید به حل این مشكلات كمك كنند. مشكل خبرنگاران فقط به یك سازمان یا نهاد بستگی ندارد و به سازمان های مختلف مربوط است. همه باید دست در دست هم دهند تا شاید مشكلات خبرنگاران رفع شود.
چالش های حوزه خبرنگاری، همانگونه كه اهالی این حوزه به آن اشاره دارند، بسیار متنوع و پیچیده است. در حالی كه حرفه خبرنگاری همواره در همه جای دنیا جزو مشاغل سخت به شمار می رود، اضافه شدن چالش های معیشتی و مشكلات مربوط به امنیت شغلی به آن، بار سنگینی را بر دوش یك خبرنگار می گذارد. از این رو شایسته است دولت و متولیان رسانه ای آن و همچنین مدیران مسوول در نشریات و خبرگزاری ها، به منظور ارتقای فضای رسانه ای كشور بیش از پیش در مسیر رفع مشكلات حرفه ای خبرنگاران گام بر دارند.

پژوهشم**9282**1601**خبرنگار:مهتاب افشین نسب** انتشار: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.