در ادامه اين گزارش مي خوانيم: اين روزها با توسعه فناوري‌هاي هوشمند، صنعت حمل و نقل نيز با تغييرات فراواني روبه‌رو بوده است. اما اين تغييرات مختص وسايل نقليه نيست و زيرساخت‌هايي نيز براي كارآمد بودن فناوري‌هاي جديد وجود دارد. پيش‌بيني مي‌شود تا يك دهه آينده با تعداد بسياري خودروهاي برقي و خودران در جاده‌ها روبه‌رو شويم. در اين مسير، توسعه فناوري جاده‌هاي هوشمند زيرساختي است كه بايد امروز در كشورمان به آن توجه كنيم و پيش از آن كه خيلي دير شود در انديشه فراهم كردن مقدمات تحقيق و توسعه آن از طريق حمايت از شركت‌هاي نوپاي دانش‌بنيان در اين حوزه باشيم. بسياري از كارشناسان معتقدند اين جاده‌ها علاوه بر خدمات‌دهي به خودروهاي خودران، مي‌توانند مسيرهاي ايمن‌تري را براي خودروهاي عادي امروزي نيز به ارمغان آورند. به اين ترتيب در آينده‌اي نه چندان دور بايد منتظر جاده‌هايي باشيم كه با رانندگي در آن، در سلامت و آرامش بيشتري به مقصد مي‌رسيم.
**جاده‌هاي فناورانه و ايمن‌تر
وقتي صحبت از ايمني رانندگي و سرنشينان مي‌شود، فقط بحث وسايل نقليه در ميان نيست. در واقع جاده‌ها يكي از عوامل تاثيرگذار در ايمني مسير هستند و جاده‌اي كه استاندارد طراحي و ساخته شده باشد، درصد زيادي از حجم تصادفات را كاهش مي‌دهد. با توسعه فناوري، امروزه با جاده‌هايي روبه‌رو هستيم كه علاوه بر استاندارد بودن، مي‌توانند در كوتاه‌ترين زمان راننده را از خطرات پيش رو باخبر كنند. به اين ترتيب، نقش جاده‌ها روز به روز در رانندگي ايمن بيشتر خواهد شد. اين جاده‌ها علاوه بر كاهش زمان پيمودن مسير، تصادفات و آمار مرگ و مير را كاهش خواهند داد و سفري آسوده‌تر را به ارمغان مي‌آورند.
جاده‌هاي هوشمند مي‌توانند فرصتي براي استفاده از فناوري‌هاي پيشرفته (High tech) باشند و كاربرد فناوري‌هايي را كه بسياري هنوز از وجود آنها اطلاعي ندارند به جامعه نشان دهند. در جاده‌هاي هوشمند به جاي استفاده از چراغ‌هاي هشدار در سراسر مسير، از رنگ‌هاي پودري نوراني استفاده مي‌شود كه مسير 500 متري مقابل راننده را روشن مي‌كند و در طول شب قابليت درخشش دارد. اين خط‌كشي‌هاي نوراني مي‌تواند جايگزين به صرفه‌تر از نظر هزينه و انرژي براي جاده‌هاي طولاني مسيرهاي بين شهري باشند. همچنين در كنار رنگ‌هاي نوراني كه مسير جاده‌ها را مقابل خودرو روشن مي‌كنند، مي‌توان از حسگرهاي نوري حساس به حركت استفاده كرد. براي مثال هنگامي كه خودرو به خط‌هاي ممتد جاده نزديك مي‌شود، اين حسگرها فعال شوند و مسير را روشن كنند. سپس با فاصله گرفتن خودرو از خط، نور خط به آرامي كاهش پيدا كند و دوباره تاريك شود. اين فناوري مي‌تواند براي جاده‌هايي استفاده شود كه رفت و آمد كمتري دارند.
**جاده‌هاي خورشيدي؛ عصر طلايي خودروهاي برقي
بتازگي كشورهايي مثل انگليس و فرانسه اعلام كرده‌اند در دهه آينده تصميم دارند بتدريج وسايل حمل و نقل ديزلي و بنزيني را از رده خارج كنند. همچنين استراليا در حال تدارك امكانات مدرني براي خودروهاي الكتريكي است. به همين منظور، استراليا جاده‌هاي هوشمندي طراحي كرده است كه قابليت شارژ خودروهاي برقي در 30 دقيقه را دارد. اين طرح اكنون برنامه‌اي بلندپروازانه به نظر مي‌رسد، اما به نظر مي‌رسد بايد تا دهه آينده شاهد انقلابي در استقبال از خودروهاي برقي باشيم. زيرا اين جاده‌ها يكي از مسائل مهم خودروي الكتريكي را حل مي‌كنند. بعلاوه ايستگاه‌هاي شارژ خودروهاي الكتريكي كه با انرژي خورشيدي شارژ مي‌شوند، مي‌توانند برق رايگان يا با هزينه ناچيز را در اختيار راننده قرار دهند. همچنين مسيرهاي الكتريكي جاده‌ها مي‌توانند به صورت يك خط اختصاصي باشند كه خودرو هنگام عبور از آن خط، به كمك ميدان مغناطيسي القايي همزمان با حركت شارژ شود. اگر جاده‌ها كه در حال حاضر ميزان فوق‌العاده زيادي از نور خورشيد را بازتاب مي‌دهند، مجهز به صفحه‌هاي خورشيدي شوند، بزودي با كاهش چشمگير حجم گازهاي گلخانه‌اي روبه‌رو خواهيم شد.
علاوه بر محيط‌زيست، اين فناوري به كاهش هزينه‌ها نيز كمك خواهد كرد. بخشي از اين انرژي مي‌تواند صرف تامين انرژي خودروها و دوچرخه‌هاي الكتريكي شود كه از مسير صفحه‌هاي خورشيدي عبور مي‌كنند. در حال حاضر جايگاه‌هاي تامين برق مورد نياز براي خودروهاي الكتريكي به تعداد كافي در هيچ مسيري وجود ندارد. به اين ترتيب جاده‌هاي خورشيدي مي‌توانند فناوري‌هاي روز دنيا را در مسير صحيح همراهي كنند.
**استانداردهاي صفحه‌هاي هوشمند
يكي از چالش‌هاي جاده‌هاي هوشمند، پياده‌سازي زيرساخت‌هاي اين جاده‌ها مطابق با استانداردهاست. با اين كه ظاهر جاده‌هاي خورشيدي با جاده‌هاي عادي تفاوت دارد، اما خودروها مي‌توانند مثل جاده‌هاي معمولي روي اين مسيرها حركت كنند.
در واقع ريزپردازنده‌هاي موجود در صفحه‌هاي خورشيدي، آنها را به صفحه‌هاي هوشمند تبديل مي‌كند. به اين ترتيب، اين صفحه‌ها مي‌توانند با مركز كنترل و ديگر وسايل نقليه در ارتباط باشند. صفحه‌هاي خورشيدي اين جاده‌ها شفاف ساخته شده‌اند و چراغ‌هاي ال‌اي‌دي (LED) مختلف دارند. اين چراغ‌ها مي‌توانند در شرايط مختلف، شكل علائم و خطوط جاده‌ها را به خود بگيرند و به اين ترتيب ديگر به خط‌كشي مسير نيازي نيست. ال‌اي‌دي‌هايي كه مي‌تواند هر نوع خطري از جمله فاصله نزديك با خودروي مقابل، عبور حيوانات و وجود هرگونه مانع را به راننده هشدار دهد، يكي ديگر از ويژگي‌هاي جاده‌هاي هوشمند است. اين جاده‌ها مي‌توانند زيرساخت شبكه‌اي براي حمل و نقل باشند و اطلاعات مسير را در اختيار راننده قرار دهند. چنين جاده‌هايي بخوبي مي‌توانند ترافيك جاده‌ها را تحت كنترل خود در آورند.
جاده‌هاي آينده‌نگر، سيستم‌هاي هوشمند را توسعه مي‌دهند و جرياني از وسايل نقليه، راننده‌ها و جاده‌ها را با يكديگر همسو كرده و تطبيق مي‌دهد. ساخت اين جاده‌ها با مواد نانويي، پوشش‌هاي مخصوص و بتون‌هاي خود ترميم‌شونده و آسفالت و ساير موادي امكان‌پذير است كه براي ساخت يك جاده استاندارد مورد نياز است.
اين جاده‌ها داراي دوربين‌هاي مخصوص، رادار و انواع شناساگرها هستند. حسگرها بازه‌اي بين صد تا 200 متر اطراف خود را پوشش مي‌دهند. اين يعني وقتي خودرو با سرعت 60 تا صدكيلومتر در ساعت در جاده حركت مي‌كند، راننده بين پنج تا 15 ثانيه قبل از مواجهه با خطر مي‌تواند از موقعيت خطرناك اطلاع پيدا كند. اين حسگرها قابليت دارند توصيفي از خطر نيز به راننده ارائه كنند. براي مثال به راننده اعلام مي‌شود تا ده ثانيه ديگر با مانعي روبه‌رو خواهد شد كه شبيه انسان و با ابعاد يك انسان بزرگسال است.
**صفحه‌هاي خورشيدي جاده‌هاي هوشمند
شبكه هوشمند جاده‌هاي خورشيدي باعث كاهش آلودگي و صرفه‌جويي در مصرف انرژي مي‌شود و همچنين تا سه برابر بيش از انرژي مصرفي، انرژي توليد مي‌كند. صفحه‌هاي خورشيدي جاده‌هاي هوشمند با استفاده از انرژي پاك و تجديدپذير مي‌تواند مصرف گازهاي گلخانه‌اي را كاهش دهد. جاده‌هايي كه از صفحه‌هاي خورشيدي استفاده مي‌كنند، مي‌توانند در كاهش هزينه و حفظ جان انسان‌ها بسيار تاثيرگذار باشند. پيش‌بيني مي‌شود چنين جاده‌هايي در آينده نه چندان دور كارآمدتر از چيزي باشند كه امروز برآورد مي‌شود.
استفاده از صفحه‌هاي خورشيدي روي سطح جاده‌ها مستلزم طراحي قاب نگهدارنده مناسبي است كه اين صفحه‌ها را بخوبي مهار كند. معمولا صفحه‌هاي خورشيدي تحمل وزن حدود 113 هزار و 400 كيلوگرم را روي خود دارند كه چهار برابر وزن استاندارد يك كاميونت است. همچنين اين صفحه‌ها، كشش عبور و مرور خودروها تا سرعت130 كيلومتر در سرعت را خواهند داشت. اين در حالي است كه استحكام اين صفحه‌ها همزمان با توسعه فناوري بيشتر شده و بعد از اين نيز صفحه‌هاي خورشيدي ارزان‌تر و با بازدهي بيشتر به بازار خواهد آمد. صفحه‌هاي خورشيدي در روز بيش از چهار ساعت نور مستقيم خورشيد را دريافت و به اين ترتيب 1460 ساعت در سال انرژي خورشيدي ذخيره مي‌كنند. هرچه جاده‌هايي كه به اين فناوري مجهز هستند به استواي زمين نزديك‌تر باشند، اين ميزان انرژي افزايش خواهد يافت.
همچنين اين صفحه‌ها، عناصر حرارتي دارند كه مانع جمع شدن يخ و برف روي سطح جاده مي‌شود. صفحه‌هاي خورشيدي جاده‌ها مي‌توانند در روزهاي آفتابي نور خورشيد را جذب و ذخيره كرده و در روزهاي برفي و باراني بسرعت جاده‌ها را خشك و يخ‌ها را ذوب كنند. به اين ترتيب، در آينده با جاده‌هاي ايمن‌تري در زمستان مواجهيم. اين صفحه‌ها علاوه بر روشن كردن مسير مي‌توانند برق مورد نياز براي تجهيزات كنار مسير و شارژ خودروهاي برقي را نيز تامين كنند.
**جاده‌هاي هوشمند و خودران‌ها
با گسترش خودروهاي خودران، نياز به وضع قوانين جديد و همچنين استفاده از جاده‌هاي ايمن‌تر بشدت احساس مي‌شود. اين خودروها بايد بين خودروهاي معمولي و در جاده‌هايي حركت كنند كه هنوز خطرات زيادي در آنها وجود دارد. جاده‌هاي امروزي براي خودروهاي عادي و داراي راننده طراحي و ساخته شده‌اند. اما امروزه با معرفي فناوري جديد خودورهاي خودران، اين جاده‌ها به بازنگري و تطابق با فناوري روز نياز دارند. مهندساني كه خودروهاي خودران را طراحي مي‌كنند، اين فناوري را با تكيه بر نقشه‌ها و مسيرياب‌هاي ماهواره‌اي ارائه داده‌اند. اكنون نوبت همكاري ديگر نقش‌آفرينان توسعه فناوري‌ها ست كه شرايط و زيرساخت‌هاي لازم براي عبور و مرور ايمن اين خودروها را فراهم كنند. مي‌توان گفت خودروهاي خودران در اين مرحله يك نياز مهم دارند و آن جاده‌هاي هوشمند آينده‌نگر است.
جاده‌هاي هوشمند مي‌توانند با كنترل وضعيت ترافيك خيابان‌ها خيلي زود نظر بسياري را به خود جلب كنند. اين جاده‌ها با امكان اطلاع‌رساني لحظه‌اي مي‌توانند راننده را از ترافيك مسير پيش رو مطلع و بهترين مسير جايگزين را اعلام كنند. به اين ترتيب تا 40 درصد از حجم ترافيك كاسته مي‌شود. در نتيجه علاوه بر هدايت خودروها به مسير مناسب، كاهش زمان تلف شده در مسيرهاي شلوغ، مصرف سوخت و به دنبال آن آلودگي هوا كاهش پيدا مي‌كند.
جاده‌هاي هوشمند مي‌توانند به يك شبكه زيرساخت متصل شوند كه روند عبور و مرور وسايل نقليه داراي راننده و خودران را بهبود بخشد. اين تعامل شبكه جديدي از اطلاعات و سيستم‌هاي نظارتي را از منابع مختلف جمع‌آوري مي‌كند و امكان تعامل با خودروهاي ديگر و نظارت در لحظه را نيز به راننده مي‌دهد. جاده‌هاي هوشمند مي‌توانند در مواقع خطر هشدارهاي لازم را در كمترين زمان ممكن به راننده بدهد. چنين شبكه‌اي مي‌تواند هنگام ترافيك شديد خودروها، خط مناسب براي گذر از مسير را پيشنهاد كند. اين فناوري‌ها به احتمال زياد بين پنج تا هفت سال ديگر در بسياري از بزرگراه‌ها و جاده‌هاي بين شهري استفاده خواهد شد.
*منبع: روزنامه جام جم، 1396.6.7
**گروه اطلاع رساني**ع ك**2002** انتشار دهنده: فاطمه قنادقرصي
تهران- ايرنا- روزنامه جام جم در گزارشي به شرايط جاده ها در كشور و استانداردهاي مربوط به آن پرداخت و نوشت: همزمان با ساخت نخستين خودروها در سال 1287/ 1908، جاده‌هايي نيز براي عبور و مرور ساخته شد. اين جاده‌ها سال‌هاست با استانداردهاي مختلف راه‌ها و شهرها را به يكديگر متصل و هر روز هزاران وسيله نقليه را به مقصد هدايت مي‌كنند. اما به نظر مي‌رسد كم‌كم بايد انتظارمان از جاده‌ها را به چيزي بيشتر از گذرگاه توسعه دهيم.
