پیامدهای زوال داعش؛ بازگشت سیطره آمریكا برعراق یا تجزیه منطقه؟

آغازِ پایان داعش بیش از هر چیز این پرسش را مطرح می كند كه پیامد های شكست و زوال داعش درعراق و تاثیر آن بر وضعیت داعش در منطقه و به ویژه سوریه چه خواهد بود؟
شكست محاصره دیرالزور در مرز سوریه و عراق و در كرانه رود فرات پس از سه سال و آزادسازی بسیاری از مناطق اطراف آن مانند تل علوش و تعقیب و نابودی واحدهای نظامی داعش در مناطقی چون عیاس ، بغیلیه ، جنینه، حویجه صكر و اطراف فرودگاه نظامی ، اطراف منطقه مقابر و مكبات ، كوه ثرده ، جاده شهر دیرالزور به شهرك شولا در حومه این شهر، كشته و زخمی شدن دهها داعشی و به غنمیت درآمدن صدها دستگاه تجهیزات نظامی و حجم زیادی انواع مهمات از تروریست های داعش، گام های تكمیلی دیگری برای نابودی داعش این بار در سوریه بشمار می رود.
درهمین حال عمیات های مشابه ارتش سوریه درحدود 80 كیلومتری شرق شهر حمص و آزادسازی برخی روستاهای آن مانند ابوقاطور، ابولیه و حب حببل، عقب نشینی داعش در این مناطق همچنان ادامه دارد.
پیش روی ارتش سوریه همچنین در ریف شرقی حمص در جنوب شرق جب الجراح ادامه دارد وتاكنون چندین روستا در این مناطق از جمله المشیرفه و هبرا و رسم حمیده و الهبرة الغربیة و تعداد از تپه ها و بلندی های منطقه جنوب شرق جب الجراح از چنگ داعش نجات یافته اند.
ارتش سوریه و همپیمانان درحال حاضر در حال پیشروی و تحكیم مواضع خود در سایر مناطق از جمله حومه شرقی شهر سلیمه هستند. آزادسازی مناطق مختلفی در حومه شرقی سلیمه از جمله شهرك عقیربات كه یكی از بزرگترین مراكز استقرار داعشی به شمار می رود و نیز شهرك علباوی و روستاهای صلبا ، رسم مزارع، زنوبا ، توینهه ، حسو ، مكیمن شرقی و جنوب ، طبی دكیج جب الابیض هر كدام نقطه ای اطمینان بخش بر پایان داعش محسوب می شود.
دراین میان، بویژه شكسته شدن محاصره شهر دیرالزور در شرق سوریه توسط ارتش كه از حدود سه سال پیش در كنترل نیروهای داعش بوده است و رسیدن به فاصله سه كیلومتری این شهر، یك نقطه عطف مهم در مسیر مبارزه با تروریسم به شمار می آید.
شكست های پیاپی داعش از موصل تا ارتفاعات مرزی بین لبنان و سوریه - كه چندی پیش بطور كامل از وجود تروریست ها پاكسازی شد، افول این گروه تروریستی - تفكیری را سرعت خواهد بخشید.
روزنامه «النهار» لبنان اخیرا در گزارشی رسیدن نیروهای ارتش به دیرالزور(شهری كه در كرانه رود فرات قرار گرفته و مركز استخراج نفت به شمار می آمد) را پیروزی مهمی برای بشار اسد در جنگ با داعش و ضربه دردناك دیگری به این گروه تروریستی دانست.
به باور این روزنامه، این تحول راهبردی جدید مهر پایانی بر تروریسم در تمام خاك سوریه خواهد بود.
روزنامه «البناء» لبنان نیز به بعد دیگری از تاثیرات شكست داعش در منطقه اشاره كرده و نوشته است : پیش از شكسته شدن محاصره دیرالزور شاهد تغییر مواضع برخی كشورهای اروپایی در قبال سوریه بودیم به گونه ای كه دیگر در سخنان آنها حرفی از كناره گیری اسد از قدرت زده نمی شد. در این میان رهبران رژیم صهیونیستی و تحلیلگران و رسانه های این رژیم كه امیدهای خود برای شكست اسد را بر باد رفته می بینند این بار درباره پیروزی اسد و ارتش سوریه و متحدان آن سخن به میان می آورند.
البناء نوشت: این رویداد همانطور كه رئیس جمهوری روسیه و وزیر خارجه ایران آن را پیروزی مهم توصیف كردند پیامدهای بزرگی بر حامیان گروه های تروریستی و صحنه گردانان آن به دنبال خواهد داشت.
به نظر می رسد شكست داعش درعراق توسط نیروهای نظامی و مردمی این كشور آنهم به مدت سه سال و در روندی شتابان طی ماه های اخیر درحالی كه آمریكایی ها یك مدت زمانه حداقل 10 ساله را برای آن پیش بینی كرده بودند، حركت دومینو را درجهت افول گروه های تروریستی درمنطقه و استحكام هرچه بیشتردولت های مركزی در بغداد و دمشق به راه انداخته است.
اكنون و در كنار پیروزی بعضا اعجاب آور در جبهه نظامی درعراق و سوریه از بعد سیاسی نیز می توان به آثار و تبعات منطقه ای شكست داعش پرداخت.
به نظر می رسد مهمترین تبعات شكست قطعی داعش در بعد نظامی درعراق ، سوریه و لبنان به شرح زیر است:
آمریكا و همپیمانان منطقه ای او كه زمانی داعش را برای ایجاد فتنه و افزایش تنش و درگیری، اشغال / تجزیه عراق و سوریه و از بین بردن محور مقاومت و در نتیجه حذف موانع بر سر راه فزون خواهی های هرچه بیشتر رژیم صهونیستی ایجاد كردند، اكنون با نزدیك شدن داعش به افول خود، به احتمال قوی دنبال گزینه دیگری خواهند بود تاهمچنان به وظیفه نیابتی تنش زایی در منطقه ادامه دهد.
در بعد امنیتی نیز پیش بینی می شود شكست نظامی داعش در جبهه های نبرد، در كوتاه مدت به تمركز تاكتیكی / انتقامی داعش بر روی اقدامات تروریستی و حركت های ایذایی / روانی بویژه بازگشت موج انفجارهای انتحاری در شهرهای بزرگ بخصوص در بغداد منجر شود.
با حذف داعش، اقلیم كردستان و رهبر آن مسعود بارزانی، دست بازتری در داخل عراق و منطقه خواهد داشت و پیش بینی می شود تنش زایی و ناامنی درمناطق مورد اختلاف(میان بغداد و اربیل) با هدف تثبیت مناطقی كه پیشمرگه ها از داعش گرفته اند، امتیاز گرفتن از دولت مركزی و پیشبرد اهداف كلان همه پرسی استقلال از راهبردهای جدی تر شده اقلیم در دوران پساداعش خواهد بود.
نتیجه دیگر شكست داعش، تلاش آمریكا برای بازآفرینی اشغال عراق است. سفر اخیر جیمز متیس وزیر دفاع دولت ترامپ و اظهاراتی كه درمورد حضور آمریكا درعراق بیان كرد، نشان می دهد پسا داعش فرصتی است برای آمریكا تا دوباره شبیه سال 2003 اما این بار كم هزینه تر، وارد عراق شود.
میدان داری بیشتر هم پیمانان سنتی آمریكا درمنطقه، همزمان با افزایش فشار واشینگتن به ایران و افزایش ایران هراسی های دولت ترامپ، از دیگر تبعات شكست داعش در منطقه خواهد بود كه به دلیل اهمیت فوق العاده، نیاز به بررسی مستقل دارد.
دراینجا به همین بسنده می شود كه خیز این كشورها برای بازگشت به عراق در قالب همكاری های سیاسی و اقتصادی نشان از آن دارد كه دوران بعد از داعش، منطقه شاهد تحرك و پویایی مضاعف از سوی بازیگران مختلف، جهت سازمان دهی مجدد سنگرها و مواضع سیاسی / راهبردی خواهد بود.
به نظر می رسد در مجموع باید توقع افزایش دو قطبی ها و تنش در منطقه در دو سطح داخل كشوری و بین كشورها را در دوره پسا داعش داشت و احتمال این كه تحولات منطقه به سمت تجزیه و تقسیم برخی كشورهای محور مقاومت نیز قوی تر خواهد شد.
آنچه مسلم به نظر می رسد برای آمریكا و همپیمانانش، دوران پس از داعش فرصتی بسیار مناسب برای حضور بیشتر در منطقه و همزمان دمیدن در آتش اختلافات و تنش های ملی و فراملی درسطح كشورهای منطقه خواهد بود تا كشورهای محور مقاومت و درمجموع كشورهای عربی – اسلامی مخالف / رقیب / دشمن اسراییل هرچه بیشتر تضعیف شوند. بر این اساس به نظر می رسد مرحله پساداعش نه تنها برای عراق كه برای كل منطقه، احتمالا شرایط بسیار سخت تر و پیچیده تری رقم خواهد زد.
گزارش از : محمدكاظم جعفری
خاروم**380** 1064