بازار بورس فرصتي براي خريد و فروش سرمايه

از سال 1390 با ورود شركتهاي دولتي به بورس در راستاي بحث خصوصي سازي و همچنين ورود جمع كثيري از مردم براي خريد سهام، تب بورسي فوران كرد و با هيجاني كه در بازار سرمايه شكل گرفته بود شاخص بورس كشور و به خصوص استان خوزستان افزايش يافت. همين اتفاق باعث شد خيلي از افرادي كه اطلاعات لازم را در بورس نداشتند با فروش داراييهاي خود پول آن را وارد بورس كنند.
در بهمن ماه 1391 با قوت گرفتن تحريم ها و ورود اقتصاد كشور به ركود، افرادي كه در بازار تحليلگر بودند با ديدن نشانه هاي ركود اقتصادي، سهام خود را در بازار به فروش رسانده و از بازار خارج شدند.
با بروز اين اتفاق افراد عادي كه بدون هيچ آگاهي و فقط براي كسب سود بيشتر وارد بورس شده بودند در بورس باقي ماندند و متحمل ضررهاي شديدي شدند.
به گفته كارشناسان اقتصاد برخي معتقدند بورس مكاني براي سفته بازي آدم هاي باهوش است.
فارغ از اين نظر، بايد گفت كه به رغم عمر 49 ساله بورس در ايران، هنوز تعداد كثيري از مردم اعم از تحصيلكرده و نكرده، با پول و بي پول، با اين بازار آشنايي ندارند و شايد اصلا نمي دانند چنين بازاري در كشور وجود داشته و امتيازات بالقوه و بالفعلي براي سرمايه دار شدن دارد.
در حقيقت بورس مكاني است كه در آن سهام شركت هاي گوناگون توليدي خدماتي و سرمايه گذاري دادوستد مي شود.
عنوان رسمي و قانوني آن «بورس اوراق بهادار» است كه منظور از اوراق بهادار همان برگه هاي سهام شركت هاست. به مكاني كه در آن عمل دادوستد انجام مي گيرد «تالار معاملات بورس» گفته مي شود.
پرسش ديگري كه شايد در ذهن گروهي از افراد شكل مي گيرد اين است كه بورس چه مزايايي دارد؟
بورس نيز همانند ساير بازارهاي رقيب همچون طلا، ارز، مسكن و... كه در سال هاي اخير جذابيت داشته اند مكاني براي سرمايه گذاري سودآور است. البته هرگز نبايد فراموش كرد كه سرمايه گذاري در اين بازار همچون ساير بازارها نيازمند دقت، آگاهي و هوشمندي است.
مزيتي كه سرمايه گذاري در بورس نسبت به بانك دارد اين است كه دراين بازار نياز نيست سرمايه گذار حتما پولش را تا مدت طولاني دست نخورده نگهدارد، بلكه مي تواند هرگاه كه از اين سرمايه گذاري منصرف شد (به جز درموارد استثناء) سرمايه اش را از بورس خارج نمايد.
مزيت ديگر سرمايه گذاري در بورس، شرعي و حلال بودن آن است، يعني سرمايه گذار در سود و زيان كار با سرمايه پذير شريك است و اين گونه نيست كه بدون توجه به زيان احتمالي سرمايه پذير، از ابتدا براي خودش سود قطعي تعيين كند.
نقطه قوت بعدي بورس، كمك به رشد صنعتي استان يا همان تقويت توليد است. همان طور كه در بورس، سهام بسياري از شركت هاي توليدي، صنعتي و خدماتي مهم استان خوزستان نظير فولاد، پتروشيمي و غيره عرضه مي شود.
مردم هم مي توانند با خريد سهام اين شركت ها، علاوه بر تامين مالي آنها كه امروزه دغدغه اصلي مديران واحدهاي توليدي است، به رشد و بالندگي اقتصاد استان و تقويت بخش خصوصي كمك نمايند.

** مزيتهاي بورس براي خوزستان ، سرمايه گذاران و شركت ها
كارشناس مسول اقتصادي اداره كل امور اقتصادي و دارايي استان خوزستان در گفت و گو با خبرنگار ايرنا بيان كرد: حضور در بورس باعث مي‌شود شركتها بدون دخالت واسطه هايي مانند بانك، سپرده هاي خرد مردم را جمع آوري كنند و زمينه را براي فعال تر شدن بخشهاي توليدي و خدماتي استان خوزستان، فراهم كند.
فرهاد ترحمي گفت: كنترل نقدينگي در استان توسط بازار بورس، يك فرصت سرمايه گذاري مطلوب براي سرمايه گذاران با سرمايه هاي اندك ايجاد ميكند و زمينه توزيع عادلانه ثروت را مهيا ميكند.
وي گفت: مزيتهاي كلان آن براي استان شامل رشد توليد ناخالص ملي و مهار تورم، استفاده از پس‌اندازهاي خرد و كوچك مردم، هدايت سرمايه هاي سرگردان و كمك به رشد صنعتي شدن استان است.
اين كارشناس مسئول اقتصادي اداره كل امور اقتصادي و دارايي استان در ادامه با اشاره به مزيت هاي استفاده از بورس براي سرمايه گذاران عنوان كرد: اولين مزيت خوب بورس سرعت نقد شوندگي بورس نسبت به‌ بخش هاي مختلف از جمله مسكن است. اگر فردي در مسكن سرمايه گذاري مي كند زماني كه به پول خود نياز دارد بايد مدت زمان زيادي را صرف پيدا كردن مشتري بكند ولي در بورس دسترسي به مشتري براي فروش سهام در سريعترين زمان امكان پذير است.
ترحمي عنوان كرد: از ديگر مزيت هاي بورس مي توان به خريد سهام و اوراق بهادار براي كسب بازده مناسب و پوشش در مقابل تورم؛ اطمينان از گزينه سرمايه گذاري به دليل شفافيت اطلاعات؛ قابليت نقد شوندگي اوراق بهادار و سهولت نقل وانتقال سهام و استفاده از معافيت هاي مالياتي؛ مشاركت در فرآيند تصميم گيري براي اداره شركتهاو افزايش درجه نقد شوندگي ثروت افراد است.
وي افزود: شركت ها مي توانند با حضور در بورس مزيتهاي مختلفي از جمله دسترسي به منابع مالي كم هزينه را به دست بياورند. در حالت معمول شركتهايي كه خارج از بورس فعاليت ميكنند مواقعي كه براي تجهيز كردن تكنولوژيهاي مورد استفاده يا سرمايه در گردش با كمبود منابع مالي مواجه هستند مجبور مي شوند براي تأمين مالي خود به سمت گرفتن وامهاي با نرخ بالا حركت كنند يا اقدام به فروش اوراق مشاركت كنند.
وي گفت: همچنين شركتهايي كه در بورس فعاليت دارند از تخفيف هاي مالياتي 10 تا 30 درصدي برخوردار هستند كه شركت هاي غيربورسي از آن بي بهره هستند.
ترحمي بيان كرد: از ديگر مواردي كه شركتها با حضور در بورس بهره مند مي شوند ميتوان به سهولت در تأمين مالي از طريق انتشار سهام و ساير اوراق بهادار؛ افزايش اعتبار داخلي و خارجي و تأمين مالي با به وثيقه گذاردن سهام شركت در بازارهاي مالي داخلي و خارجي؛ تعيين ارزش بازار بر اساس قانون عرضه و تقاضا تا زماني كه نام شركت در تابلو بورس درج باشد.
اين استاد دانشگاه عنوان كرد: همچنين سهولت در تغيير تركيب سهامداري و انتقال مالكيت؛ به وجود آمدن ديدگاهي مطلوب در سرمايه گذاران با كاهش ريسك واحد اقتصادي و امكان تأمين مالي با هزينه كمتر؛ برخورداري از مزاياي خاص و اعتباري مانند افزايش سقف تسهيلات بانكي و انتشار اوراق مشاركت و برخورداري از معافيت هاي مالياتي از ديگر مزاياي حضور شركت ها در بازار بورس است.

** چگونگي سرمايه گذاري در بورس
كارشناس مسول اقتصادي اداره كل امور اقتصادي و دارايي استان خوزستان بيان كرد: خريد و فروش سهام از طريق اينترنت و به صورت لحظه اي يا آنلاين صورت مي پذيرد و براي اينكه بدانيم چه سهمي را بايد خريد بايد به مولفه هاي زيادي همچون شرايط اقتصادي سياسي كشور و جهان، ميزان اطلاعات و آگاهي از وضعيت شركتهاي بورسي، تحليل صنايع مختلف توجه كرد.
ترحمي گفت: اگر فردي دريك شرايط طبيعي اقدام به خريد سهام كند و پس از افزايش 20 يا 30 درصدي قيمت سهام بلافاصله آن را بفروشد، مي تواند از رهگذر اين خريد و فروشها در نهايت به سود مناسبي كه قطعا بالاتر از سود بانكهاست دست يابد.
اين استاد دانشگاه افزود: هنگام خريد سهام فرد سرمايه گذار بايد شركتي را انتخاب كنيد كه جزو فهرست 50 شركت فعال تر و برتر بورس باشد. اسامي اين شركت ها هر 3ماه يك بار از سوي بورس اعلام مي شود. اين فرد نبايد تمام سرمايه خود را درون يك شركت بگذارد و صرفاً سهام يك شركت را خريداري كند بلكه اصطلاحاً سبدي از سهام بخرد.
اين كارشناس و دكتراي اقتصاد درادامه اظهار كرد: براي انتخاب شركت مورد نظر از فعالان اقتصادي، كارگزاران و افراد مطلع در امور بورس بايد مشورت گرفته شود و همواره اطلاعات خود از شرايط سياسي اقتصادي استان، ايران و جهان را بايد به روز كرد.
ترحمي بيان كرد: كساني كه سرمايه هاي اندكي دارند مي توانند در صندوق هاي سرمايه گذاري قرار گيرند و آن عده اي كه سرمايه هاي كلاني دارند مي توانند با شركت هاي مشاور سبدگرداني وارد مذاكره شوند تا سهام هاي مناسبي خريداري كنند.

** معايب حضور در بازار بورس
كارشناس سرمايه گذاري اداره كل امور اقتصادي و دارايي خوزستان گفت: در ابتدا بايد بيان نمود كه ضررهاي در بورس ناشي از عوامل متعددي است كه از آن جمله مي توان به تأثيرات شديد مسايل سياسي بر بازار و نبود ثبات اقتصادي، عدم شناخت كافي از وضعيت سهام شركت مورد نظر، خريد سهام در اوج قيمت و عدم اطلاع از وقايع ايران و جهان، بروز تحولات غيرقابل پيش بيني در جهان است.
عادل خراساني در گفت و گو با خبرنگار ايرنا افزود: دلايل فوق از جمله مهمترين عواملي است كه باعث بروز زيان هاي شديد به سهامداران بورس مي شود؛ البته در كنار اين نكات بايد به مسائلي نظير شكل گيري حباب در سهام برخي شركت ها و يا توقف هاي طولاني مدت نماد برخي شركت ها در بورس اشاره كرد.
وي گفت: با در نظر گرفتن موارد فوق گاهي اوقات اقبال لازم براي پيوستن به بورس صورت نمي گيرد كه در ادامه به توضيح آن پرداخته مي شود، همه بورسهاي اوراق بهادار دنيا به عنوان تامين كننده مالي ارزانتر، نقش موثري براي شركتهاي فعال حاضر در مجموعه خود دارند.
اين كارشناس و دكتراي اقتصاد درادامه افزود: در بورس هاي اوراقي، شركت ها مي‌توانند از طريق آورده نقدي سهامداران يا از محل بدهي، پول مورد نياز براي پيشبرد اهداف مالي را تامين كنند. از اين رو شركتهاي فعال در زمينه هاي مختلف در بورس هاي اوراق عضويت مي يابند تا از اين مزايا استفاده كافي را ببرند.
خراساني اظهار كرد: در استان خوزستان نيز تامين مالي به همين منوال است. البته علاوه بر اين مزيت، در بورس استان هنگام پذيرش شركتها بحث معافيت مالياتي نيز به عنوان يك امتياز ديگر در صورت بورسي شدن لحاظ مي شود. با اين حال ديده مي شود كه ميزان تقاضاي پذيرش در بورس به نسبت شركتهاي ثبت شده در اداره ثبت شركتها، تناسب چنداني ندارد. البته در يك سال و نيم اخير چندين شركت به بورس راه يافتند كه اكثر آنها شركتهاي مشمول صدر اصل 44 بوده اند. در اين ميان شركت هاي غير از اصل چهل و چهاري نيز در حلقه پذيرش از سوي سازمان باقي مانده اند. برخي در اساسنامه مشكلاتي دارند و برخي در بخش مالي و اين امر كه باعث شده جريان پذيرش آنها در بورس، به تعويق بيفتد.
وي تصريح كرد: حال پرسش اينجا است كه چرا شركتها تمايلي براي ورود به بورس ندارند و مديران اين شركتهاي خصوصي يا نيمه دولتي در شرايطي كه اقتصاد استان خوزستان و كشور در مسير خصوصي شدن قرار گرفته است، اما ترجيح مي دهند كه در خارج از بورس و بدون شفاف‌سازي اطلاعات خود، به فعاليت ادامه دهند؟ نكته جالب اينجا است كه برخي از آنها معتقدند كه اگر وارد بورس شوند، به دليل اجبار در ارائه حساب‌هاي شفاف، ورود به بورس، براي آنها مزيت تلقي نمي شود. به طوري كه با يك حسابسازي ساده در شرايط غيربورسي مي توانند ماليات كمتري را به دولت پرداخت كنند. اين درحالي است كه در صورت بورسي شدن، ماليات پرداختي با معافيت 20درصدي باز هم از وضعيت قبلي براي آنها بيشتر تمام مي شود. بنابراين صرفه در اين است كه از وارد شدن به بورس منصرف شوند و همين عامل از انگيزه آنها بر اين كار ميكاهد.
خراساني افزود: اگرچه تامين مالي از طريق آورده سهامدار براي آنها هزينه اي ندارد و تنها توقع سهامداران از شركت را دوچندان مي سازد. در همين حال در ميان شركت هاي حاضر در بورس نيز برخي خود تمايل دارند كه از بورس خارج شوند. برخي ديگر از شركتها نيز هنگامي كه با هزينه هايي چون حق درج - پذيرش و حقوقي كه سالانه بايد به شركت بورس پرداخت كنند، يا دستمزد حسابرس معتمد كه شركت براي ارائه اطلاعيه هاي دورهاي بايد نظر وي را به حسابها جلب كند، با مشكل افزايش هزينه روبه‌رو مي شوند. اما شايد بتوان به ابزار ديگري براي حفظ شركتها در بورس اشاره كرد و آن هم انتشار اوراق مشاركت براي شركتهاي بورسي است.بنابراين مزاياي بورسي بودن يا تمام و كمال به شركتها تعلق نمي گيرد يا معايب حضور در بازار اوراق بهادار به مزاياي آن بيشتر است.
كارشناس سرمايه گذاري اداره كل امور اقتصادي و دارايي استان با اشاره به اينكه با اين تفاسير نميتوان موضوع قيمت گذاري سهام شركتها را در بورس ناديده گرفت اظهار كرد: امري كه سهامدار عمده يك شركت مي تواند به صورت روزانه قيمت سهام و دارايي خود را دنبال كند. اين مزيت به وي كمك مي كند تا با مبناي قيمتي كه از سهام دارد، اگر بخواهد اين دارايي ها را وثيقه كند يا هر زمان كه به آن نياز داشته باشد، سهامش را به قيمت روز نقد كند. در قبال اين امتياز شركت به بورس متعهد ميشود كه 20درصد از سهام خود را به صورت شناور در بازار سهام آزاد كند.
اين كارشناس و دكتراي امور اقتصادي و سرمايه گذاري درادامه بيان كرد: با خرد شدن سهام شركت خاص و تبديل آن به شركت سهامي عام در بورس، يك رويداد ديگر هم رخ مي دهد كه شركت با آن مواجه مي شود و آن هم الزام در پاسخگويي به سهامداران جز در مجمع عمومي عادي سالانه است.
وي افزود: سهامداران خرد مي توانند حتي جزئيترين اطلاعات شركت را از مديران شركت خواستار باشند و اين قضيه اغلب موجب نارضايتي مديران شركتها است. با اين حال براي جلب نظر سهامداران در مواقع افزايش سرمايه، اين پاسخگويي امري ضروري است ولي اين مورد هم بايد به نظر و تاييد سازمان بورس برسد كه خود از روندي طولاني، زمانبر و پرهزينه برخوردار است. اين روند طولاني پس از كسب مجوز تا زمان ثبت افزايش سرمايه نيز وجود دارد، به طوري كه اگر حق تقدم هاي تزريق شده در بازار سهام در مدت تعيين شده به فروش نرسد، شركت ملزم است مهلت جديدي را از سازمان بورس گرفته و به طور مجدد براي فروش حق تقدمهاي استفاده نشده يا پاره سهام مجوز اخذ كند.
خراساني گفت: پس از فروش كامل اين برگه ها در بازار، آنگاه حدود يك تا دو ماه زمان در پيش است كه افزايش سرمايه براي تامين مالي شركت به ثبت برسد. به طور كل از ابتداي اين اقدام تا پايان آن چيزي حدود شش تا هفت ماه زمان لازم است.

** تحليل وضعيت بورس استان خوزستان
كارشناس سرمايه گذاري اداره كل امور اقتصادي و دارايي استان درگفت و گو با خبرنگار ايرنا بيان كرد: استان خوزستان موقعيت استراتژيك و اقتصادي ويژه اي در سطح كشور دارد كه از اين جهت از ساير استان ها متمايز مي باشد. بدين لحاظ اين استان داراي پتانسيل هاي طبيعي و بالقوه اي در بخش هاي مختلف اقتصادي است . به جهت برخوردار بودن استان خوزستان از مزيت هاي زياد در سه رشته صنعتي به عنوان يكي از بهترين و كارآمدترين كانال‌هاي توسعه در اين زمينه، بهره‌مندي از سازوكار تامين مالي از طريق بورس است: صنايع نفت و گاز، فولاد، آهن و كشاورزي.
خراساني اظهار كرد: حجم خريد و فروش سهام در بورس استان خوزستان در سال 1391 تقريبا يكسان مي باشد؛ با گذشت زمان حجم خريد از فروش پيشي مي گيرد كه دليل اين امر ورود كثيري از مردم در بازار بورس و تب بورسي مي باشد.
وي گفت: در سال 1391 حجم خريد در بازار بورس استان 122 ميليون سهم با ارزش 480 ميليارد ريال بود كه در سال 1395 ميزان خريد در بازار بورس استان به 773 ميليون سهم با ارزش يك هزار و 442ميليارد ريال افزايش يافت.
اين استاد دانشگاه بيان كرد: در بخش فروش نيز حجم فروش در بازار سهام استان در سال 1391 127 ميليون سهم به ارزش 580 ميليارد ريال بود كه در سال 1395حجم فروش به 591 ميليون سهم به ارزش 2 هزار و 87 ميليارد ريال افزايش يافت.
خراساني بيان كرد: ارزش خريد بورس در استان خوزستان در طي سال هاي 94 و 95 نسبت به فروش رشد كمتري داشته است؛ كه اين امر به دليل كاهش انگيزه سرمايه گذاري در بورس و خروج از بازار سرمايه در سال هاي مذكور است.
كارشناس سرمايه گذاري اداره كل امور اقتصادي و دارايي استان عنوان كرد: با توجه به پتانسيل هاي مختلف اقتصادي استان در صنايع مختلف توليدي و خدماتي، محصولات كشاورزي و وجود صنايع نفت، پتروشيمي و فولاد، خوزستان بعنوان يكي از غني ترين مراكز اقتصادي كشور مطرح شده است.
وي گفت: توسعه بازارهاي پولي و سرمايه اي در استان ضمن اينكه مي تواند در تامين سرمايه مورد نياز شركتهاي استاني موثر باشد در رشد و توسعه شركتها و دسترسي عامه مردم به بازارهاي مالي به منظور كسب بازده مناسب، مفيد نيز مي باشد ،به صورت كل توسعه مالي همه مناطق مبتني بر وجود سرمايه لازم است. بورس هر منطقه اي مي تواند از طريق جمع آوري و انباشت سرمايه لازم ضمن كمك به كنترل تورم، در هدايت نقدينگي استان به سمت فعاليت هاي اقتصادي مولد موثر باشد.
7158/6002
خبرنگار: زينب فرحاني**انتشار: كبري آقازري