اصطلاح بازماندگی از تحصیل برای گروه سنی بین شش تا 17سال به كار می رود كه یا هرگز به مدرسه نرفته اند یا پس از گذر چند سال با ناملایمات و شرایط زندگی مجبور به ترك محل آموزش و تحصیل شده اند.
بازماندن از تحصیل به دلایل نداشتن اوراق هویتی معتبر، فقر خانواده، كمبود امكانات و نبود اماكن آموزش در مناطق محروم، ازدواج در سنین پایین و تعصب های خانوادگی در ممانعت از حضور دختران در مدرسه رخ می دهد.
كارشناسان حوزه اجتماعی معتقد هستند اگرچه چرخه معضلات در جامعه غیرقابل انكار است اما باید با بهترین برنامه شرایطی مهیا شود كه كودكان بازمانده از تحصیل به چرخه علم آموزی و كسب مهارت بازگردند و در این زمینه تكلیف حوزه دولت بسیار سنگین است.
آنان براین باورند كه كودكان بازمانده از تحصیل قربانی فقر خانواده و یا معضلات دیگری هستند كه خودشان توان گره گشایی از این مشكلات را ندارند و مداخلات هدفمند و آگاهانه در حل این معضلات از سوی نهادهای حمایتی و آموزشی امری ضروری است.
كودكانی كه توان تامین هزینه تحصیل را ندارند مجبورهستند برای تامین مخارج زندگی كار كنند و از درس خواندن منصرف شوند، این كودكان ممكن است در فرایند كسب درآمد طعمه آسیب و سوء استفاده هایی شوند كه به خاطر ضعف مهارت و تجربه قادر به تشخیص آن نیستند.
كارشناسان معتقدند: برای جلوگیری از بازماندن كودكان از تحصیل و جلوگیری از بروز مشكلات اجتماعی در جامعه و حضور دانش آموزان در محیط های آموزشی و تربیت نیروی انسانی كارآمد برای جامعه باید با بهره گیری از ظرفیت سایر دستگاه های اجرایی در كنار آموزش و پرورش زمینه حضور بچه ها در مدارس و محیط های آموزشی فراهم شود.
روانشناس خانواده و كودك در مركز آموزش و پرورش استان مركزی در این خصوص گفت: آموزش و پرورش به عنوان گسترده ترین دستگاه فرهنگی كشور و مهمترین نهاد اجتماعی، نقش تعیین كننده در آموزش جامعه پذیری و اجتماعی كردن افراد برعهده دارد و بر اساس قوانین جاری كشور باید خدمات آموزشی و پرورشی برای همه در این نهاد اجتماعی یكسان و عادلانه باشد.
محسن صفایی افزود: كسب مهارت و آموزش در آموزش و پرورش تنها به بحث خواندن و نوشتن ختم نمی شود بلكه در آموزش طیف وسیعی از باورها، مهارت ها و جامعه پذیری افراد نقش ایفا می كند كه نداشتن این مهارت ها كودك و نوجوان را در معرض آسیب پذیری قرار می دهد.
وی ادامه داد: كودكان واجب التعلیم ممكن است به دلایل نواقص جسمی و ذهنی از تحصیل باز بمانند كه این افراد می توانند در نظام آموزش و پرورش استثنایی كسب علم و مهارت كنند و نقش خانواده و والدین برای استمرار آموزش كودك و تلاش برای پیشگیری از بازماندن از تحصیل برجسته است.
صفایی گفت: گاهی كودكان قربانی فرهنگ و باورهای نادرست خانواده ها بوده و از تحصیل باز می مانند كه مهمترین دلیل محرومیت این بچه ها از تحصیل محرومیت و فقر اقتصادی و فرهنگی خانواده است و اغلب این كودكان در شرایط طاقت فرسا و با مناسبات خارج از سنشان دست به گریبان هستند و مجبورند زودهنگام تن به كار دهند و در شرایط غیرقانونی و با حلقه ای از خطرهای در كمین دست و پنجه نرم كنند.
روانشناس خانواده و كودك در مركز آموزش و پرورش استان مركزی خاطر نشان كرد: آموزش و پرورش برای جلوگیری و كاهش بازماندن كودكان از تحصیل تلاش داشته است در مناطقی كه مدرسه وجود ندارد برای حضور بچه ها در مدارس زمینه رفت و آمد این افراد به شهر و یا حضور آنان در مدارس شبانه روزی فراهم شود.
صفایی ادامه داد: با توجه به تاكید مقام معظم رهبری برای ایجاد نظام مراقبت اجتماعی از دانش آموزان و استفاده از توان حمایتی همه دستگاه ها برای جلوگیری از بازماندن بچه ها از تحصیل نیاز است با استفاده از توان همه دستگاه ها و شناسایی دانش آموزان بازمانده ازتحصیل زمینه حضور آنان در مدارس فراهم شود.
وی افزود: دانش آموزان در مدارس مراحل اجتماعی شدن و خود كنترلی را فرا می گیرند و بهترین سنگری كه می تواند بچه ها را در برابر این آسیب ها مصون می كند مدرسه است.
روانشناس خانواده كودك در مركز آموزش و پرورش استان مركزی گفت: اگر بخواهیم از مشكلات اجتماعی جامعه در آینده گرفته شود و جامعه ای با محور نیروی انسانی توانمند داشته باشیم باید زمینه حضور و ماندگاری بچه های در مدرسه فراهم شود.
معاون آموزش ابتدایی اداره كل آموزش و پرورش استان مركزی گفت: گروه جمعیتی 6 تا 18 سال در كشور بر اساس برنامه های آموزش و پرورش باید در ایام تحصیل در چرخه آموزش حضور داشته باشند و از آموزش های ارایه شده در مدارس بهره مند شوند و افرادی كه به هر دلیلی در این گروه سنی یا وارد مدرسه نشوند و یا از مدرسه ترك تحصیل كنند و در ماه های تحصیل خارج از محیط آموزشی باشند، دانش آموزان بازمانده از تحصیل محسوب می شوند.
علی محمد غلامی افزود: با اجرای طرح انسداد بی سوادی در ابتدای فعالیت دولت تدبیر و امید در سال 92 تلاش شده است زمینه ورود همه نونهالان به سال اول دوره ابتدایی میسر شود.
وی ادامه داد: در این طرح بر اساس سامانه ثبت احوال در هر نقطه از استان مركزی كه كودكی 6 ساله وجود داشته باشد از سوی آموزش و پرورش پیگیری، تا در واحدهای آموزشی ثبت نام و به كلاس اول دوره ابتدایی وارد شود.
معاون آموزش ابتدایی اداره كل آموزش و پرورش استان مركزی گفت: با اجرای طرح انسداد بی سوادی، جمعیت افراد بی سواد در جامعه كاهش می یابد و در واقع می توان با برنامه ریزی صحیح زمینه بازگشت به تحصیل دانش آموزان بازمانده از تحصیل سال های گذشته را نیز به مدارس فراهم كرد.
غلامی یاد آور شد: چهار هزار و 546 كلاس درس دوره ابتدایی در آموزش و پرورش استان مركزی وجود دارد كه در این كلاس ها به 123 هزار و 646 دانش آموز استان ارایه خدمت می شود كه این رقم پوشش تحصیلی 99 و پنج صدم درصد از كودكان و نوجوانان سطح استان را شامل می شود.
معاون آموزش ابتدایی اداره كل آموزش و پرورش استان مركزی، جذب خالص دانش آموزان پایه اول سال تحصیلی 95- 96 آموزش و پرورش استان را 98 و هشت دهم درصد عنوان كرد و گفت: بر اساس آخرین آمار وزارت آموزش و پرورش سال تحصیلی گذشته 981 نفر از كودكان 6 ساله استان به چرخه آموزش وارد نشدند.
غلامی افزود: از مجموع كودكان بازمانده از تحصیل در سال گذشته در استان مركزی 876 نفر دارای آدرس ومحل زندگی، 105 نفراز آنان بدون اسناد هویت محل زندگی بودند كه اسامی آنان برای شناسایی و بازگرداندن به چرخه آموزش به مدیران مناطق ارسال شده است.
معاون آموزش ابتدایی اداره كل آموزش و پرورش استان مركزی خاطر نشان كرد: با اقدام های انجام شده تا كنون زمینه بازگشت به تحصیل 274 نفر از دانش آموزان دارای آدرس معلوم، به محیط آموزشی استان فراهم و به چرخه آموزش بازگشته اند.
غلامی ادامه داد: بازگشت به تحصیل 602 نفر از دانش آموزان دیگر استان نیز با برگزاری نشست های طرح انسداد بی سوادی و بهره گیری از ظرفیت سایر دستگاه ها در حال پیگیری است.
وی افزود: شهرستان های اراك، ساوه، شازند و خمین را به ترتیب بیشترین آمار دانش آموزان بازمانده از تحصیل در استان مركزی را دارند.
وی گفت: تعصبات فرهنگی، طلاق و ناآگاهی برخی از والدین، معضل كودكان كار، مهاجرت و از مهمترین عوامل بازماندن دانش آموزان از تحصیل است.
معاون آموزش ابتدایی اداره كل آموزش و پرورش استان مركزی ادامه داد: در برخی از مناطق استان مركزی جلوگیری از تحصیل با ازدواج زودهنگام دختران رقم می خورد كه این مهم افزایش تعداد دختران بازمانده از تحصیل نسبت به پسران را سبب شده است.
غلامی افزود: مشكلات اقتصادی برخی ازخانواده نیز موجب شده بعضی از كودكان برای كسب درآمد در سنین پایین مجبور به كار شوند كه این مهم موجب شده آنان از حضور در محیط های آموزشی باز بمانند.
وی، پیگیری جدی بازگشت كودكان بازمانده از تحصیل به محیط های آموزشی و مدارس را از اولویت های آموزش و پرورش استان مركزی عنوان كرد و گفت: تلاش شده است با طرح مسئله كودكان بازمانده از تحصیل در شورای اموزش و پرورش استان از ظرفیت های سایر دستگاه های برای بازگشت این افراد به مدارس استفاده شود.
معاون آموزش ابتدایی اداره كل آموزش و پرورش استان مركزی گفت: هم اكنون با صرف هزینه در خصوص بازگشت دانش آموزان بازمانده از تحصیل می توان از بسیاری هزینه ها و معضلات اجتماعی كه این مهم می تواند در آینده برای جامعه به همراه داشته باشد جلوگیری كرد.
معاون آموزش ابتدایی اداره كل آموزش و پرورش استان مركزی گفت: پیگیری و تلاش مدیران مناطق آموزش و پرورش برای بازگرداندن دانش آموزان به چرخه تحصیل، موجب پوشش 99 و پنج صدم درصدی دانش آموزان دوره ابتدایی استان مركزی شده است.
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان مركزی نیز در این خصوص گفت: 80 درصد كودكان و نوجوانان بازمانده از تحصیل استان وارد چرخه آموزش و از نعمت سواد آموزی بهره مند می شوند.
عبدالكریم یادگاری افزود: یك هزار كودك و نوجوان در این استان هرگز به مدرسه نرفته اند و از تحصیل بازمانده اند كه زمینه اشتغال به تحصیل 800 نفر از این كودكان و نوجوانان شناسایی شده، فراهم شده است.
وی، فقدان چتر حمایتی پدر و مادر، اعتیاد، طلاق والدین، نداشتن سرپرست با كفایت و فقر مطلق را از دلایل اجبار كودكان و نوجوانان به اشتغال های كاذب عنوان كرد و گفت: اغلب این كودكان و نوجوانان قربانیان خاموش آسیب های اجتماعی هستند و از تحصیل بازمانده اند.
یادگاری گفت: تحصیلات و سواد آموزی كودكان از شاخص های مهم توسعه یافتگی قلمداد می شود و بهزیستی در برنامه تقسیم كار ملی در راستای بازگشت كودكان بازمانده از تحصیل به چرخه آموزش نقش پررنگی دارد.
وی گفت: كودكان خیابانی كمتر از 18 سال در چهار سطح سرپایی، اقامت كوتاه 21 روزه، میان مدت یك ساله و درازمدت تا پایان 18 سال در مراكز حمایتی نگهداری می شوند.
وی افزود: 120 كودك خیابانی به منظور كاهش آسیب های اجتماعی در تخستین مركز حمایتی كودكان استان مركزی ساماندهی شده اند.
وی گفت: ایجاد شعبه دوم مركز حمایت كودكان در یكی از سكونتگاه های غیررسمی اراك با هدف ساماندهی كودكان و جلوگیری از افزایش آمار آسیب های اجتماعی راه اندازی خواهد شد.
معاون اموراجتماعی بهزیستی استان مركزی گفت:در فصول مختلف قانون 11 دستگاه اجرایی متولی ساماندهی كودكان خیابانی هستند اما بهزیستی در این ساماندهی تنها است و شهرداری به عنوان وظیفه ذاتی كمترین همكاری را دارد.
یادگاری افزود: 11 كودك كار و خیابانی در بهار امسال و 65 مورد نیز سال گذشته توسط بهزیستی استان شناسایی شدند.
وی اظهار كرد: رشد فزاینده آسیب های اجتماعی باعث شده تا آمار كودكان كار و خیابانی در حال افزایش باشد و هم افزایی ودر این راستا همكاری ارگان های اجتماعی با بسیج امكانات ضروری است.
وی گفت: براساس برنامه ششم توسعه اجتماعی باید ظرف پنج سال 25 درصد آمار كودكان كار و خیابانی كاهش پیدا كند.
فرماندار اراك نیز گفت: توسعه بخش های رفاهی برای كاهش آسیب های اجتماعی ضروری است تا جوانان با استفاده ازامكانات تفریحی مفید در فعالیت های سالم سرگرم شوند.
حسین بختیاری افزود: ساماندهی حاشیه نشینان یكی از راهكارهای كاهش معضلات اجتماعی است و فقدان امكانات در حاشیه نشینی ها به رشد آسیب های اجتماعی دامن می زند كه بازماندگی از تحصیل مولود این آسیب ها محسوب می شود.
وی اظهار كرد: حداقل امكانات رفاه عمومی در حاشیه نشینی ها باید فراهم شود تا تبعات زندگی به سبك حاشیه ای به حداقل برسد.
227 هزار دانش آموز در 2269 مركز آموزشی در استان مركزی به تحصیل اشتغال دارند.
1955/3075/خبرنگار: مهدی عظیمی**انتشاردهنده: حسین مهدی زاده
اراك - ایرنا - تعلیم و آموزش بخش مهمی از منشور جهانی حقوق كودكان است چرا كه دانایی، مهارت و بصیرت را برای افراد به ارمغان می آورد و بازماندن از تحصیل به هر دلیلی می تواند بستری برای افزایش آسیب های اجتماعی باشد.
